Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Page 76

78
14. aldar. — Hin bríkin, sem fylgt heflr þessari, hefir líklega verið
tilheyrandi »brík yflr altari« (superfrontale), sbr. það sem áður er
sagt um bríkurnar frá Grund, sem nafni hans og dóttursonarsonur,
Eiríkur Loftsson, gaf kirkjunni þar, og enn eru til.
Taflanna og bríkanna er getið í hinum máldaganum frá 14. öld-
inni (frá 1394), en ekkert nánar. Ef til vill heflr þessi tafla ávalt
verið fyrir háaltarinu í kirkjunni, en þó er það ekki víst; upptaln-
ingin á gripunum frá 1394 bendir jafnvel á að hinar eldri «tabulæ
ij« hafi verið fyrir og yfir háaltarinu eftir sem áður og þá hafa þess-
ar bríkur Eiríks sjálfsagt verið fyrir og yflr sérstöku Marteins altari
1 kirkjunni, en af máldaganum frá 1461(—1500) má sjá að auk há-
altarisins voiu Maríu-altari og Marteins-altari í kirkjunni. Eftir
siðaskiftin heflr Marteinsaltarið verið lagt niður og brík sú, er fyrir
því var, verið höfð fyrir framan háaltarið, og þar var þessi er Gísli
biskup Magnússon vísiteraði á Möðruvöllum 28. ág. 1761; segir
hann svo í vísitatíugjörðinni: »Altare af Trie med utskornum rend-
um og maludum 4. Stölpum samt pilarum tvisettum til beggia hlida.
Framanfyrer altare er gomul málud og fernisud tabla af tre, og
tvöfolld grada, i þeim nedre standa 2 stolpar med Kopar Liösapyp-
um, millum þeirra og gaflþils Kyrkiunnar eru 3. Jarnteinar med
sparlokum 4m af fronskum(?) vefnade og glitsaum. bryk er yfer
altare af alabast nockud göllud, þö enn nu riett væn«.
— Þessi búningur um altarið er mjög fornlegur og merkilegur.
— Síðar hefir verið smíðað nýtt altari í kirkjuna og tafla þessi sett
upp yflr alabastursbríkina á kórþilið. Loks heflr hún þótt óhæf þar
og verið sett upp á kirkjuloft — Betur að allir vorir fornu kirkju-
gripir, sem nú eru gjörsamlega horfnir, hefðu verið geymdir á
kirkjuloftunum!
Myndin, sem fylgir hér með, er prentuð í Vínarborg með mynda-
móti eftir Angerer & Göschl, gerðu eftir ljósmynd eftir Pétur Brynj-
ólfsson í Reykjavík. Myndin er hvergi nærri svo skýr sem sjálft
málverkið, vegna þess að litirnir á því koma ekki fram á henni; «
enda er hún og mjög mikið smækkuð, = 1:8.
Matthías Þórðarson.
]