Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1921, Page 4

4
prentunar, en Ben. Gröndal hafði verið fengin til að draga hann
snoturlegar upp og með litum (1877)1 2. Eru báðir uppdrættirnir til (í
handr.s. J. S. í Lbs., III). Sjálfur sá S. G., að uppdráttur Björns
var rjettari; — var hann með Birni og hjálpaði honum; en á
uppdrætti S. G. voru fleiri nöfn og skýringar*. — Jón Sigurðsson
mun hafa fengið þá Björn og Sigurð til að fara saman austur og
gera uppdráttinn fyrir Bókmentafjelagið, — en ekki fyrir Forn-
fræðafjelagið, eins og stendur í íslendingi II., ;bls. 80. Sömuleiðis
bað Jón Sigurð (1861) um að semja ritgerð (til birtingar i Safni til
sögu íslands) um Þingvöll, með uppdrættinum.
Sigurður fór mest út í það í ritgerð sinni að benda á, hvar
ætla mætti að ýmsar búðir manna á lýðveldistímabilinu hefðu
verið, og fór í því efni einkanlega eftir svo nefndri »Alþings cata-
stasis eptir sögn fyrri manna«, sem hafði verið prentuð í Þjóðólfi
1851 (bls. 269), og sem hann hafði einnig fengið nokkrar afskriftir
af (sbr. hjer síðar) Hún er vafalaust eftir Sigurð lögmann Björns-
son og skrifuð árið 1700. — Jafnframt hefur S. G. sett á uppdrætti
sína búðaleifar þær, er honum virtust sjáanlegar á staðnum, en
hann lýsir þeim alls ekki, að heitið geti; en hinum öðrum fornu
mannvirkjum þar Jýsir hann lítils háttar. — Björn hefir eftir sam-
anburð »við catastasis, sögurnar og munnlegar frásagnir« sett ýms
nöfn við búðatóttirnar, líklega mest, að því er snertir katastasis-
nöfnin og þau sem hann setti samkvæmt sögunum, í samráði við
S. G., en nöfn nokkurra 18. aldar manna eru sennilega sett eftir
munnmælum3. Þau hefir S. G. sett aðeins á spássíuna á sínum
uppdrætti, og Ben. Gr. ekki tekið þau með á eftirmynd sína.
Eftir að öll þessi 3 kort og 3 ritgerðir höfðu komið út4, Kálunds
og kort Björns 1877, S G. með korti hans (og B. Gr.) 1878 og S.
V. með korti B. Gunnl, auknu af S. V. sjálfum 1881, varð aftur hlje
1) Stærðin var sama og hjá S. G. 1 : 1200, að breidinni til (au.—v.) en að
lengdinni til (n.—s.) um 1 : 1800. Eftirprentunin er miklu minni, en jafnröng.
Sjálfur hafði S. gert (haustið 1861) betri uppdrátt eftir frumuppdrætti sínum
handa GL W. Dasent, sem bað S. um uppdrátt af Þingvelli, Þó mnn það ekki vera
uppdráttnr S. G., sem prentaður er i þýðingu Dasents af Njálss. 1861. 1., cxxx.
2) „Þegar menn leggja hæði þessi kort saman, þá held eg að menn fái nokk-
urn veginn svo nákvæmt kort af Þingvelli, sem þörf er á“, segir S. Gr. i brjefi til
J. S.; — það var því miður ekki gert, en hvort þeirra útgefið þannig fyrir sig.
— Frumuppdráttur Björns er enn til meðal korta hans hji Bókmentafjelaginu;
stærð 1 : 1728. Eftirmynd sú, sem S. V. hefir gert af honum, er og til (hrs. J. S.
III ); hún er með sömu stærð. — Utgáfurnar eru miklu minni en frumritin, og fæst
af nöfnunum á frnmriti B. G. tekin með.
3) Sbr. Isl. beskr., I.. 108, aths 2.
4) Auk ritgerðar Dasents 1861.