Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Síða 21

KUMLATEIGUR í HRÍFUNESI í SKAFTÁRTUNGU II
25
Steinarnir í bakkanum reyndust um 110 sm frá yfirborði og þaðan
voru um 100 sm niður að ánni, sem rann þarna fast við. Sáust ösku-
lögin mjög greinilega í sárinu og þekktust þau glöggt. Þar bar mest á
gríðarþykku lagi, Eldgjárlaginu frá 934. Efst var það blandað fokvikri,
en neðar var lagið svart og sums staðar 20-30 sm þykkt.
Grafið var talsvert inn í stálið, vel inn fyrir gröfina. Þá kom í ljós, að
steinahrúgan var aðeins eitt lag, flestir steinarnir um 15 sm í þvermál,
tveir áberandi stærstir, 30—40 sm í þvermál. Hafa þeir væntanlega verið
teknir úr ánni, þótt ekki sæist nú neitt grjót af þessu tagi í kring.
Grjótið var neðst í Eldgjárlaginu en undir því blönduð mold, upp-
mokstur, unr 20 sm þykk víðast hvar, þar undir óhreyfð rnold, 2-3 sm
þykk og þar undir „landnámslagið“ svonefnda frá um 900, 5-7 sm
þykkt. Þetta var fremst í kumlinu, framan við gröfina sjálfa og var það
athyglisvert, að steinarnir voru þannig mest á austurjaðri grafarinnar,
en hún ekki öll hulin grjóti, sem vænta hefði mátt.
Eftir að steinarnir höfðu verið fjarlægðir og fyllingin undir þeim kom
gröfin í ljós. Hún var sem næst sporbaugótt en nokkuð óljós nyrzt.
Gröfin vissi sem næst frá norðri til suðurs, um 220 sm á lengd og um
110 sm á breidd. Grafarbarmarnir smágengu að sér, eins og pottur, og
var dýpt niður á botn um 70-80 sm.
Hestsbeinagrindin lá á botni grafarinnar og hefur hesturinn verið
felldur á bakið. Framhlutinn vissi til norðurs, fáetur voru að vestanverðu,
rif og hryggur sem næst í miðri gröf. Ljóst er, að hesturinn hefur verið
sleginn af með því að höggva af honunr höfuðið, því að hausbeinin lágu
á hvolfi eins og aftan við makkann og hefur verið kastað þar niður.
Hringamél voru uppi í kjaftinum og um miðja gröfina fundust ryð-
kekkir, sennilegast frá nöglum úr söðli, en ekki tók lega þeirra á sig
neina mynd. Járn var nær ekkert eftir í ryðkekkjunum.
Hrossbeinin voru mjög meyr orðin og tolldu lítt saman, nema helzt
leggbein og höfuðbeinin að nokkru.
Búast hefði mátt við, að mannsgröf væri við hestsgröfina, eftir því
sem oft er raunin á þar sem reiðskjótinn hefur fylgt eiganda sínum í
gröfina og hestsgröfm þá t.d. til fóta manninum. - Hér var enga
mannsgröf að finna; hefði hún verið framar, ármegin, hefði hennar átt
að verða vart á undanförnum áruni er þar brotnaði af bakkanum, svo
vel hefur verið fylgzt með kumlateig þessum frá því hans varð fyrst
vart, 1957. Ekki er vitaskuld loku fyrir það skotið, að mannsgröf geti
verið innar í bakkanum vestan við gröfina, en örugglega ekki samtengd
hestsgröfinni. Ekki var þó ráðizt í leit þar vegna þess, hve óhemjumikill
gröftur það hefði orðið og aðstæður slæmar.