Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Side 38

42
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
um. Mörkin milli þessa hreyfBa undirlags og svarta þykka gjóskulags-
ins E-2, sem undir liggur, eru fremur skörp en óregluleg.
Ef við lítum á mynd 20 óháð því sem er innar í bakkanum sýnir hún
grunna holu, u.þ.b. 1 m á breidd. Útlínur holunnar eru vel afmarkaðar
til hliðanna þar sem stungið hefur verið gegnum jarðveg með þunnum
gjóskulögum. Steinalagið nær ekki út fyrir holuna en gjóskublandaða
moldarlagið sem það liggur í nær út frá holubarmana báðum megin og
þynnist ört til beggja handa. Gjóskulagið E-1 er jafnþykkt og hreint
hægra (austan) megin við hana en miklu þynnra vestan við hana. í jarð-
veginum undir E-1 sitt hvoru megin við holuna eru þrjú þunn gjósku-
lög. Efst þeirra er Landnámslagið. Það er sundurslitið og óreglulegt
næst holunni og er raunar alveg tvöfalt á kafla næst henni. Hin gjósku-
lögin tvö, A og B, eru heillegri, einkum neðra lagið.
Túlkun Sigurðar á þessum ummerkjum var sú að gjóskulagið E-1
hefði fallið eftir að byrjað var að taka gröfina en að ekki hefði verið
gengið frá kumlinu fyrr en eftir að gjóskulagið var fallið.
f þessari túlkun felst að Landnámslagið var efsta lag í jarðvegi þegar
byrjað var að taka gröfina. Ymislegt bendir til að svo hafi verið. Land-
námslagið er sundurslitið og jafnvel tvöfalt næst holunni en heilt og
óslitið fjær. Raskið á Landnámslaginu virðist því tengt gröfmni. Hugs-
anlegt er að það hafi troðist sundur þegar stungið var fyrir gröfinni og
torfunum flett ofan af. Það gæti verið tvöfalt næst gröfinni einmitt
vegna þess að torfur, sem það var í, voru lagðar sitt hvoru megin við
gröfina. Gjóskulagið E-1 liggur ofan á þessu raski og hlýtur því að hafa
fallið eftir að byrjað var að taka gröfina.
Lagskiptingin í holunni eða suðausturenda grafarinnar bendir til hins
sama. Neðsta hreyfða moldarlagið er í botni holunnar. Óreglulegu
mörkin milli þess og þykka svarta gjóskulagsins E-2 er einfaldast að
skýra sem ummerki eftir gröftinn: Stungurnar hafa náð niður í gjósku-
lagið og tekið úr því köggla sem blönduðust moldinni en ekki var búið
að moka henni upp úr holunni. Gjóskulagið E-1 liggur ofan á þessu
moldarlagi og hefur fyllt holuna að mestu en þó ekki sléttað yfir hana.
Ef við fylgjum því frá hægri (austri) á myndinni, myndar það óslitið og
furðu jafnþykkt lag sem leggst ofan í holuna og lagar sig eftir henni.
Vottur af lagskiptingu sást í gjóskunni. Vinstra megin við holuna er E-1
þynnra og hefur greinilega rofnað ofan af því a.m.k. 80 cm út frá henni.
Að öðru leyti virðist gjóskulagið óhreyft. Þessar aðstæður verða aðeins
skýrðar á þann veg að gjóskufallið sem myndaði E-1 hafi átt sér stað
eftir að holan var grafin.
Hreyfða moldarlagið ofan á E-1 er fyllingin úr gröfinni, sem er eins