Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1983, Qupperneq 92

96
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
mýrar með tjörnum og pollum og eins og rústarhaugum í
millum, fremur er þetta rótlítið víðast hvar). Þetta ver kallast
Eyvindarkofaver. Austast og syðst í verinu eru leifar af gömlum
húsatóttum, kenndar við Fjalla-Eyvind gamla. Tóttirnar eru 4ar
og innangengt hefir verið úr einni í aðra, og ég held sínar dyr úr
hvorjum kofa sín til hvorrar áttar. Lítil göng eru úr einum kof-
anum í vatnslind, svo vatnsbólið skyldi inni vera. Undan kof-
anum spretta 4 uppsprettulindar, rennur ein í suður og tvær í
vestur og ein til norðurs, í hvorja hann hefir borið öll þau bein,
sem til hafa fallist svo sem kinda- hrossa- álfta- og ég held líka
mannabein. Uppreftið í flestum kofunum hafa verið hellur, sem
líklega hafa verið nokkuð langt aðfluttar, því ekki sýnist þar í
grennd vera gjöf á þeim.
Næst er að geta greinar, sem Páll Melsteð skrifaði um Fjalla-Eyvind
og birtist í blaðinu íslendingi 1. árgangi árið 1861." Þar er lýst kof-
unum í Eyvindarveri, en sú lýsing á við ferð, sem farin var fyrir svo
sem 20 árum og á því við ástand kofanna um 1840. f grein Páls segir:
. . .heitir þar síðan Eyvindarver eða Eyvindarkofaver öðru nafni.
Það er inn af Holtamanna-afrétti og Rangárvallasýslu. Þar sér enn
merki til skálatóttar Eyvindar. Og svo hefur Stefán hreppstjóri
Stefánsson í Sviðholti sagt oss, að hann fór suður Sprengisand
fyrir 20 árum síðan, og kom í Eyvindarver. Þar var að sjá sem ein
tótt, að utan hlaðin úr hnausum, en að innan virtust honum tótt-
irnar hafa verið 4, nálægt faðmi á lengd hver þeirra, og veggir og
göng á milli og útidyr á öllum. Veggir meðalmanni í öxl, þar
sem hæst var, og hólf í veggjum innanverðum af smáhellum.
Uppsprettuvatn rann undan skálatóttunum á þrjá vegu og í þeirri
vatnsrásinni, er til útnorðurs rann, voru mörg hrossbein og
nokkuð af fuglabeinum. Þar hafa og fundist kindabein.
Bæði Hjálmar og Stefán segja frá ferð suður yfir Sprengisand um
svipað leyti og þeir gætu sem best hafa verið samferða, báðir á leið
suður á Álftanes og má því ekki treysta því að kofalýsingar þessar séu
óháðar hvor annarri.
Björn Gunnlaugsson gisti í Eyvindarveri eina nótt sumarið 1841 og
í grein, sem hann birti í 2. árgangi íslendings 186112 segir hann:
Ég tjaldaði og áði eina nótt við Eyvindarkofa, því þar er ágætt
gras, og skoðaði ég kofana. Þeir eru líkir því, sem hreppstjóri
Stefán í Sviðholti hefur lýst þeim í „íslendingi". Þó held ég, að