Óðinn - 01.01.1929, Blaðsíða 23

ÓÐINN
23
jón Runólfsson skáld.
Hann er fæddur á Gilsárleigi í Eiðaþinghá í
Suður-Múlasýslu I. sept. 1856. Hann er sonur
Runóljs hreppstjóra í Snjóholti, Jónssonar hrepp-
stjóra, Einarssonar, Jónssonar, Oddssonar prests
á Hjaltastað i Hjaltastaðaþinghá. Ivona Jóns Odds-
sonar og móðir Einars var Guðrún Bjarnadótt-
ir, prests að Ási í Fellum, en kona sjera Bjarna
i Ási var Guðrún dóttir síra Stefáns skálds í
Vallanesi, Ólafssonar. Móðir Runólfs Jónssonar
var Guðný dóttir sjera Sigfúsar Guðmundssonar
á Ási í Fellum. Móðir Jóns Runólfssonar var
Margrjet Bjarnadóttir, hálfsystir Bjarna Andr-
jessonar bónda í Hnefilsdal á Jökuldal. En móð-
ir Margrjetar hjet Helga og var dóttir Þorleifs
Ásmundssonar bónda í Skógargerði í Fellum.
Jón Runólfsson fluttist með foreldrum sín-
um að Snjóholti í Eiðaþinghá, þegar hann var
fimm ára gamall, og ólst þar upp þangað til
að hann var sextán ára, en varð þá sýsluskrif-
ari og hjelt því starfi í þrjú ár. Hann skrifaði
snemma sjerlega fagra hönd, eins og bræður
hans, faðir hans og Jón Einarsson afi hans. Ef
til vill ritar enginn núlifandi Islendingur fegurri
hönd en Sigfús Runólfsson bróðir Jóns. Run-
ólfur faðir Jóns var mesti merkismaður, vel að
sjer og prýðisvel hagmæltur.
Árið 1879 fór Jón til Ameríku og settist að
i Minnesota. Komst hann brátt að vinnu í prent-
smiðju, og fjekk þar fyrstu undirstöðu í enskri
tungu og enskum bókmentum. Til Winnipeg
mun hann hafa komið árið 1883, og var hann
eftir það á ýmsum stöðum bæði í Canada og i
Bandaríkjunum. Haustið 1889 byrjaði hann á
barnakenslu við skólann í Mikley í Nýja Islandi,
og hefur hann stundað það starf við og við síð-
an við ýmsa skóla. Hann fór heim til Islands
sumarið 1903 og dvaldi þar í fjögur ár. Var hann
þá um tíma aðstoðar-skrifari hjá Steingrími
sýslumanni Jónssyni. Veitti Jón á þeim árum
ungu fólki tilsögn í ensku, og var einnig um
tima kennari við barnaskólann í Húsavikur-
kauptúni. — 1 annað sinn fór hann heim til ís-
1 Grein þessi, eftir hiö vinsæla sagnaskáld Vestur-
íslendinga, J. Magnús Bjarnason, er skrifuð fyrir nokkr-
um árum, og glataðist þá handritið, en er nú aftur
fundið og kemur hjer, ásamt kvæðunum, sem pví fylgja,
eins og höf. hafði frá því gengið. Ititslj.
lands árið 1912, dvaldi i Reykjavik ellefu mán-
uði og las ensku með nokkrum ungum mönn-
um. Síðan hann kom vestur aftur, hefur hann
gefið sig svo að segja eingöngu við barnakenslu
í Manitoba.
Eiginlega hefur Jón Runólfsson ávalt haft hug-
ann að mestu við skáldskapinn, einkum Ijóðin.
Hann las um eitt skeið af mesta kappi helstu skáld •
verk Noiðmanna, Svia, Dana og Englendinga,
því að hann er
prýðisvel að sjer í
öllum Norðurlanda-
málunum og ensku,
þó hann hafi aldrei
í skóla komið til að
læra. En mest hafa
þeir Byron lávarður
og Alfred Tennyson
hrifið hann, en þó
einkum Tennyson.
Og snemma mun Jón
hafa byrjað að yrkja,
en því miður er
margt af ljóðum
hans glatað. Hann
týndi og glataði
með ýmsu móti handritum sínum á hinu stöð-
uga ferðalagi fram og aftur, því að í mörg ár
átti hann enga hirslu til að geyma rit sín í, og
hefur aldrei átt verulegt heimili stundinni leng-
ur siðan hann fór úr föðurgarði. Og sá, sem
þetta skrifar, man það glögt, að á árunum 1885
til 1890 ritaði Jón flest af kvæðum sínum á brjef-
snepla og gamlan umbúða-pappír, sem hann svo
týndi jafnóðum, og fóru þannig forgörðum nokkur
hinna bestu kvæða, sem ort hafa verið á islensku
vestan hafs, því að á þeim árum orti Jón mörg
af fegurstu kvæðum sínum.
Jón er hörpuljóðaskáld í fyrstu röð, og jafn-
framt dálítið kýmniskáld. Og þó hann finni allra
manna mest til sársaukans í lífinu, þá getur
hann ekki varist því, að glotta að óhræsis til-
gerðinni og hjegómadýrkuninni, sem svo mikið
er af i heiminum. Hann hefur sjerlega glögt
auga fyrir fögru formi í ljóðagerð, og hann þekkir
manna best islenska bragfræði. Og málið vand-
ar hann eins vel og nokkurt annað vestur-
íslenskt skáld.
Jón er líka ágætur ljóðaþýðari. Og þar skarar
hann fram úr flestum íslenskum skáldum, hvað