Eimreiðin - 01.01.1904, Blaðsíða 52

52
sér undir tungurótum hverskonar nýyrði og auk þess hefur hann jafnan
á hraðbergi valin orð hvaðanæva úr bókmentum vorum að fornu og
nýju; og þessi orð skarta ekki í kveðskap hans sem lánaðar fjaðrir og
baugabrot, heldur eins og skínandi skrúðklæði, sem enginn hefur áður
borið; svo skapandi er sá kraftur, sem fellir hvert orðið við annað.
En samt sem áður fá þessi orð meira vald yfir oss einmitt af því, að
þau eru oss hálfkunn annarstaðar að; það leikur um þau einhver töfra-
blær, þau bregða upp í huganum leiftri, sem lýsir »langt fram á horf-
inni öld« og þó svo nálægt:
Finst mér að styrmi
sterkir vindar
gamal-gleymdra
geðshræringa;
og hálftýndar
hugarsjónir
daga fram
úr djúpi sálar.
Af þessum ástæðum hafa svo mörg af kvæðum hans þennan »arn-
súg og magnaðan þrótt«, eins konar hrynjandi og trylling, líkt og stæði
maður þar sem foss fellur af bergi:
Þar hrynur lýðsins hjartablóð
sem heilsulind frá bjargsins rót.
En hvað hefur þá Matthías kveðið um, hvaða hugsjónir speglast í
þessum straumi málsins, hvaða Bifröst leikur yfir fossinum?
Flest kvæði hans eru tækifærisljóð; skáldið tekur hörpuna til að
kveða um það, sem stundin blæs honum í bxjóst. En í öllum þessum
kvæðum er sama lífsskoðunin, sama undiraldan, sem ber uppi og lyftir
hverri báru, er rís í hugarhafinu; það er hin bjarta von, trúin á sigur
hins góða:
Trú þú á táp þitt og fjör
og trú þú á sigur hins góða,
ilskunnar stæltasta stál
stenzt eigi kærleikans egg.
Trú þú á sannleikans sál
og sameining gjörvallra þjóða,
bróðurást, mannúðarmagn,
mentun og sigur vors kyns.
Það er í stuttu máli llfsskoðun hans, það fyrsta og síðasta boðorð, sem
hann brýnir fyrir þjóð sinni. Að syngja þessa trú inn í hvers manns
bijóst, hefur verið hans helgasta löngun, til þess heíur hann varið sinni
auðugu andagift og óðsnild, og aldrei held ég einlægari bæn hafi stigið
frá brjósti hans en þessi yndislegu orð:
Ó faðir, gjör mig sigursálm,
eitt signað trúarlag,
sem afli blæs í brotinn hálm
og breytir nótt í dag.