Eimreiðin - 01.01.1904, Blaðsíða 16

i6
Faldurinn. Á Norðurlöndum og á íslandi vóru faldarnir á
söguöldinni með ýmsu móti, eins og áður er sagt. Einn þeirra
var hár línfaldur. Til hans hafa íslendingar viljað rekja uppruna
falds þess, sem nú er borinn á íslandi. Pó er enginn vissa fyrir
því, að milli þeirra sé óslitið samhengi.
Á miðöldunum er talað um fald á Norðurlöndum, sem er
nefndur »Hviv« og »Stryke« (= kveif og strókur?) — dr. phil.
Sofus Larsen hefur góðfúslega frætt höf. um þetta. — Faldur-
inn var dúkur, bundinn um höfuðið og hnýttur í hnakkanum1.
Hann huldi enni og kinnar. Aðeins giftar konur báru hann. Að
ætlun manna er hans eigi getið fyr en í þjóðkvæðum 15. aldar.
Varla hefir hann verið mjög hár, og ef til vill líkur faldi þeim,
sem þegar er getið í Laxdælu.
Við lok 16. aldar hittum vér þó á íslandi háan fald. Á 1.
mynd sjást tvær konur með slíkum földum. Faldur annarrar kon-
unnar er að ofan skreyttur rósóttum borða, að neðan bandi. Að-
eins band er á faldi hinnar konunnar. Eigi er hægt að sjá, hvort
faldar þessir hafa verið úr líni eða dúk. Faldur konunnar, sem
stendur framar á myndinni, er líkastur hárri húfu, en faldur hinnar
líkist línfaldi. Á konumynd frá miðri 17. öld (2. mynd) hittum
vér fyrst áreiðanlega háan, hvítan fald, sem virðist vera beinn
faldur (strompur) og er breiður að ofan. Gæti verið, að hann ætti
rót sína að rekja til háa, uppmjóva Búrgundar-faldsins (»Hennin«),
er borinn var á Frakklandi og Hollandi eftir miðja 16. öld. En
aldrei komst hann á í Danmörku og Noregi. Hann yrði því að
hafa komið til íslands annarstaðar að, ef til vill með þýzkum og
enskum skipum, sem á 16. öldinni komu oft til íslands.
Hvernig sem því er varið, þá hittum vér fyrst á myndum frá
17. öld háa, hvíta faldinn. Vér getum rakið þróunarbreyting
hans til vorra daga. Og faldur sá, sem konurnar á íslandi bera
þann dag í dag við viðhafnarbúninginn, á rót sína að rekja til
hans
Faldur sá, er 2. mynd sýnir, hlaut að eiga illa við á íslandi,
þar sem loftslagið er kalt og votviðrasamt. Sakir þess var nauð-
synlegt, að haga seglum eftir vindi og vernda faldinn gegn veðr-
áttufarinu, en breyta þó sniði hans eins lítið og unt var. Fetta
1 Saml. utg. af Svenska fornskr. sállskap, II, 58 og 23, Vadstena Klosterregler.
— Löffler: Danske Gravstene.