Eimreiðin - 01.01.1908, Page 5

5
henni sjálfri: menn helga barnið einum ákveðnum guði. Józkir
höfðingjar velja þá helzt Óði'n-, en Upp-Svíar Frey-; en hvar-
vetna á Norðurlöndum eru nöfn hundruðum saman samsett með
pór-.
Pað er í frásögur fært um ýmsa menn á víkingaöldinni, að
þeir hafi valið sér einhvern einn guð að fulltríia, sem þeir
bygðu alt traust sitt á. Um Svía er sagt, að þeir hafi, þegar að
þrengdi í orustum, ákallað einhvern af hinum mörgu guðum sín-
um, og að þeir svo að fengnum sigri hafi dýrkað hann og haft
hann í meiri hávegum en aðra; og á þennan hátt hafi margir
komist að raun um, að guð kristanna manna væri máttugastur og
því hallað sér að honum. Slíkt úrval úr guðunum til dýrkunar
öðrum fremur hlaut þó að valda hnekki og hnignun í truarbrögð-
unum yfirleitt sem þjóðtrú.
EINSTAKIR GUÐIR. Peir guðir, sem getið er um að dýrk-
aðir hafi verið á víkingaöldinni, eru aðallega þessir: Óðinn, guð
herskapar og ráðspeki; T ó r, verndargoð gegn tröllskap, sjúk-
dómum og alls konar hættum, að nokkru leyti líka akuryrkjuguð;
Freyr, getnaðarguð og frjósemi; Njörður, farmanna guð og
velmegunar, einkum dýrkaður við sjávarsíðuna. Týr var hinn
forni herguð, og enn fyr á öldum himingoð, en var orðinn at-
kvæðalítill og í það mund að hverfa úr sögunni. Ullur var hinn
forni goðahöfðingi, en dýrkun hans var þó (einkum í Svíþjóð og
Noregi) mjög úr sér gengin, með því að Óðinsdýrkunin færðist í
vöxt. Skaði var kunn í sömu héruðunum sem veiðigyðja. Gyðja
heimilis og kvennahaga er Frigg eða Freyja, eða báðar þær í
sameiningu, ásamt mörgum öðrum gyðjum, annaðhvort dísum
yfirleitt eða fjölda gyðja, sem hver hafði sitt sérstaka hlutverk:
ein ver húsið fyrir öllu illu (Syn), önnur er læknisgyðja (Eir),
þriðja annast að haldin sé orð og eiðar (Vör) o. s. frv. Átrún-
aður kvenna virðist frekar en karla bundinn við erfðatrú, við goða-
flokka og aragrúa af sérguðum; konurnar urðu og til að halda
uppi fornum blótum til verndarvætta einstakra heimila, t. d. »Lokku«
í arninum, álfs í bæjarhólnum eða ármanns í fossi eða kletti í
grendinni, sem menn frá ómunatíð höfðu fært gjafir. En þrátt
fyrir þetta, og þó að margur einstakur bær, einkum í afskektum
héruðum í Noregi og á íslandi, héldi fast við þúsund ára gamla
venju, fengu þó hugmyndirnar um persónulega guði æ ákveðnari
og ákveðnari mynd.