Eimreiðin - 01.01.1908, Síða 52

52
efni til mótmæla. En því viljum vér fastlega halda fram. að lof-
orð konungsbréfsins 23. sept. 1848 hafi ekki verið efnt, þar sem fund-
inum aldrei var gefinn kostur á að láta uppi álit sitt með at-
kvæðagreiðslu, eins og til var ætlast í konungsbréfinu. Að rétt-
ara hefði verið að geta um bréf Trampes greifa 22. júlí í ritinu
»Frjálst sambandsland«, getum vér kannast við, en það bréf getur
þó aldrei verið nægileg afsökun gegn því gerræði, að slíta fund-
inum, áður en hann gat látið álit sitt uppi. Meira að segja var sjálft
bréfið annað gerræðið frá, því það fór í bága við loforð Trampes
í byrjun fundarins um að taka tillit til þess, hve frumvörp stjórn-
arinnar komu seint fram, er hann ákvæði fundarslitin.
10. I’aö er ómótmælanlegt, að meiri framfarir hafa orðið á
Islandi síðan 1874 en á nokkru öðru jafnlöngu tímabili og standa
því athugasemdir herra S. G. óhraktar.
Um athugasemdir herra Orlufs um skuldaskifti Islands og
Danmerkur skulum vér ekki fjölyrða, með því vér leggjum marg-
falt minni áherzlu á það atriði en sjálfstæðismálið eða rétt Islend-
inga til að ráða sér sjálfir. Vér skulum því láta oss nægja að
taka fram það, er hér segir:
Að fjárkröfur þjóðfundarins voru minni en alþingis síðar meir,
kemur eingöngu af því, að þá var ekki enn búið að rannsaka
fjárhagsmálið svo, að Islendingum væri ljóst, hve mikils þeir gætn
krafist. þetta varð mönnum fyrst ljóst eftir að nefnd sú, er skip-
uö var í fjárhagsmálið af Islendingum og Dönum 1861, hafði lagt
fram rannsóknir sínar, og Jón Sigurðsson svo skýrt málið fyrir
Islendingum í Nýjum félagsritum með glöggum og sundurliðuðum
reikningum. Pessi rannsókn leiddi eigi einungis til þess, að Is-
lendingar hækkuðu fjárkröfur sínar, heldur hafði hún og svo mikil
sannfærandi áhrif á Dani sjálfa, að stjórn þeirra bauðst til á þinginu
1867 að hækka árgjald Danmerkur til íslands upp í 75,000 kr.
um aldur og æfi, auk 25,000 kr. bráðabirgðatillags um 12 ára
bil. Og þegar alþingi þótti þetta of lítið, þá lofaði konungsfulltrúi
af hendi Danastjórnar að mæla með því, að árgjaldið yrði 120,000
kr., og goldið með óuppsegjanlegum skuldabréfum, svo að ljóst
yrði, að hér væri aðeins um vexti að ræða af höfuðstól, er þessu
næmi.
Tar sem herra Orluf heldur því fram, að ísland hafi fengið
þá fjárhæð, er þjóðfundurinn fór fram á, endurgoldna meira en
tífalda með tillögunum úr ríkissjóði, þá er oss lítt skiljanlegt,