Eimreiðin - 01.09.1909, Síða 45

205
laust«. Enn meiri kulda kennir í erindinu næst á undan, þar sem
hann er reiður dönskum heimskingjum, af því að þeir hlæi að
Islendingum. Danskur vísindamaður, dr. Kálund1), kveður svo að
orði um þenna samanburð, að Danmörku sé lítill vegsauki að
honum. En hann bætir því við, að það megi ráða af hernaðar-
kvæðum Bjarna (Herhvöt og Hergöngunni), að hann hafi ekki alt
af verið í sama skapi, er Danir áttu í hlut. Bau kvæði vóru ort,
þegar atburðirnir 1807 gerðust. Pau sýna, að Bjarni hefir þá verið
Dana megin í huga sér og óskað þess, að Danir berðust drengilega, er
þeir, fámennir og fáliðaðir, áttu við ofurefli enskra herskipa að etja.
Merkilegt er eitt erindi í Saknaðarstefunum til Hallgríms Schev-
ings. Bar er orðtækið danskur Islendingur og það sýnir auk
þess, hve ákafa fyrirlitning þjóðræknir og gáfaðir íslendingar um
síðustu aldamót hafa haft á þeirri tegund mannfólksins. Bjarni
segir um Hallgrím, að hann hafi elskað ættjörð sína af alhuga,
sem hann sjálfur(*Fósturjörð sína frjáði hann sem ég öllum huga
af«). En svo bætir hann óðara við, að hann hafi sem hann,
haldið um danska Islendinga, að þeir væru ekki að neinu nýtir,
— rétt eins og sú skoðun væri einkenni á íslenzkum ættjarðar-
vinum: »í dönskum Islending dug um fólginn hugði hann ei
heldur en ég«. Og Bjarni lætur lesandann ekki ganga þess
duldan, að honum þyki slíkt harla lofsvert, því að hann byrjar
næsta erindi þannig:
»Fátt er þetta
af fjölmörgu góðu
þess ins mæta manns.«
Má af þessu marka landvarnarskaplyndi eins hins djúpvitrasta ís-
lendings, sem hefir lifað, — ég á auðvitað við óspilt landvarnar-
skaplyndi. Annars væri fróðlegt að vita, hvar og hvenær bólar
fyrst á þessu orðtæki— danskur Islendingur — í bókmentum vorum.
Bjarni segir ekki, hvað hann skilur við það, enda var þess ekki
þörf. Hálfri öld seinna fáum vér líka skýring á því í íslendinga-
brag Jóns Ólafssonar, svo að dugir.
Jónas Hallgrímsson kemur næst til sögunnar. Hann yrkir
ekki mikið um Dani. Hann skopast að þeim fyrir, hve illa þeir þoli
kuldann heima: (Dönum verður hér alt að ís undir eins og dálítið
*) í grein um Bjarna í Dansk biografisk Leksikon.