Eimreiðin - 01.05.1913, Síða 68

142
Ég varð að gjöra það, annars hefði ég ekki fengið hana. En
hversvegna sögðuð þið, að ég hefði engan vilja?
— Ja, það var hann faðir þinn, sem sagði það, barnið gott,
og hann vissi ekki betur. Fyrirget'ðu honum það, því hann er
dáinn. Reyndar eiga börn ekki að hafa neinn vilja, en fullorðnir
eiga að hafa hann.
— Þessu veikstu laglega af þér, mamma? Börn eiga ekki að
hafa hann, en fullorðnir eiga að hafa hann.
— Heyrðu, Gústaf, sagði móðirin; Gústaf Hljómur. . .
Éað voru bæði nöfnin hans; og þegar hann heyrði þau, varð
hann aftur að sjálfum sér. Alt annað, konungar og djöflar, meist-
arar og fyrirmyndir, feyktust á brott, og hann var ekkert nema
sonur hennar móður sinnar.
Éá lagði hann höfuðið í kjöltuna á henni og sagði:
— Nú vil ég deyja? Ég vil deyja!
GUNNAR GUNNARSSON þýddi.
Ritsj á.
JÓN TRAUSTI: SÖGUR FRÁ SKAFTÁRELDI. I. Rvík 1912.
Það er nú svo komið, að maður grípur hveija nýja sögu eftir
Jón Trausta með áfergju og eftirvænting, og les hana í einni striklotu.
Svo fer oss að minsta kosti, og sama mun fleirum verða. Og maður
verður heldur ekki fyrir sérlegum vonbrigðum, að því er nautnina
snertir af lestrinum, jafnvel þar sem um er að ræða lýsingu á jafn-
hryggilegu ástandi, eins og eftir Skaftáreldana miklu 1783. í höndun-
um á Jóni Trausta fær sú lýsing á sig nýjan blæ, af því hann kann
svo vel að vefa saman hið ægilega og þægilega, hið sorglega og
skemtilega, svo að alvaran og gamansemin haldast nokkurnveginn í
hendur f huga lesandans, án þess að annað beri hitt algerlega ofurliði.
Að fara að rekja hér sjálfan söguþráðinn í þessari bók, hefur
ekkert að þýða. Hann er aðeins umgjörð utan um alt hitt, eða máske
öllu heldur uppistaða, sem halda á sarnan öllu því breytilega og
marglita ívafi, sem ofið er í hana, og sem aðallega ræður áferð og
litbrigðum vefnaðarins í heild sinni. Aðalatriðið er: að bregða upp
mynd af ástandinu skömmu fyrir aldamótin 1800, sýna hag manna
og menningarástand, hjátrú og trúarlíf, siðvenjur, búninga, hýbýli,
mataræði o. s. frv. Og þetta tekst Jóni Trausta svo vel, að maður