Aldamót - 01.01.1901, Side 90

90
hlutar aö koma fram meö kenningu um guðlegan inn-
blástur ritningarinnar, er maður hefir myndað sér
íyrir fram — a priori—, samkvæmt einhverjum trúar-
setningum, er maður hefir fyrir fram skapað sér. En
hún verður að koma fram í huga manns eftir lestur og
rannsókn ritningarinnar,—a posteriori—, þegar mað-
ur er orðinn efni hennar gjörkunnugur og búinn að
gjöra sér grein fyrir hinum ótal sögulegu ógöngum og
örðugleikum, sem þar verða á leiðinni.
Einlægt síðan á dögum þeiria Bengels og Schlei-
ermachers hefir sú sannfæring eflst og þroskast, að
guðfræðin yrði eins og öll önnur vísindi, að vera frjáls
og lifandi, en alls ekki bundin við hugsun neinnar ein-
stakrar aldar. Aður slengdu menn saman ekki að
eins biblíu og opinberun heldur líka guðfræði og opin-
berun. Nú sýna menn æ ljósar og ljósar fram á, að
guðfræðin er að eins skilningur mannsins á hinum op-
inberuðu sannindum. Sannleikurinn breytist aldrei.
Hann stendur eins og klettur í hafi og er samur og
jafn, hvað sem á gengur. En skilningur manna á
sannleikanum breytist, af því hann er takmarkaður og
ófullkominn og af því mennirnir sjálfir breytast. Fyr-
ir þessar smábreytingar mannsandans frá einu sjónar-
miði til annars, frá einni hlið sannleikans til annnarr-
ar, smá þroskast skilningurinn og verður dýpri og yfir-
gripsmeiri; hann smá þokast nær hinu sanna.
Fyrst var nýja testamentið tekið fyrir og hinni
nýju sögulegu rannsóknaraðferð beitt við það. Hver
varð árangurinn? Sá, að hin mannlega hlið á per-
sónu frelsarans, er fyrri aldir höfðu alls ekki skilið og
nærri látið hverfa úr meðvitund sinni, kom ljóst og
greinilega fram. Menn sáu þjónsmyndina, afklæddn