Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1959, Side 41

43
fólkið í sveitum landsins frá einni öld til annarrar, allt fram
yfir 1850.
Framleiðsla þessa héraðs hefur verið næsta fábreytt allt
fram að síðustu aldamótum. Hér hefur verið stundaður ein-
hliða sauðfjárbúskapur frá ómuna tíð, og það í mjög frum-
stæðum stíl, til loka 19. aldar. Heiðarlönd og afréttir hafa
ávallt verið kostamikil og heimahagar kjarngóð beitarlönd.
Sauðféð hefur því löngum verið látið bjarga sér á beit bæði
sumar og vetur, eftir því, sem frekast hefur þótt fært. Tún-
in voru víðast lítil og þýfð og gerðu víða ekki betur en
fóðra nautpeninginn, en útheysslægjur víðast rýrar og reit-
ingslegar. Fóður handa sauðfé var því oft af svo skornum
skammti, að til vandræða horfði, þegar jarðbiinn gerði, svo
tók fyrir alla útbeit, enda fjárfellir yfirvofandi í grimmustu
ísavetrum, þegar allar skepnur urðu að standa inni, svo
vikum eða mánuðum skipti. Um nokkra ræktun eða rækt-
unarmenningu var naumast hægt að tala fyrr en skömmu
fyrir og um síðustu aldamót, þó ýmis örnefni bendi til þess,
að í sumum sveitum héraðsins hafi verið ræktað líjrn á
fyrstu öldum byggðar hér. En í hve stórum stíl það hefur
verið og hve lengi, verður ekki vitað. — Þó hafa á öllum
tímum fyrir fundizt, og það í flestum eða öllum sveitum
þessa héraðs, einstakir afburða bændur, sem sköruðu langt
fram úr fjöldanum að fyrirhyggju og dugnaði og voru eigi
aðeins ávallt sjálfum sér nógir, hvernig sem áraði, heldur
voru oft bjargvættir annarra, þegar mest á reyndi.
Eftir miðja síðustu öld, fór að vakna áhugi og skilningur
margra bænda fyrir bættum búnaðarháttum. En það voru
aðeins efnuðustu bændurnir, sem gátu komið þessum hug-
sjónum sínum í framkvæmd, því flestir hinna smærri bænda
bjuggu við svo kröpp kjör, að engu mátti til kosta, hugsun-
in varð að snúast um að hafa í og á sig og sína.
Fyrstu jarðræktarumbætur hér í sýslu, voru gerðar fyrir
fullum 80 árum. Voru það tveir merkisbændur í Þistilfirði,
er hófu þar framkvæmdir og verður nánar vikið að því síð-