Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Side 61

SÁLMAR KOLBEINS GRÍMSSONAR
61
Nockrer Psalmar sem syngiast meiga Kuölld og Morgna um alla Vikuna. Orðter
af Kolbeine Grijms Syne / wt aj Bœna book D. Johanis Havermah. Þryckter a Hoolum
i Hiallta Dal. Anno 1682.
Fyrir aftan eru prentaðir. með sérfyrirsögn efst á blaði, en án titilblaðs, Viku-
sálmar sr. Jóns Magnússonar í Laufási. Fyrirsögn er þessi:
Iiier epterfylgia enn aðrer Viku Psalmar. Orðter af Saaluga S. Jone Magnus syne
i Laujaasi.
Síðast er sálmur eftir sr. Olaf á Söndum: Eirn Kuölld Psalmur Orðtur af S. Olafe
Jons Syne. Þessi eru upphafsorð sálmsins: Lít upp, mín ljúfa önd.
Alls er ritið 120 bls. í 12mo, og hefur sálmi Ólafs verið bætt við til þess, að ekkert
pappírsblað stæði autt. Stærð brotsins mun hafa verið um 12X7>2 cm, en varðveittu
eintökin eru nokkuð skorin.
Eigi er kunnugt nema um þrjú eintök alls af bæklingnum, tvö í Landsbókasafni og
eitt í Háskólabókasafni í Reykjavík. Annað Landsbókasafnseintakið er mjög fúið og
vantar í það. Háskólasafnseintakið er minnst skorið, óhreint á köflum og óheilt aftan,
en annars gott og skýrt eins langt og það nær. Þar eru Kolbeinssálmar heilir, en
týndar eru tvær opnur utan af öftustu örk þess og ein opna innan úr henni og jaðrar
trosnaðir á öllum blöðum þeirrar arkar. Eintak Landsbókasafnsins annað er heilt,
nema slitið er talsvert utan af lesmálsjöðrum á þrem blöðum síðustu arkarinnar. Það
er hreint eintak og er vel við haldið.
Nauðsyn þótti að láta eigi dragast ljósprentun merkrar bókar, sem svo nærri ger-
eyðing hefur komizt. Lithoprent í Reykjavík réðst í það verk og leysti svo vel af hendi,
sem þá var unnt. Kápuforsíða og seinasta örk og þrjár síður aðrar eru Ijósprentaðar
eftir eintaki Landsbókasafnsins, hitt eftir Háskólasafnseintakinu. Geta menn nú eignazt
Kolbeinskver til lestrar og átt þessa ljósmynd þess lil minja um hinn þjóðfræga þul.
Sannlegt þykir að ætla, að kölski hafi oft teygt fingur sína eftir Kolbeinskveri og
ætlað að gertýna því, fyrst hann náði ekki skáldinu. Naumt slapp Kolbeinn úr viður-
eigninni, sálmarnir öllu naumar og ekki jafnheilir og hann, en þeir sluppu samt.
„Landfallið bar mig heim í varið,“ kvað hann um þá björgun.
Skilning á sáhnum Kolbeins er örðugt að veita nema skýra nánar fyrst frá öld
hans og ævi og eigi sízt frá veraldlegum kvæðum hans. Óunnið verk og allmikið er að
safna öllurn kvæðum hans úr dreifðum handritum. Alþýða taldi hann með höfuð-
skáldum hinnar skáldauðgu samtíðar Hallgríms Péturssonar og einhvern þjóðhagasta
rímnasmið allra tíma.
Bænarmál Kolbeins eru einlæg og frjálsmannlegri en þau voru þá hjá ýmsum
klerkum. Sýnishorn skulu gripin nokkuð af handahófi:
Árla morguns í óttu
eg vakna og kem til þín.
Að þrotinni þessari nóttu