Morgunblaðið - 06.03.2001, Blaðsíða 33

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. MARS 2001 33
LÍKLEGT er talið að sovéska leyni-
þjónustan (KGB) hafi notað njósna-
göng, sem Bandaríkjamenn eru
sagðir hafa grafið undir sendiráð
Sovétríkjanna í Washington, í eigin
þágu.
Röngum upplýsingum hafi verið
lekið í gegnum hlustunarbúnað
bandarísku alríkislögreglunnar
(FBI) í göngunum og KGB hafi
þannig villt um fyrir Bandaríkja-
mönnum.
„Þetta er venjulega gert þegar
hlustunarbúnaður óvinarins upp-
götvast,“ hafði AFP-fréttastofan í
gær eftir Oleg Kalugin, fyrrverandi
yfirmanni í KGB, sem starfaði sem
njósnari í Bandaríkjunum á 9. ára-
tugnum.
Vincent Cannistraro, sem starfaði
fyrir bandarísku leyniþjónustuna
(CIA) í 27 ár, tók í sama streng og
sagði „afar sennilegt“ að Sovétmenn
hefðu notað göngin í eigin þágu.
„Gera má ráð fyrir að þeir hafi getað
komið miklu magni af röngum upp-
lýsingum í gegnum göngin,“ sagði
Cannistraro við AFP.
Gagnnjósnari innan FBI
sagði KGB frá göngunum
Gerð njósnaganganna er sögð
hafa hafist á 8. áratugnum og talið er
að hún hafi kostað nokkur hundruð
milljónir dollara. Bandarísk yfirvöld
höfðu ekki staðfest tilvist þeirra í
gær.
Fregnir um göngin komu upp á yf-
irborðið á sunnudag, í kjölfar þess að
opinber rannsókn var hafin á máli
Roberts Hanssen, starfsmanns FBI,
sem gekk til liðs við KGB sem njósn-
ari.
Hann var tekinn höndum í síðasta
mánuði, en er sagður hafa njósnað
fyrir Sovétmenn og Rússa frá árinu
1985.
Hermt er að Hanssen hafi gert
sovétmönnum viðvart um njósna-
göngin á 9. áratugnum og talið er lík-
legt að Rússar hafi lekið upplýsing-
um um málið eftir handtöku hans,
enda hafi þeir þá ekki lengur þurft
að vernda heimildamann sinn.
Slík njósnagöng voru ekkert eins-
dæmi í sögu kalda stríðsins. Árið
1978 varð uppvíst að Sovétmenn
hefðu grafið göng undir sendiráð
Bandaríkjanna í Moskvu og komið
þar fyrir miklum rafeindabúnaði til
hlerana. Starfsmenn bandaríska
sendiráðsins yfirgáfu bygginguna
ennfremur með þjósti árið 1985, eftir
að þar fannst hlerunarbúnaður frá
KGB.
Einnig er vitað að breska leyni-
þjónustan gróf á 6. áratugnum göng
frá Vestur-Berlín að höfuðstöðvum
sovéska hersins í austurhluta borg-
arinnar og komst yfir mikilvægar
upplýsingar með því að hlera síma-
línur.
Sendiráðsstarfsmenn
afar varkárir
Sérfræðingar í öryggismálum
telja óvíst að Bandaríkjamenn hafi
haft mikið gagn af njósnagöngum
undir sovéska sendiráðinu í Wash-
ington.
Burtséð frá því að Sovétmenn hafi
líklega notað þau til að leka röngum
upplýsingum, hafi starfsmenn sendi-
ráðsins verið afar varkárir.
„Við vorum ávallt á varðbergi
gagnvart [hlerunum],“ hafði AFP
eftir Oleg Kalugin. Samkvæmt hon-
um var starfsmönnum sovésku leyni-
þjónustunnar í sendiráðinu meinað
að ræða mikilvæg mál nema í sér-
staklega vörðum gluggalausum her-
bergjum. „Og jafnvel í þessum sér-
stöku herbergjum nefndum við ekki
viðkvæmustu nöfnin upphátt, heldur
rituðum þau á blað,“ sagði Kalugin.
Bandaríkjamenn sagðir hafa grafið njósnagöng undir sendiráð Sovétríkjanna í Washington
Talið að Sovét-
menn hafi
notað göngin
í eigin þágu
AP
Rafveitustarfsmaður að störfum
í skurði í Washington og á bak
við hann sést rússneska sendi-
ráðið í borginni.
Washington. AFP, AP.
ÓTTAST er að um 70 manns hafi far-
ist á sunnudagskvöld er tveggja
hæða rúta og tveir fólksbílar hröp-
uðu í ána Douro í norðurhluta Portú-
gals þegar gömul brú hrundi. Brúin
var úr járni en stöplarnir úr stein-
steypu og einn þeirra brotnaði. Féll
þá hluti brúargólfsins í vatnið. Mikill
vöxtur var í ánni vegna rigninga að
undanförnu.
Embættismaður í héraðinu segist
margoft hafa varað ráðamenn í
Lissabon við því að brúin væri
ótraust en um hana fóru að jafnaði
um 1.600 bílar á dag.
Gefin var skipun um opinbera
rannsókn á tildrögum slyssins og
þjóðarsorg verður í dag og á morgun
í Portúgal. Paulo Texeira, sem er
bæjarstjóri í Castelo de Paiva,
skammt frá brúnni, sagðist oft hafa
bent stjórnvöldum á að brúin „full-
nægði ekki grundvallaröryggiskröf-
um“. Texeira sagðist á hinn bóginn
ekki hafa haft vald til að láta loka
brúnni en gerð hafði verið áætlun um
að smíða nýja brú.
Ráðherra er fer með mál sam-
göngumannvirkja, Jorge Coelho,
sagði af sér þegar á sunnudagskvöld
og sagðist taka ábyrgðina af slysinu
á sig.
„Ég tel útilokað fyrir mig að
gegna embættinu áfram,“ sagði
hann. Er Antonio Guterres forsætis-
ráðherra kom á staðinn var hrópað
að honum ókvæðisorðum og ríkis-
stjórninni kennt um slysið.
Meira en hundrað liðsmenn
slökkviliðs og lögreglu unnu að
björgunaraðgerðum, kafarar reyndu
að finna fórnarlömb slyssins auk
þess sem notaðir voru gúmbátar og
þyrlur við leitina. Óttast var að kaf-
ararnir gætu flækt sig í sundurtætt-
um burðarbitum brúarinnar í ólg-
andi vatnsflaumnum. Lagður var
stálstrengur þvert yfir ána á slys-
staðnum og kafararnir bundu sig
með taug við strenginn. Nokkrar
klukkustundir tók að festa streng-
inn, leggja þurfti hann tvisvar yfir
vatnið af því að hinn fyrri slitnaði.
Fólk á staðnum, sumt af því ætt-
ingjar eða vinir þeirra sem fórust,
fylgdist í gærmorgun með björgun-
araðgerðum sem voru afar erfiðar
sökum myrkurs, rigningar og mikils
straums í fljótinu. Sumir viðstaddra
grétu og lýstu angist sinni yfir því að
þurfa að bíða í óvissu og ekki bætti
úr skák að ekki var til farþegalisti yf-
ir rútuna. Var því ekki ljóst hverjir
hefðu verið um borð.
Isabel Costa, kona sem var á bíl
sínum og ætlaði yfir brúna, gat num-
ið staðar á síðustu stundu en sagðist
hafa heyrt ópin í fólkinu er brúin
hrundi.
Óljóst um
farþegafjölda
Ekki er vitað með vissu hve marg-
ir voru í bílunum tveim en talið að í
rútunni hafi verið um 60 manns og
allt að fimm í hvorum fólksbíl.
Farþegarnir í rútunni voru á leið-
inni heim úr ferð í Douro-dal til að
sjá möndlutré sem eru í blóma um
þetta leyti.
Aðeins var búið að finna tvö lík síð-
degis í gær en leitað var á fljótsbökk-
unum allt að 15 kílómetra niður með
Douro.
Talið er að straumþunginn hafi
getað fært bílflökin nokkur hundruð
metra niður eftir árfarveginum.
Talsmaður björgunarmiðstöðvar í
Oporto, Leticia Malta, sagði líkurnar
á því að einhver hefði lifað af „í raun
engar“.
Brúin er nefnd Entre-os-Rios, hún
er um fjörutíu kílómetra ofan við
Oporto, næststærstu borg landsins
og um 300 kílómetra norðan við
Lissabon.
Hún var um 200 metra löng,
þriggja metra breið og smíðuð 1886.
Brúargólfið mun hafa verið í um 50
metra hæð yfir vatnsfletinum.
Talið er að fljótið sé 15–30 metrar
að dýpt við brúarstæðið.
Um 70 manns taldir hafa látið lífið þegar brú hrundi í ána Douro í Portúgal
AP
Björgunarmenn í Portúgal við gúmbát fyrir kafara er taka þátt í leitinni að fórnarlömbum
rútuslyssins. Ofar sést brúin sem hrundi.
AP
Antonio Guterres, forsætisráðherra Portúgals, skoðar brúna sem hrundi í ána Douro á
sunnudagskvöld.
Reuters
Björgunarmenn bera ættingja
eins fórnarlamba rútuslyssins
eftir að hann féll í yfirlið
skammt frá brúnni sem hrundi.
Þjóðarsorg í Portúgal
vegna rútuslyssins
Lissabon. AP, AFP.