Morgunblaðið - 06.03.2001, Blaðsíða 38

LISTIR
38 ÞRIÐJUDAGUR 6. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TRÍÓ Reykjavíkur lék á tónleik-
um í Hafnarborg á sunnudagskvöld-
ið, þrjú verk franskrar síðrómantík-
ur; Meditation úr óperunni Thaïs
eftir Massenet, Sónötu fyrir fiðlu og
píanó í A-dúr eftir César Franck og
loks Tríó í e-moll eftir Ernst Chauss-
on. Þessi þrjú verk eiga fátt sameig-
inlegt í músíkölskum skilningi, þótt
höfundar þeirra hafi verið samtíðar-
menn og allir þekkst; – Chausson var
nemandi bæði Massenets og
Francks.
Hugleiðingin úr óperunni Thaïs er
eitt af þekktustu verkum sígildra
tónbókmennta. Óperan sjálf er flest-
um gleymd, en þetta litla millispil
hefur öðlast sjálfstætt líf, og gjarnan
flutt sem aukalag á tónleikum.
Guðný Guðmundsdóttir og Peter
Máté léku þetta litla verk mjög fal-
lega; túlkunin var áköf og ör, öðru
vísi en maður heyrir þetta oftast
flutt, og ég er ekki frá því að þessi
heiti leikstíll hæfi Hugleiðingunni
betur en þetta venjulega hæga
tempó og yfirdrifna rúbató sem gerir
verkið frekar væmið. Túlkun Guð-
nýjar gaf allavega svolítið aðra sýn á
þennan klassíska standard.
Sónata í A-dúr eftir César Franck
er eitt fallegasta verk sinnar tegund-
ar og þyldi vel að heyrast oftar.
Verkið var brúðargjöf tónskáldsins
til vinar síns og landa, fiðluleikarans
Eugène Ysafe árið 1886, sem frum-
flutti verkið síðar sama ár. Áður en
þau Guðný og Peter léku verkið,
rakti Guðný eins konar framætt sína
til þess; – kennarinn, sem kenndi
henni verkið á sínum tíma, hafði ver-
ið nemandi eins af þekktustu nem-
endum Ysafes, þannig að leikur Guð-
nýjar var í fjórða lið frá fyrstu túlkun
verksins! Þau Guðný og Peter Máté
léku verkið sérstaklega vel og gegn-
sær og tær leikur þeirra var trúr fín-
gerðu yfirbragði þess.
Ernest Chausson var aðeins tutt-
ugu og sex ára árið 1881 þegar hann
samdi píanótríó op. 3 í e-moll, sem
Tríó Reykjavíkur lék eftir hlé. Mað-
ur hlýtur að spyrja sig hvað hafi
gengið á í huga ungs manns sem
semur svona verk; það er þrungið yf-
irþyrmandi dramatík og mögnuðum
harmrænum kenndum. Hnígandi
stef fyrsta þáttar verða leiðarstef
verksins alls; gegnumgangandi
áminning um trega; hljómhæfur
moll og einradda kaflar fiðlu og
sellós; langar strófur með þéttum
boga og miklu víbratói; – allt þetta
magnar upp mikla spennu sem geng-
ur eins og rauður þráður gegnum allt
verkið. Tríó Reykjavíkur lék verkið
feikna vel; – Peter Máté var í miklum
ham og Guðný og Gunnar léku af
miklum þrótti og músíkalskri dýpt.
Þetta er ástríðuþrungin tónlist sem
bræðir harðasta ís, og flutningur
Tríósins var gott veganesti út í kalda
og hvassa vetrarnóttina.
Morgunblaðið/Ásdís
„Þetta er ástríðuþrungin tónlist, sem bræðir harðasta ís, og flutningur Tríósins var gott veganesti út í kalda og
hvassa vetrarnóttina,“ segir Bergþóra Jónsdóttir meðal annars í umsögn um tónleikana í Hafnarborg.
Ástríður í Hafnarborg
TÓNLIST
H a f n a r b o r g
Tríó Reykjavíkur: Guðný Guð-
mundsdóttir fiðluleikari, Gunnar
Kvaran sellóleikari og Peter Máté
píanóleikari fluttu Meditation úr
óperunni Thaïs eftir Massenet,
Sónötu fyrir fiðlu og píanó í A-dúr
eftir César Franck og Tríó í e-moll
eftir Ernst Chausson.
Sunnudag kl. 20.
KAMMERTÓNLEIKAR
Bergþóra Jónsdótt ir
MYNDIR Robert Altmans hafa
að sönnu verið misjafnar að gæðum,
einkum satírur hans. Hann hefur
gert stórkostlegar slíkar myndir
eins og M*A*S*H* og The Player og
ægilega vondar eins og t.d. Pret-a-
porter og þessa nýjustu sem heitir
Dr. T og konurnar eða Dr. T. and the
Women. Hvað hún átti að verða þeg-
ar hún var enn á teikniborðinu er
óljóst. Það er hins vegar bert hvað
hún hefur orðið í framleiðslu, nefni-
lega algjört rusl.
Það væri kannski einfaldast að
segja að hún fjallaði um gargandi
kerlingar á biðstofu kvensjúkdóma-
læknis því það er fátt annað hafandi í
henni. Þær virðast koma þangað til
þess að láta Richard Gere, sem aldr-
ei getur verið sannfærandi í neinu
hálærðu hlutverki, káfa á sér. Ekk-
ert amar að þeim en silfurhærði
kvensjúkdómalæknirinn sem fer um
þær höndum og hlustar á þær er líka
einskonar sálfræðingur þeirra og
þess vegna skríkja þær og væla
frammi á biðstofunni myndina út í
gegn af því að hann hefur ekki tíma
til þess að sinna þeim. Ef Altman
ætlaði sér að gera mynd sem sýndi
fölskvalausa kvenfyrirlitningu tókst
honum það. Ugglaust á kerlinga-
gargið að vera fyndið, þetta eru yf-
irstéttarkonur í Dallas sem hafa ekk-
ert betra við tímann að gera en láta
kvensjúkdómalækni fara um sig
höndum, en það skortir sárlega húm-
orinn eða tengingu við satíruna svo
niðurstaðan er einskonar afskræm-
ing sem verður fyrst og fremst að
stórkostlegum leiðindum.
Ef Altman ætlaði að gera gaman-
drama eins og það er kallað, gam-
anmynd blandaða melódramatík,
mistókst honum það herfilega. Ein-
hverstaðar í myndinni leynist saga af
lækninum góða og hvernig áhrif það
hefur á hann þegar eiginkona hans
gengur í barndóm (vegna þess að
hún hefur það svo gott í lífinu!) og
hann fer að sofa hjá glæsilegum golf-
leikara (Helen Hunt) án þess að
pæla nokkuð meira í sjúklingnum
eiginkonu sinni, sem komin er inn á
hæli. Allt er þetta svo losaralegt og
illa samið að undrun vekur. Gere á
greinilega að vekja samúð en maður
furðar sig á algjöru siðleysi hans og
skilur ekki hvað það er sem rekur
hann áfram nema ef vera skyldi flótti
undan kerlingagarginu.
Hvort tveggja, kvenhatrið og vond
sagan, nægði til þess að gera Dr. T
að verstu mynd ársins en þegar við
bætist leikurinn, sem er kapítuli út
af fyrir sig, er málið í höfn: Dr. T og
konurnar er versta bíómyndin sem
sýnd hefur verið hér á árinu.
KVIKMYNDIR
H á s k ó l a b í ó
Leikstjóri: Robert Altman. Handrit:
Anne Rapp. Aðalhlutverk: Richard
Gere, Helen Hunt, Farrah Fawcett,
Shelley Long, Laura Dern, Kate
Hudson. 2000.
DR. T OG KONURNAR
„DR. T AND THE
WOMEN“ 1 ⁄2
Kvensjúkdóma-
læknirinn og
konurnar hans
Arnaldur Indriðason
SELMA Hannesdóttir og Helga
Berndsen hafa opnað samsýningu
í Listhúsinu Engjateig 17-19 á
glerlistaverkum og olíumálverk-
um.
Báðar lærðu teikningu og vatns-
litamálum hjá Vigdísi Kristjáns-
dóttur og hafa verið á teikninám-
skeiðum hjá Tómstundaskólanum.
Selma stundaði nám í gler-
myndagerð 1993-4 hjá Björgu og
Gústa í Tiffanýs og námskeið í
glerskurði og glerbræðslu 1997
hjá Frauanau Bildwerk Zwiesel í
Þýskalandi.
Hún hefur selt myndir hérlendis
og í Þýskalandi. Helga hefur lært
að fara með olíuliti hjá Arnheiði
Einarsdóttur.
Sýningin stendur til 17. mars.
Samsýning í Listhúsinu
MIKIL þrekvirki hefur Sæbjörn
Jónsson unnið í íslensku tónlistarlífi,
ekki síst sem kennari og bakhjarl
ungra tónlistarmanna. Stórsveit
Reykjavíkur verður þó að teljast
helsta afreksverk hans og fyrir það
mun hans minnst í íslenskri djass-
sögu. Hljómsveitin hélt tíu ára af-
mælistónleika sína í Stykkishólmi og
Reykjavík á dögunum og voru þetta
jafnframt kveðjutónleikar Sæbjarn-
ar. Hann er farinn að kröftum en
mun þó ekki yfirgefa sveitina alveg,
heldur um stjórnvölinn á væntanleg-
um geisladiski með Reykjavíkurlög-
um í útsetningu Veigars Margeirs-
sonar, mun sjá um nótnasafn
sveitarinnar og vera þeim hollur ráð-
gjafi sem löngum fyrr. Hljómsveitin
mun byggja á gestastjórnendum
einsog verið hefur algengt undanfar-
in ár og er það vel. Nýir straumar og
ferskir verða að leika um listina eigi
hún ekki að staðna.
Sæbjörn Jónsson kynnti sjálfur á
þessum tónleikum og rifjaði ýmis-
legt upp úr sögu hljómsveitarinnar.
Það var engin furða að Frank Foster
skyldi vera honum hugstæðastur af
gestastjórnendum sveitarinnar.
Frank var fyrrum einn af helstu ten-
órsólistum stórsveitar Count Basies.
Eftir dauða Basies 1985, flutti Thad
Jones frá Kaupmannahöfn til að
stjórna sveitinni. Hann lést ári síðar
og tók Frank þá við stjórinni allt til
ársins 1995 þegar Grover Mitchell
tók við sprotanum. Sæbjörn hefur
gjarnan leitað á mið Basies og spor-
göngumanna hans og var því við hæfi
að upphafslag tónleikanna væri blús
Fosters: Frankie’s Flat. Það var
sveiflan heit og allir sólóarnir eftir
bókinni einsog oftast á þessum tón-
leikum. Skar Sigurður Flosason sig
helst úr og tókst stundum að opna til
nýrra átta s.s. í sóló sínum í öðru lagi
tónleikanna, Bird Count eftir Maríu
Schneider, en sá merki tónamálari
stjórnaði Stórsveitinni á tónleikum í
Íslensku óperunni á Jazzhátíð
Reykjavíkur í fyrra. Ég minnist ekki
að hafa heyrt verk þetta á þeim tón-
leikum, enda er það meira í ætt við
Basie-útsetjara seinni ára en höfuð-
lærimeistara Schneiders, Gil Evans.
Sigurður var að sjálfsögðu í aðalhlut-
verkinu í minningaróði sínum gull-
fallegum um Svein Ólafsson, fyrsta
stórdjassleikara Íslands. Er það eitt
þeirra laga Sigurðar sem Svíinn
Daniel Nolgård hefur útsett fyrir
stórsveit og hefur stjórnað í tvígang
með Stórsveit Reykjavíkur. Aðra
tónleika með alíslenskum tónsmíð-
um hélt Stórsveitin í Salnum í Kópa-
vogi þarsem Stefán S. Stefánsson
stjórnaði stórsveitarútsetningum
sínum á eigin verkum. Eitt þeirra
var á efnisskrá Sæbjarnar í Tjarn-
arsal og Basie-sveiflan gægðist fram
þó skrifað væri fyrir rafgítarinn á
þann hátt er Freddie Green hefði
aldrei leikið. Eina lagið sem var af
fjarskyldum meiði Basie-ættarinnar,
utan Reykjavíkurlaganna sem brátt
verður vikið að, var eftir Dennis
DiBalasio, sem blés í barýton og
flautu með stórsveit Maynards
Fergusons uppúr áttatíu og útsetti
fyrir þá háværu sveit. Var ópusinn
tileinkaður börnum á öllum aldri og
verðugt lokalag á tónleikum uppal-
andans snjalla: Sæbjarnar Jónsson-
ar.
Ekki má skiljast svo við þessa tón-
leika að söngvaranna sé ekki getið,
en þeir voru þeir sömu og fyrst
sungu með sveitinni, Andrea Gylfa-
dóttir og Ragnar Bjarnason. Þau
sungu Reykjavíkurlög í útsetningu
Veigars Margeirssonar auk þess
sem Andrea söng útsetningu Óskars
Einarssonar á svínglaginu gamla,
It’s All So Quiet, sem Björk gerði
vinsælt að nýju. Útsetningar Veig-
ars, sem lengi var einn okkar fremsti
trompetleikari en dvelur nú við tón-
smíðar í Hollywood fyrir Disney-
samsteypuna og álíka kvikmynda-
ver, sæta engum tíðindum en eru
fagmannlega unnar. Andrea var fín í
Herra Reykjavík, grúfið fönkí þartil
að sóló Sigurðar Flosasonar kom.
Blés hann á klassískum svíngnótum
uns hrynsveitin fönkaði að nýju og
Andrea skattaði óborganlega, en
mikið hefði ég viljað heyra Andreu
og Ragnar syngja klassískan söng-
dans í lokin í stað New York, New
York. Þetta eru nú einusinni þeir
söngvarar okkar sem hafa djasstúlk-
un slíkra dansa best á valdi sínu.
Það var troðfullt í Tjarnarsal á
laugardaginn og stóðu tónleikarnir
hátt í tvo tíma án hlés. Sæbjörn var
orðinn nokkuð móður í lokin enda
hefur hann aldrei kunnað sér hóf og
væri Stórsveit Reykjavíkur ekki tíu
ára um þessar mundir ef svo hefði
verið. Í litlu landi þarsem áhugi ein-
staklinganna er aflvaki í listum þarf
eldhuga á borð við Sæbjörn til að
koma gerjuninni af stað. Dugnaður,
ósérhlífni og miklir kennsluhæfileik-
ar hafa gagnast honum vel við að
koma Stórsveit Reykjavíkur yfir erf-
iðustu hjallana – sveit er skiptir
djasstónlist landsins jafn miklu máli
og Sinfónían tónskáldatónlistina og
er jafn verðugur fulltrúi landsins
meðal hljómsveita heimsins.
Sæbjörn kveður
með léttri sveiflu
DJASS
T j a r n a r s a l u r
R á ð h ú s s i n s
Einar Jónsson, Birkir Freyr
Matthíasson, Örn Hafsteinsson og
Freyr Guðmundsson, trompetar;
Oddur Björnsson, Björn R. Ein-
arsson, Edward Frederiksen og
David Bobroff, básúnur, Sigurður
Flosason, Ólafur Jónsson, Jóel Páls-
son, Stefán S. Stefánsson og Krist-
inn Svavarsson, saxófónar, klarin-
ettur og flautur, Davíð Þór
Jónsson, píanó, Edvarð Lárusson,
gítar, Gunnar Hrafnsson, bassi, og
Jóhann Hjörleifsson, trommur.
Söngvarar: Andrea Gylfadóttir og
Ragnar Bjarnason.
Laugardaginn 3. mars 2001.
STÓRSVEIT
REYKJAVÍKUR
Vernharður Linnet