Morgunblaðið - 19.05.2001, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
RÍKIÐ greiðir um 1.050 kr. fyrir
hvern fermetra í leigu fyrir sjö rík-
isstofnanir í Borgartúni 21, sem er
lægra leiguverð en gerist og gengur
á markaðnum, að sögn Þórhalls
Arasonar, skrifstofustjóra í fjár-
málaráðuneytinu. Þórhallur telur að
húsaleigusamningurinn borgi sig
fyrir skattgreiðendur og jafnframt
að kostnaður við flutningana og að-
lögun stofnana að húsnæðinu eigi
sér eðlilegar skýringar og séu ekki
úr takt við það sem gerist við flutn-
inga af þessu tagi. Það hafi legið
ljóst fyrir þegar húsnæðið var tekið
á leigu að kostnaður hlytist af því að
aðlaga það fyrir stofnanirnar.
„Við sjáum að verið er að bjóða
nýtt húsnæði til leigu á allt að 2.000
kr. á fermetrann og oft liggur verð-
ið á bilinu 1.500–2.000 kr. fermetr-
inn,“ segir Þórhallur.
Vaxtakostnaður væri
100 milljónir króna
Hann segir að byggingarkostnað-
ur við fullbúið skrifstofuhúsnæði sé
á bilinu 160–180 þúsund kr. á fer-
metrann. Húsnæðið í Borgartúni er
um 10.000 fermetrar og miðað við
það hefur byggingin kostað á bilinu
1.600–1.800 milljónir kr. Væri reikn-
að með 6% vöxtum af þeirri fjárhæð
er vaxtakostnaðurinn einn við slíka
byggingu um 100 milljónir kr. á ári.
Þá væri eftir að reikna með öðrum
kostnaði, afskriftum og gjöldum.
Þetta sparar ríkið sér með leigu.
Þórhallur telur að húsaleigu-
samningurinn borgi sig tvímæla-
laust fyrir ríkið. Gert var mat á því
hvort hagstæðara væri fyrir ríkið að
eiga húsnæðið eða leigja það og
leiddi sá samanburður í ljós kosti
þess að leigja. „Lengi hefur verið
vitnað í þá þumalfingursreglu að
leigukostnaður á fermetra á mánuði
ætti að vera 1% af byggingarkostn-
aði. Miðað við þetta ætti leigukostn-
aður í nýju, fullbúnu húsnæði að
vera 1.600–1.800 kr. á fermetra,“
segir Þórhallur.
Gerður var leigusamningur við
Eykt ehf. sem var staðfestur 30.
mars 1999 og var leiguverðið 950 kr.
á fermetrann. Leiguverðið er bund-
ið vísitölu og er á verðlagi í dag um
1.050 kr. „Við höfum auglýst eftir
húsnæði, t.a.m. fyrir sýslumanninn í
Kópavogi, og tilboðin sem við feng-
um voru á bilinu 1.200 kr. fermetr-
inn upp í 2.000 kr. Ég held því að
menn megi vel una við þennan
samning og ég efast um að við hefð-
um getað náð svona samningi jafn-
vel svo seint sem á síðasta ári.“
Þórhallur segir að kostnaður við
flutning stofnana í Borgartún 21
eigi sér eðlilegar skýringar. Þarna
sé um að ræða kostnað við að koma
upp milliveggjum umfram það sem
leigusamningur gerði ráð fyrir og
fyrir lá að þær stofnanir sem flyttu
inn í húsnæðið vildu haga innrétt-
ingum eftir eigin höfði, enda mis-
munandi þarfir hjá þeim. Þórhallur
segir að þessi kostnaður sé greiddur
af fjárveitingum stofnananna og
þær beri ábyrgð á þessum kostnaði
því þær höfðu síðasta orð um það
hvernig innréttingar skyldu vera.
„Ég held að breytingakostnaðurinn
sé ekkert óeðlilegur. Hann er upp á
um 20.000 kr. á fermetra sem er
ekkert umfram það sem mátti búast
við,“ segir Þórhallur.
Hann bendir á að fasteignir hafi
jafnframt verið seldar á móti þess-
um leigusamningi. Eykt ehf. keypti
húsnæði Fasteignamatsins og var
gerður sjálfstæður samningur um
söluna. Húsnæði Íbúðalánasjóðs á
Laugavegi var selt, húsnæði Rík-
issáttasemjara í Borgartúni er autt
og til sölu en aðrar stofnanir voru í
leiguhúsnæði.
Guðrún Árnadóttir, formaður
Félags fasteignasala, segir að leigu-
verð á húsnæði ríkisstofnana í
Borgartúni 21 sé eðlilegt sé tekið
mið af almennum markaði. Hús-
næðið sem ríkið hefur þar tekið á
leigu af byggingarfyrirtækinu Eykt
ehf. er alls um 9.000 fermetrar og
greiðir ríkið fyrir það samtals um
119,7 milljónir kr. á ári. Guðrún
segir að fermetraverðið leggi sig því
á um 1.100 kr., sem er í takt við
markaðsverð.
Telur leiguverð hagstætt
miðað við 20 ára samning
Guðrún segir að miðað við 20 ára
leigusamning sé leiguverðið fremur
hagstætt og ljóst að ríkið hafi notið
einhvers afsláttar vegna þess hve
leigutíminn er langur. Eðlilegt
mætti telja að leiguverð miðað við
4–5 ára leigusamning væri 1.400–
1.500 kr. fermetrinn. Því sé vel
hugsanlegt að fermetraverð hafi
verið lækkað vegna langs leigutíma.
Guðrún segir að sífellt fleiri fyr-
irtæki sjái sér hag í því að eiga ekki
fasteignir heldur leigja þær. Með
því að eignast fasteignir hafa fyr-
irtæki bundið í þeim ákveðið fjár-
magn og svo bætast við fasteigna-
gjöld og viðhaldskostnaður. Hún
segir að í mörgum tilvikum sé hag-
stæðara fyrir fyrirtæki að selja fast-
eignir og fara út á leigumarkaðinn.
Sem dæmi nefnir Guðrún að Kaup-
þing hafi selt sínar fasteignir til
eignarhaldsfélags og leigi síðan sitt
húsnæði.
Leigusamningur stofnana í Borgartúni 21 er hagstæðari en gengur og gerist á markaðnum
Ríkið greiðir 1.050 kr.
á fermetra en algengt
verð er 1.200–2.000 kr.
HJARTALÆKNARNIR Davíð O.
Arnar og Bjarni Torfason gerðu í
gær fyrstu aðgerðina á Íslandi þar
sem hjartsláttarnema með nýrri
tækni var komið fyrir í sjúklingi sem
hefur átt við ítrekuð óútskýrð yfirlið
að stríða og hefur orðið fyrir miklum
óþægindum vegna þeirra.
„Það er óhemjumikilvægt að kom-
ast að orsökum yfirliða þar sem þau
geta verið lífshættuleg. Það er reg-
inmunur á „góðkynja“ orsökum yf-
irliða og þeim sem þessi sjúklingur
og margir aðrir lenda í,“ sagði Davíð
aðspurður um mikilvægi tækisins.
„Hin fyrrnefndu gerast oft við sér-
stakar aðstæður t.d. þegar fólk sér
blóð eða er sprautað. Undir slíkum
kringumstæðum finna menn gjarnan
fyrir svima, ógleði, verða náfölir,
sortnar fyrir augum og líða hægt út
af. Þetta eru yfirleitt hættulaus yf-
irlið. Hin gerast hins vegar skyndi-
lega og gjarnan án forboða og eru oft
vegna hjartsláttartruflana Hjartað
getur þá ýmist slegið of hratt eða of
hægt. Sjúklingurinn getur misst
meðvitund fyrirvaralaust. Fólk í
þessum hópi getur skaðað sjálft sig
illa og valdið slysum.“
Greining orsaka
yfirliða oft erfið
Yfirlið eru mjög algengt vandamál
og greining orsaka þeirra getur ver-
ið erfið. Orsakirnar eru óþekktar í
tæplega helmingi tilfella. Hjarta-
sjúkdómar eru að sögn Davíðs al-
gengasta orsök yfirliða og eru hjart-
sláttaróþægindi og yfirlið með
algengari vandamálum sem sjást í
hjartalækningum. Tæknin er notuð
ef grunur er á hjartsláttartruflunum
sem orsökum yfirliða hjá sjúklingi
en ekki hefur tekist að sýna fram á
þær þrátt fyrir ítarlegar rannsóknir.
Tækið vaktar hjartsláttinn stöðugt
og hefur verið líkt við svokallaðan
svarta kassa eða sírita í flugvélum.
„Þetta er bylting og mikil viðbót
við þær aðferðir sem áður hefur ver-
ið notast við þegar þurfti að tengja
leiðslur með skjá við hjartað sem
sjúklingurinn bar í einn sólarhring
og upp í hálfan mánuð. Sjúklingur-
inn fékk oftar en ekki engin yfirlið á
meðan rannsóknartímanum stóð og
því fundust ekki nýjar ástæður yf-
irliðanna. Við hefðbundna orsaka-
greiningu yfirliða er sjúklingur feng-
inn til að lýsa aðdraganda,
forboðaeinkennum, hvað hann var að
gera og hvernig honum leið eftir að
hann vaknaði. Einnig er spurt út í
fyrri yfirlið og hvort þau komu fram
við sömu aðstæður. Upplýsingar
þarf að veita um öll lyf sem sjúkling-
urinn tekur og jafnvel leitað eftir lýs-
ingu sjónarvotta. Vandamálið við
greininguna er að þegar fólk kemur
á sjúkrahús eftir yfirlið eru einkenn-
in liðin hjá og öll líkamsstarfsemi
orðin eðlileg að nýju. Þetta litla tæki
nemur óhemjumiklar upplýsingar á
einfaldan hátt en það gefur færi á að
nema allar upplýsingar frá hjartanu
í allt að fjórtán mánuði. Allar þessar
upplýsingar fást án þess að leiðslur
séu tengdar við hjartað en leiðslurn-
ar geta valdið sjúklingum óþægind-
um við jafnvel einföldustu daglegu
athafnir eins og að baða sig,“ segir
Davíð sem kynntist Reveal fyrst í
Bandaríkjunum þar sem það er tölu-
vert notað. Tæknin hefur verið leng-
ur að ryðja sér til rúms í Evrópu.
Árangur í tæplega 90% tilfella
Stór kostur við þessa aðferð er
hversu einföld skurðaðgerðin er.
Tækinu, sem er minna en tyggjó-
pakki, er stungið undir húð sjúklings
í gegnum tveggja sentimetra skurð á
brjósti og svo lokað fyrir. Aðgerðin
tekur aðeins um 10 til 15 mínútur og
er sjúklingurinn staðdeyfður. Hann
eyðir lágmarkstíma á sjúkrahúsinu,
kemur inn að morgni og er farinn
heim fyrir kvöldmat. Þegar næsta
yfirlið stendur yfir tekur tækið upp
mikilvægar upplýsingar sem hægt
er að spila aftur síðar og læknar fá
tækifæri til að greina upplýsingarn-
ar nákvæmlega. Tækið veldur sjúk-
lingnum litlum sem engum óþægind-
um og sk. vöndur, nk. skanni, er
notaður til að lesa upplýsingar af
tækinu í gegnum húðina á rannsókn-
artímanum á svipaðan hátt og strika-
merki er lesið af vörum.
Sjúklingurinn sem gekkst undir
þessa frumraun á Íslandi í gærmorg-
un er karlmaður á sextugsaldri sem
hefur ítrekað fallið í yfirlið en orsak-
ir þeirra ekki verið greindar. Hann
hefur orðið fyrir óþægindum af völd-
um yfirliðanna, dottið og hlotið
meiðsl. Í eitt skiptið var hann við
stýri þegar leið yfir hann og þegar
hann rankaði við sér hafði hann
misst bílinn út af. Fólki sem á við
þennan vanda að stríða er ráðlagt að
hætta að keyra þar til skýring hefur
fundist á vandamálinu. Lífsgæði
sjúklinganna eru því oft verulega
skert þar sem áhrifa sjúkdómsins
gætir víða á daglegt líf þeirra.
„Tækið skilar verulegum árangri
þar sem í tæplega 90% tilfella fæst
vissa um hvort þetta fólk á við hjart-
sláttartruflanir að stríða eða ekki.
Möguleikar okkar á því að finna lífs-
hættulegar orsakir yfirliðanna og
meðhöndla þær margfaldast því með
þessu tæki og lífslíkur og lífsgæði
sjúklinganna batna.“
Nýrri tækni við meðhöndlun óútskýrðra yfirliða beitt í fyrsta sinn á Íslandi
Getur fundið orsakir
lífshættulegra yfirliða
Morgunblaðið/Ásdís
Davíð O. Arnar og Bjarni Torfason í miðri skurðaðgerð.
Tækinu er komið fyrir undir húð sjúklingsins í gegnum skurð á brjósti.
SIGURGEIR Þorgeirsson, fram-
kvæmdastjóri Bændasamtaka Ís-
lands, segir suma bændur vera í
þeirri stöðu að geta hvorki leitað til
Atvinnuleysistryggingasjóðs eða
tryggingasjóðs sjálfstætt starfandi
einstaklinga, svonefnds einyrkja-
sjóðs. Oftast sé um að ræða bændur
í hlutastarfi sem hafa aðra aðalvinnu
sem þeir síðan missa og geta þá að-
eins fengið atvinnuleysisbætur úr
einyrkjasjóði að hluta, t.d. 20% bæt-
ur miðað við jafnstóran búrekstur.
Með lagabreytingum 1998 varð til
einyrkjasjóður sjálfstætt starfandi
einstaklinga, þ.e. vörubílstjóra,
trillusjómanna og bænda, og greiða
þeir ekki lengur tryggingargjald í
Atvinnuleysistryggingasjóð.
Nýlega komst umboðsmaður Al-
þingis að þeirri niðurstöðu að
ákvörðun úthlutunarnefndar at-
vinnuleysisbóta fyrir Norðurland
vestra um að fella niður bætur til
konu í búrekstri á þeim forsendum
að hún væri sjálfstætt starfandi hafi
verið ólögmæt. Úrskurðarnefnd at-
vinnuleysisbóta staðfesti niðurfell-
ingu bótanna og beindi umboðsmað-
ur því til nefndarinnar að taka mál
konunnar fyrir að nýju.
„Það er spurning hvort ekki þurfi
að taka á þessu þannig að skilgreint
verði að menn verði með lágmarks-
rekstur til þess að vera færðir úr At-
vinnuleysistryggingasjóði yfir í ein-
yrkjasjóðinn. Annars lítum við ekki
á þetta sem vandamál innan land-
búnaðarins. Við höfum ekki orðið
varir við hnökra á starfsemi ein-
yrkjasjóðsins, þannig að bændur
hafi verið að kvarta undan afgreiðslu
hans, enda snýr álit umboðsmanns
Alþingis að mínu mati ekki að okkar
sjóði. Frekar er að þarna hefur fólk
lent á milli skips og bryggju í kerf-
inu. Konunni er úthýst úr Atvinnu-
leysistryggingasjóði á þeim forsend-
um að hún eigi að vera í sjóði
einyrkjanna en reksturinn sé það lít-
ill að þar getur konan aldrei öðlast
nema sáralítil réttindi. Þetta getur
átt við víðar en á vonandi ekki við í
þeim tilfellum þar sem fólk er í bú-
skap af einhverri alvöru,“ segir Sig-
urgeir.
Bændasamtökin um álit
umboðsmanns Alþingis
Bótastaða
sumra
bænda
óljós