Morgunblaðið - 19.05.2001, Page 47

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001 47
þó nokkuð meiri áhrifum, er
ákveðinn hópur fólks, sem festist á
sjúklegan hátt í þeirri hegðun að
spila fjárhættuspil. Skynsemin
segir þeim að líkur á því að koma í
heild út í gróða eru mjög litlar, en
púkinn minnir á að svo gæti nú
einmitt verið, akkúrat í dag, núna.
Hér er aðeins um tiltölulega lítinn
hóp að ræða. Í bandarískum rann-
sóknum er yfirleitt talað um að um
0,7-0,8% séu haldin sjúklegri spila-
áráttu. Hins vegar er allstór hóp-
ur, sem haldinn er ákveðinni spila-
áráttu og er mjög hætt við að
festast í þráhyggju. Skynsemin
hefur heldur betri ítök í þeim og
þeir ná öðru hvoru að stjórna
spilahegðun sinni og oft er hægt
að hjálpa þeim út úr þessu á með-
an hinum hópnum getur verið
mjög erfitt að hjálpa. Þessi hópur
er miklu stærri en sá fyrri og í
bandarískum rannsóknum sýnist
hann vera á bilinu 4-7%. Annars er
kvartað undan því í skýrslu sér-
fræðinga til Bandaríkjaþings og
Bandaríkjaforseta árið 1999 að all-
ar rannsóknir þar í landi séu ófull-
komnar og takmarkaðar. Íslend-
ingar eru 280.000 og 0,75% eru því
2.100 manns, en 5% er 14.000
manns. Rétt er að halda sig við
neðri mörk niðurstaðna banda-
rískra rannsókna hér á landi ef
miða á við þær, þar sem aðgegni
að fjárhættuspilum er almennt
minna hér á landi en þar. Það hlýt-
ur því að teljast varlega áætlað að
í heild geti verið um 12.000 manns
samanlagt í báðum fyrrgreindum
hópum hér á landi.
Aðrir hópar spilamanna
Að framan er getið vel innan við
10% allra einstaklinga. Hvað með
alla hina? Langstærstur hluti fólks
getur spilað fjárhættuspil á sama
hátt og flestir geta hlaupið inn og
kannað eldavélina án þess að fest-
ast í slíku atferli. Þó eru alltaf ein-
hverjir, sem þurfa átak til þess að
takast á við það, einkum ef kveikt
hefur verið á eldavélinni eða til-
viljun réði góðum vinningi við til-
viljanakennda spilamennsku.
Ákveðinn hópur getur því flakkað
á milli þess að vera laus við áráttu
og þess að festast tímabundið í
henni á meðan annar hópur virðist
algerlega laus við neikvæð áhrif af
spilamennsku. Hvorugur þessara
hópa er í mikilli áhættu og gjarnan
nægir góð fræðsla um uppbygg-
ingu spilakerfa og það hvernig
ætíð er stefnt að því að í heild sé
það „bankinn“ eða „eigandinn“
sem græði, til þess að þeir haldi
sig réttu megin við strikið eða
hætti alveg að spila.
Íslenska könnunin
Skoðanakannanir eru vandmeð-
farnar bæði í gerð og túlkun á nið-
urstöðum. Í kynningu til frétta-
manna um niðurstöður könnunar-
innar kemur m.a. fram sú túlkun
ÍSK að almennt jákvæði sé
ríkjandi hér á landi gagnvart
happdrættum og peningaspilum.
Hins vegar kemur þar einnig fram
að svörin við spurningu um þetta
efni hafi dreifst þannig að 49%
telja að áhrif happdrætta á ís-
lenskt samfélag séu góð, 24% telja
þau slæm og 27% segja hvorki né.
Hvort túlkunin sé í samræmi við
raunverulegar niðurstöður er um-
deilanlegt. Í sömu kynningu er
einnig sagt frá því að spurt hafi
verið 17 spurninga um spilahegð-
un, t.d. „Hefur einhvern tíma kom-
ið tímabil þar sem þú hefur tapað
pening einn daginn og reynt síðan
að vinna hann til baka næsta dag?“
Hins vegar er þar ekki staf að
finna um niðurstöður þessara
spurninga.
Skoðum nánar niðurstöður
könnunarinnar. 2% svarenda telja
sig hafa lifað tímabil þar sem þeir
hafa eytt miklum tíma í að hugsa
um happdrætti, eða í að skipu-
leggja veðmál eða áhættu tengda
happdrættum og þetta tímabil hafi
staðið í 2 vikur eða lengur!! (Hjá
hversu mörgum stóð þetta tímabil
skemur?) Heil 5,4% svarenda segj-
ast hafa reynt að hætta, minnka
eða hafa stjórn á spilahegðun
sinni. 22,4% þeirra sem reynt hafa
að hætta, minnka eða að hafa
stjórn á spilahegðuninni lýsa eirð-
arleysi og pirringi við það og
18,4% segja að þeim hafi mistekist
tilraunin. (Það útaf fyrir sig þýðir
að 15.120 manns hafi reynt að
hætta og að tæplega 2.800 þeirra
hafi mistekist það, ef alhæfinga-
gildið, sem ÍSK gefur sér, stenst.)
1% heildarsvarenda segjast hafa
spilað til að flýja persónuleg
vandamál og 1,3% til að losna við
óþægilegar tilfinningar. Heil 6,5%
heildarsvarenda (eða 18.200
manns, gildi alhæfing) segjast hafa
átt tímabil, þar sem þeir hafi tapað
einn daginn og reynt að vinna tap-
ið til baka næsta dag. 1,3% ( rúm-
lega 3.600 manns, gildi alhæfing)
segjast hafa logið að fjölskyldu-
meðlimum, vinum eða öðrum um
hversu mikið þeir leggja undir eða
tapa. Er líklegt að það standist að
aðeins 0,6% eða 1.700 manns hér á
landi séu haldnir spilaáráttu?
Hvar á þá að
taka peningana?
Ég ætla mér ekki þá dul að geta
svarað þessari spurningu með ein-
földu svari. Ég vil þó leyfa mér að
velta upp hugmynd. Hreinn ágóði
af spilakössum á árinu 1999, sam-
anlagt til ÍSK og HHÍ, virðist hafa
verið um 1.200 milljónir króna skv.
upplýsingum sem gefnar voru til
Alþingis og ÍSK hefur staðfest fyr-
ir sinn hluta. Þetta jafngildir um
350 kr. á mánuði á hvert manns-
barn á Íslandi (280.000) eða 1.750
kr. á mánuði á hverja hinna 69.000
fjölskyldna í landinu. Samkvæmt
niðurstöðum könnunarinnar líta
18,4% landsmanna þannig á að
framlög frá einkaaðilum sé heppi-
legri fjáröflunarleið en rekstur
spilakassa og að meðaltali eru þeir
reiðubúnir til að greiða 1.611 kr. á
mánuði í slík framlög. 18,4% lands-
manna eru 51.520 einstaklingar og
framlag þeirra yrði því með þessu
móti rétt um einn milljarður
króna. Það er því ljóst að þessi
félög gætu reynt að koma sér upp
stuðningsmannaneti, sem greiddi
mánaðarlega til þeirra og safnað
þannig 1.200 milljónum króna.
Stuðningsmannanetið gæti saman-
staðið af einstaklingum og fyrir-
tækjum. Slíkt stuðningsmannanet
væri þá að styðja allt í senn, Há-
skólann, Rauða krossinn, SÁÁ og
Slysavarnafélagið-Landsbjörg, allt
í einum pakka.
Við það að miða einungis við
hreinan ágóða þessara stofnana og
samtaka sparast þær u.þ.b. 600
milljónir króna á ári, sem fara
beint í rekstur spilakassanna. Að
ekki sé talað um að með fjáröflun
á þennan hátt fækkum við veru-
lega þeim harmleikjum sem fylgja
spilaáráttu víða í þjóðfélaginu. Til
eru margar aðrar leiðir til fjáröfl-
unar, sem ekki taka toll af líðan og
fjárhag stuðningsmanna þessara
góðgerðarstofnana, það þarf bara
að finna þær.
Höfundur er sálfræðingur og í
áhugahópi gegn spilafíkn.
SKOÐUN
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Vita-A-Kombi
AÐALFUNDUR félagsins verður
haldinn 22. maí í Norræna húsinu kl.
20. Að loknum aðalfundarstörfum kl.
21 flytur Kári Einarsson rafmagns-
verkfræðingur erindi er hann nefnir
„Hefur rafgeislun og öflug jarðgeisl-
un áhrif á heilsu manna?“.
Öllum er velkomið að hlusta á er-
indið.
Heilsuhring-
urinn er að
hefja 23.
starfsár sitt MIÐSTJÓRN Bandalags háskóla-manna ályktaði eftirfarandi á fundi
sínum 16. maí sl.
„Miðstjórn Bandalags háskóla-
manna fordæmir grófa íhlutun rík-
isins í kjaradeilu sjómanna. Frjáls
samningsréttur er grundvöllur heil-
brigðra samskipta á vinnumarkaði
og afskipti Alþingis nú grafa undan
þeim til lengri tíma. Gegn slíkum
vinnubrögðum verður barist.“
Mótmæla
íhlutun í sjó-
mannadeilu
Í LISTAKLÚBBNUM mánudags-
kvöldið 21. maí verður dagskrá helg-
uð Taílandi og taílenskri menningu.
Taílendingar, sem sest hafa að hér á
landi, munu sjá um að skemmta,
fræða og kitla bragðlauka gestanna.
Kynning verður á landafræði Taí-
lands í máli og myndum: Sonjai Siri-
makha. Blessunardans: Kanjana
Loma-in, Junphen Sriyona, Kesorn
Noppronprasert, Sudarat Sawatdee.
Lífshættir í Taílandi: Sonjai Siri-
makha.
Taílensk matargerð verður kynnt
og síðan er sólhlífardans, sýning á
taílenskum þjóðbúningum og um-
ræður. Dagskráin hefst kl. 20.30,
húsið opnað kl. 19.30. Aðgangseyrir
1.000 kr.
Taíland
kynnt í Lista-
klúbbnum
ÍSLANDSPÓSTUR hefur flutt
rekstrarvörulager sinn frá
Reykjavík til Blönduóss. Þær
vörur sem ekki fara í gegnum
lager fyrirtækisins verða keyptar
í heimabyggð hvers afgreiðslu-
staðar fyrir sig. Afgreiðslustaðir
Íslandspósts eru 85 víðs vegar um
landið.
Með þessari breytingu tekur Ís-
landspóstur virkan þátt í flutningi
verkefna út á land og með því
styrkist starfsemi pósthússins á
Blönduósi og húsnæði fyrirtæk-
isins á staðnum fær viðunandi
nýtingu. Starfsmenn rekstr-
arvörulagers í Reykjavík snúa til
annarra starfa innan Íslandspósts.
Starfsmenn hins nýja lagers Íslandspósts á Blönduósi; Ása Jóhanns-
dóttir, Gréta Jósefsdóttir, Kristín Ágústsdóttir stöðvarstjóri og Erla
Sigurbjörnsdóttir.
Íslandspóstur flytur
lager til Blönduóss
NÝJA dulkóðunarlausn sem dulkóð-
ar allar tegundir af skjölum er hægt
að nálgast frítt á heimasíðu Arcis ehf.,
www.arc.is. Dulkóðunarlausnin heitir
Private Crypto og notar nýtt algrím
sem heitir Rijndale AES og dulkóðar
það 128 bita dulkóðun. Private
Crypto hentar til að dulkóða skjöl
sem send eru með tölvupósti.
Við uppsetningu á Private Crypto
verður til valmynd í Windows Explor-
er, þar sem hægt er að velja dulkóðun
á skjölum, einnig er hægt að velja
skjal og smella með hægri músar-
hnappi, þá kemur valmynd sem gefur
kost á að velja dulkóðun. Ekki er
nauðsynlegt að móttakandi sé með
Private Crypto til að geta tekið á móti
og skoðað dulkóðað skjal. Private
Crypto með Rijndale-algríminu hlaut
1. verðlaun í samkeppni sem „Americ-
an National Institute of Standards
and Technology“ hélt á seinasta ári.
Ný dulkóð-
unarlausn
frí á Netinu
♦ ♦ ♦