Morgunblaðið - 19.05.2001, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þetta er nú meiri ofurkappinn sem við eigum, Davíð minn, hann vinnur bara alltaf.
BÖRN undir 18 ára aldri gátu í 42%
tilvika keypt tóbak í söluturnum höf-
uðborgarinnar skv. niðurstöðum
könnunar sem Íþrótta- og tóm-
stundaráð Reykjavíkur, ÍTR, gerði í
apríl í tengslum við átaksverkefnið
Seljum börnum og unglingum ekki
tóbak, en að því standa Reykjavík-
urborg, Tóbaksvarnarnefnd og VR.
Farið var í 161 verslun og gátu ung-
lingarnir sem voru á aldrinum 13–15
ára keypt tóbak í 67.
Niðurstöðurnar voru misjafnar
eftir hverfum, unglingunum var oft-
ast neitað um afgreiðslu í Vestur-
bænum, í 13% tilvika en auðveldast
var að kaupa tóbak í Voga-, Lang-
holts- og Lauganeshverfi, þar var
það afgreitt í 68% tilvika. Í mars
1999 var gerð sambærileg könnun og
gátu þá unglingar keypt tóbak í 68%
tilfella. Í fyrstu könnun átaksins í
nóvember í fyrra fengu þeir af-
greiðslu í 58% tilvika og um mán-
aðamótin janúar-febrúar á þessu ári
í 49% tilvika. Hlutfallið hefur því
lækkað umtalsvert. 24 sölustaðir
neituðu að selja unglingum tóbak í
öllum þremur könnunum.
Kannanirnar skila greinilega ár-
angri en 42% er samt sem áður of
hátt hlutfall, sögðu fulltrúar þeirra
sem standa að átakinu þegar niður-
stöðurnar voru kynntar. Fram kom
að söluturnar sem seldu unglingum
tóbak fengju viðvörunarbréf eftir
fyrsta brot, næst formlega áminn-
ingu en eftir þriðja brot væri gert
ráð fyrir að viðkomandi yrði bannað
að selja tóbak í þrjá mánuði.
Hrannar B. Arnarsson, formaður
umhverfis- og heilbrigðisnefndar
Reykjavíkur, sagði að nú ættu 22
sölustaðir yfir höfði sér sölubann en
slíkum úrræðum hefði ekki verið
beitt áður. „Í apríl samþykkti um-
hverfis- og heilbrigðisnefnd hvernig
staðið yrði að takmörkuðu sölubanni.
Þá var einróma samþykki í nefndinni
en á síðustu tveimur fundum hafa
komið upp efasemdir frá fulltrúum
atvinnulífsins um hvort þetta sé eðli-
legur framgangsmáti.“ Hann sagði
málið í skoðun hjá borgarlögmanni
en til stæði að framfylgja samþykkt-
inni. Þorgrímur Þráinsson, fram-
kvæmdastjóri tóbaksvarnarverndar,
sagði með ólíkindum að fulltrúar at-
vinnulífsins mótmæltu aðgerðunum,
því löngu væri tímabært að draga
menn til ábyrgðar. „Þó ljóst sé að
miklir viðskiptahagsmunir séu í húfi
fyrir þá sem selja tóbak er það á
kostnað unglinganna ef ekki er tekið
á þessum málum.“
Morgunblaðið/Jim Smart
Þorgrímur Þráinsson, Hrannar B. Arnarsson, Soffía Pálsdóttir og Sigrún Sveinbjörnsdóttir. Hér má sjá hluta
sígarettupakkanna sem unglingarnir gátu keypt samkvæmt niðurstöðum könnunarinnar.
22 staðir eiga yfir höfði
sér tóbakssölubann










 







 
 
 
    



 !" 
 #
$% #& $ %
'

 

()$ * +,
%-' .


/
0


0  *12 % * 2

%


(
3 $


3 $

 
(
 




3 *
 







4
5
4
6
74
56



58

6
98
7
59


 
 
 ZEN-fyrirlestur í Gerðubergi
Þar verður hug-
hjartað snortið
Á mánudagskvöldklukkan 20 verðurí Gerðubergi fyrir-
lestur Zen-meistarans
Jakusho Kwong - roshi
sem kom hingað til lands á
fimmtudagskvöld. Fyrir-
lesturinn fer fram á ensku.
Kwong - roshi var spurður
um hvað fyrirlestur hans
fjallaði.
„Ég hugsa aldrei um
titla en ég ætla að tala um
aðalatriði Zen, grundvall-
aratriðin í Zen-iðkun, hvað
það raunverulega þýðir. Í
Zen-hugleiðslu er reynt að
vinna gegn þeirri tví-
hyggju sem í daglegu lífi
lokar fólk inni í sínum
einkaheimi og hefur áhrif á
þær þjáningar sem við
upplifum í veröldinni, bæði
okkar eigin veröld og hinni stóru
veröld. Ekki það að Zen leysi öll
vandamál fólks – en ef, í hátækni-
samfélögum, það getur áttað sig á
hvað er í bakgrunni og hvað er í
forgrunni þá hjálpar það. Sam-
félagið er að kljást við það sem
upp snýr en hefur misst samband
við það sem á bak við býr. Við get-
um tekið sem dæmi börn sem eiga
enga foreldra, hin glötuðu börn í
okkur sjálfum. Ég ætla að tala um
vímuefni sem fólk leitar í þegar
það hefur misst tengsl við sinn
innri mann. Ég ætla líka að ræða
um sjálfsmorð sem það grípur til
þegar allt er orðið vonlaust.
Margt fólk tekur alls kyns lyf til
þess að deyfa sig, ekki aðeins
ólögleg efni heldur líka efni sem
eru lögleg og ávísuð fólki frá
læknum. Sjálfur er ég 66 ára og
nota engin lyf af neinu tagi, ég var
háður reykingum í 40 ár en nú hef
ég losnað undan því. Af því við
höfum glatað sambandi við hinn
innri mann og þann sköpunar-
kraft sem býr í okkur öllum, þá er
svo mikilvægt að við tökumst á við
það að nálgast þennan grunn með
einhvers konar uppbyggilegri iðk-
un.
– Hefur fólk verulegt gagn af
Zen-hugleiðslu?
„Mörg okkar upplifa streitu og
vonleysi í hinu daglega lífi. Auk-
inn hraði og spenna í þjóðfélögum
nútímans hefur í för með sér skort
á mikilvægum mannlegum eigin-
leikum á borð við kyrrð, hlýju og
samúð. Zen-iðkun, sem byggist á
öndun og vakandi huga, býður
upp á tækifæri til þess að staldra
við, beina huganum inn á við og
kynnast sjálfum sér. Grunnurinn
að Zen-iðkun og þjálfun í hug-
leiðsluæfingum er Zazen (sitjandi
Zen) en Zen-iðkun kemur frá
Búdda. Á sjöttu öld barst Zen frá
Indlandi til Kína með Indverjan-
um Bodhidharma. Zen sem iðkað
er í dag má rekja til hans. Upp-
hafsmaður Soto Zen-hefðarinnar,
sem er önnur af tveimur aðal-
greinum Zen-Búddismans, er
Japaninn Eihei Dogen (1200-
1253). Zen á Íslandi til-
heyrir þeirri hefð.
Áhersla er lögð á hóp-
iðkun. Flest vandamál
sköpum við vegna þess
að við þekkjum okkur
ekki sjálf. Markmið
þess að kynna sér
Búddisma er að kynn-
ast sjálfum sér.“
– Er fegurðin hluti af Zen?
„Fegurðin er í forgrunninum en
hún kveikir á tengslum við það
sem á bak við býr. Ég spyr á móti:
Hvaðan sprettur fegurðin? Fólk
þarf að vita hvaðan fegurðin kem-
ur, það er það mikilvægasta. Allir
vilja komast til himnaríkis en
fæstir hafa uppgötvað að við erum
þar nú þegar, við þurfum bara að
komast í snertingu við það.“
– Er Zen stór hreyfing í Banda-
ríkjunum?
„Ekki kannski verulega stór en
í henni er fólk af ýmsu tagi, þar á
meðal listamenn, rithöfundar og
aðrir sem hafa veruleg áhrif til út-
breiðslu hennar. Fólk verður að
fara inn í þessa iðkun, þjálfa sig,
það er ekki nóg að lesa um Zen
eða tala, þú verður að iðka hug-
leiðslu og komast þannig í snert-
ingu við bakgrunninn sem allt
sprettur upp úr. Zen merkir að þú
opnar fyrir og snertir alheiminn í
sjálfum þér. Zen leiðir til Zazen
sem er sitjandi Zen en á það er
lögð mikil áhersla. Í sitjandi Zen
situr þú kyrr og lætur ekki trufl-
ast af öllum þeim tilboðum sem í
gangi eru í kringum okkur og öll-
um þeim óróleika sem því fylgir.
Þegar við iðkum sitjandi Zen þá
getum við nálgast þá uppsprettu
sem tengir okkur við okkar innra
sjálf. Forgrunnurinn er eins og
hið íslenska veður – sviptivinda-
samur – en bakgrunnurinn er hins
vegar eins og eilíft sólskin.“
– Heimsækir þú mörg önnur
lönd?
„Ég heimsæki núna reglulega
Pólland og fer víða um Bandaríkin
til þess að halda fyrirlestra. Ég
hef komið margoft til Íslands,
þetta er í fimmtánda skiptið sem
ég held hér fyrirlestur. Zen-hóp-
urinn á Íslandi telur um tuttugu
manns en það hafa miklu fleiri far-
ið í gegnum námskeið og lært
þessa iðkun þótt þeir
séu ekki virkir þátttak-
endur í hópnum. Yfir
vetrartímann getur
fólk stundað reglulega
Zen-iðkun. Frá árinu
1999 hefur Zen á Ís-
landi verið skráð opin-
berlega sem trúfélag.
Ég gegni hlutverki
kennarans hér.“
– Munt þú standa fyrir nám-
skeiði í hugleiðslu nú?
„Eftir fyrirlesturinn heldur
hópurinn út fyrir bæjarmörkin
þar sem verður haldið svokallað
„sesshin“, sem merkir að snerta
hughjartað og byggist á hinni
fornu hefð Zen-iðkunar.“
Jakusho Kwong - roshi
 Jakusho Kwong - roshi fædd-
ist í Santa Rosa í Kaliforníu 1935.
Hann byrjaði að iðka Zen með
japanska Zen-meistaranum
Shunryu Suzuki árið 1959.
Kwong - roshi stofnaði Sonoma
Mountain Zen-setrið í Norður-
Kaliforníu árið 1974 og hefur
starfað þar og haft aðsetur síðan.
Roshi hefur verið kennari „Zen á
Íslandi – Nátthagi“ síðan 1987 og
kemur hingað til lands árlega.
Forgrunnurinn
eins og ís-
lenskt veður –
bakgrunn-
urinn er eilíft
sólskin