Morgunblaðið - 19.05.2001, Blaðsíða 44

UMRÆÐAN
44 LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Ármúla 21 - 108 Reykjavík- Bréfsími 533 2022
Tilboð á hreinlætistækjum,
stálvöskum, sturtuklefum,
blöndunartækjum o.fl.
20% afsláttur
Stendur aðeins í nokkra daga
ÞEIR, sem er sagt að
þeir séu lítils virði nógu
oft, fara á endanum að
trúa því sjálfir. Slík
skilaboð fáum við tón-
listarmenn í launaum-
slögum okkar í hverjum
mánuði. Þau skilaboð að
störf okkar séu ekki
þess virði að launa þau
með mannsæmandi
kjörum, þótt það hafi
tekið bróðurpartinn af
ævi okkar að undirbúa
okkur. Það er af okkur
dregið.
Um þessar mundir
fara fram viðræður full-
trúa tónlistarmanna og
saminganefndar sveitarfélaganna um
kjaramál tónlistarkennara. Mikið ber
á milli og höfum við beðið síðan um
áramót eftir því að þessar viðræður
færu loksins af stað vegna seinagangs
nefndarinnar og óskiljanlegrar
tregðu til að setjast að samninga-
borði.
Þetta er aðeins ein af mörgum birt-
ingarmyndum þeirrar niðurlægingar
sem tónlistarmenn hafa búið við í bar-
áttu sinni fyrir mannsæmandi kjör-
um. Launin sjálf eru helsta speglun
þess virðingarleysis og skilnings-
skorts sem einkennir viðhorf viðsemj-
enda okkar.
Nú er nýafstaðinn
opinn fundur sem fram
fór í Ráðhúsi Reykja-
víkur hinn 16. maí um
þessi mál á vegum
Félags tónlistarkenn-
ara og Félags íslenskra
hljómlistarmanna. Þar
fluttu framsöguerindi
þeir Ágúst Einarsson
hagfræðingur og Þór-
ólfur Þórlindsson
félagsfræðingur, pró-
fessorar við Háskóla Ís-
lands. Þessi erindi vörp-
uðu nýju ljósi á stöðu
okkar mála og færðu
okkur ný sjónarhorn og
sýn fram á við. Hluti uppeldis okkar
sem tónlistarmanna felst í að kenna
okkur virðingu fyrir tónlistinni og
sýna henni þá auðmýkt sem hún kall-
ar óhjákvæmilega á. Þetta er nauð-
synlegur liður í þeirri mótun sem
verður að eiga sér stað á löngum og
krefjandi námsferli, sem krefst skil-
yrðislausrar helgunar allra þeirra
krafta sem við búum yfir. Þetta er af
hinu góða, fyrir utan þá aukaverkun
að tónlistarmenn hafa oft átt erfitt
með að tjá sig um hina praktísku hlið
eins og slíkt væru svik við málstaðinn
og tónlistinni til minnkunar. Þetta
hugarfar þurfum við að hrista af okk-
ur og horfa á þá staðreynd að við
þurfum ekki að vera talsmenn tónlist-
arinnar í kjarabaráttu okkar. Gildi
hennar er ótvírætt. Hins vegar er það
gildi starfskrafta okkar sem tónlist-
arfólks sem er stórlega vanmetið,
eins og laun okkar sanna, og mikið
liggur við að við leggjumst á eitt því
til leiðréttingar og eignumst rödd til
að krefjast þess að úr okkar málum
verði bætt. Gæðastjórnun á vinnustað
og afkastatengdar launagreiðslur eru
okkur tónlistarmönnum algerlega
framandi hugtök í reynd og allt eins
víst að ef laun tónlistarmanna væru
afkastatengd væru flest okkar há-
tekjufólk. Önnur er reyndin.
Eins og fram kom í erindi Þórólfs á
tónlistarnám stóran þátt í að styrkja
sjálfstraust og sjálfsvirðingu þeirra
nemenda sem hana stunda. Þetta hef-
ur verið sýnt fram á með rannsóknum
sem m.a. sýna fylgni tónlistarnáms og
notkunar áfengis og ólöglegra vímu-
efna. Forvarnargildið er hægt að
sýna fram á með tölum. Aukið sjálfs-
traust hlýtur að vera eitt besta vega-
nesti sem hægt er að bjóða ungu fólki
upp á. Ekki síst þegar litið er til þeirr-
ar þróunar að ungt fólk grípur í aukn-
um mæli til ofbeldis til að útkljá deilur
og hingað berast hratt þau áhrif sem
við óttumst mest og ógna friðsæld
okkar og vellíðan.
Það sem kom kannski mest á óvart
á þessum fundi var sú staðreynd, sem
Ágúst Einarsson sýndi fram á, að
tekjur ríkisins af menningu nema
rúmum 2% af þjóðarframleiðslunni
og erum við þar að tala um hvorki
meira né minna en u.þ.b. 15 milljarða
króna. Hún skilar því meiru í kassann
en hún kostar. Þáttur tónlistarinnar
er þar umtalsverður og því ótvíræður
ávinningur fyrir þjóðarbúið að vel sé
búið að þeim sem í hlut eiga, þ.e. þeim
sem flytja tónlist og kenna hana. Það
er því augljóst að hér er um að ræða
framtíðarfjárfestingu sem við eigum
öll sameiginlega.
Mannauður og músík eru dýrmæt,
en hvorugt verður nokkurn tímann
verðlagt. Ef viðsemjendur okkar eiga
erfitt með að átta sig á því sem ekki
verður metið til fjár ættu þeir þó að
geta tileinkað sér þessa einföldu út-
reikninga um framlag menningar í
landsframleiðslu og lagt þá til grund-
vallar þegar þeir verðleggja starfs-
krafta okkar í komandi samningum.
Sjálfsvirðing okkar og lífsafkoma eru
í húfi.
Mannauður
og músík
Steinunn Birna
Ragnarsdóttir
Kjarabarátta
Launin sjálf eru helsta
speglun þess virðing-
arleysis og skilnings-
skorts, segir Steinunn
Birna Ragnarsdóttir,
sem einkennir viðhorf
viðsemjenda okkar.
Höfundur er píanóleikari.
SUNNUDAGINN
13. maí síðastliðinn
birtir Morgunblaðið
ágæta samantekt yfir
stöðu og þróun mála í
þjóðgarðinum á Þing-
völlum undanfarin ár.
Er þar einnig sögð
saga Þingvallapresta-
kalls.
Eitt skortir þó á þá
mynd sem dregin er
upp af starfi og sögu
þjóðgarðsins á Þing-
völlum. Á ég þar við
þann rekstur er sókn-
arprestar önnuðust
sem starfsmenn Þing-
vallanefndar fram til ársins 1995.
Tel ég nauðsynlegt að sú saga sé
sögð að einhverju leyti.
Faðir minn, sr. Heimir Steinsson,
hafði með höndum embætti þjóð-
garðsvarðar á Þingvöllum og sókn-
arprests árin 1981–1991. Samtímis
var hann fram-
kvæmdastjóri Þing-
vallanefndar. Árið
1985 var framkvæmd
talning að hans til-
stuðlan á gestum er þá
sóttu þjóðgarðinn
heim. Voru þeir um
500.000. Nú er talið að
þeir séu nálægt
600.000, fimmtán árum
síðar. Þó segir gesta-
fjöldi ekki alla söguna.
1981–1991 voru gisti-
nætur feikilega marg-
ar í þjóðgarðinum.
Ekki var óalgengt að
um 3.000–4.000 gistu í
tjöldum um hverja helgi yfir sum-
arið. Sjálfur taldi ég um 900 tjöld
eina nótt sumarið 1985. Voru þá
ekki taldir með hestamenn er gistu
á Skógarhólum. Hefur nú dregið
mjög úr þessum gistinóttum en
daggestum fjölgað að sama skapi.
Til að þjónusta þessa 500.000
gesti og 3.500 næturgesti störfuðu
um tólf landverðir í þjóðgarðinum
undir stjórn prests og þjóðgarð-
svarðar. Önnuðust þeir rekstur á
þjónustumiðstöð, viðhald og ræst-
ingu á tjaldstæðum, sorphirðu, næt-
urgæslu í samvinnu við lögreglu á
Selfossi og í Reykjavík, slökkviliðs-
þjónustu, skyndihjálp, skiltagerð,
stígagerð, slátt, veiðileyfasölu og
eftirlit, aðstoð við hjálparsveitir ef
slys átti sér stað og talstöðvarþjón-
ustu svo fátt eitt sé nefnt. Auk
þessa tóku landverðir þátt í fræðslu
og móttöku hópa, leiðsögn og upp-
lýsingaþjónustu. Urðu landverðir
að hafa fulla þekkingu á a.m.k.
ensku og einu Norðurlandamáli og
gott var að geta talað fleiri mál.
Störfuðu þá landverðir mælandi á
þýsku, ítölsku, frönsku, spænsku,
Norðurlandamál og ensku. Í hópn-
um voru kennarar, sagnfræðingar,
lögreglumenn, guðfræðingar, mann-
fræðingar, hjálparsveitarmenn,
náttúrufræðingar og listamenn, að
ótöldum heimamönnum úr Þing-
vallasveit. Sjálfur tók Þingvalla-
prestur fullan þátt í móttöku gesta
og leiðsögn, auk þess að annast
daglegan rekstur þjóðgarðsins fyrir
hönd Þingvallanefndar. Var það há-
punktur þúsunda gesta á Þingvöll-
um að enda leiðsögn um staðinn
með helgistund í Þingvallakirkju
þar sem prestur sagði sögu lands
og þjóðar og undirstrikaði helgi
staðar með bæn og blessun. Hundr-
uð þakkarbréfa til sr. Heimis frá
þessum árum og síðar bera þess
vott. Þau hafa skrifað m.a. Elísabet
Englandsdrottning, George Bush,
fyrrverandi forseti Bandaríkjanna,
Jóhannes Páll páfi, sem messaði
með Þingvallapresti í Þingvalla-
kirkju vorið 1989, tugir ráðamanna
innlendra sem erlendra, Íslending-
ar úr hverjum landsfjórðungi og
ferðamenn frá öllum heimshornum.
Allir voru velkomnir heim að Þing-
vallabænum. Ekki er heldur neitt
nýmæli að tekið sé á móti skóla-
börnum á Þingvöllum. Þúsundir
skólabarna sóttu staðinn heim ár
hvert samkvæmt dagbókum á
þessu tíu ára tímabili. Svo dæmi sé
tekið komu rúmlega 1.000 skóla-
börn til fundar við Þingvallaprest í
Þingvallakirkju í maílok árið 1989 –
á einni viku.
Þegar haustaði hélt þessi gesta-
gangur áfram í þjóðgarðinum og á
prestssetrinu þó í breyttri mynd
væri. Kirkjukaffi á Þingvallabæ í
boði frú Dóru Þórhallsdóttur stend-
ur upp úr í minningu margra sem á
staðinn komu um miðjan vetur og
var tekið opnum örmum. Á vetrum
var Þingvallabær oft miðstöð hjálp-
arsveita í leit að týndum ferðalöng-
um í hörðum veðrum, eða annarra
gesta. Þar bjó þjóðgarðsvörður í
nánu samfélagi við sveitunga sína
og forsætisráðherra, þá Gunnar
Thoroddsen, Steingrím Her-
mannsson og Þorstein Pálsson. Tók
hann jafnan á móti gestum þeirra
og lýðveldisins í kirkjunni við Öx-
ará.
Hér hefur aðeins verið nefnt brot
af því starfi sem fram fór árin
1981–1991 á vegum þjóðgarðsins
undir stjórn Þingvallaprests í sam-
vinnu við Þingvallanefnd. Ekkert
hefur verið talað um fornleifarann-
sóknirnar, skipulagsvinnuna og
hugmyndavinnuna sem m.a. endur-
speglast í þeirri fræðslumiðstöð
sem nú á að rísa. Ekki er heldur
fjallað nánar um fræðsluefni sem
samið var og gefið út á íslensku,
ensku, þýsku, frönsku og dönsku,
né alla þá náttúruvernd sem unnið
var að. Saga annarra presta á Þing-
völlum frá árinu 1959 hefur ekki
heldur verið rakin. Til þess er rým-
ið of lítið. En vonandi eru lesendur
Morgunblaðsins einhverju nær um
það altæka starf er fram fór undir
handleiðslu Þingvallaprests í þjóð-
garðinum á þessum árum.
Þjóðgarðurinn
Þingvöllum 1981–1991
Þórhallur Heimisson
Þingvellir
Ekki er neitt nýmæli að
tekið sé á móti skóla-
börnum á Þingvöllum,
segir Þórhallur Heim-
isson, en þúsundir
skólabarna sóttu stað-
inn heim ár hvert sam-
kvæmt dagbókum á
þessu tíu ára tímabili.
Höfundur er prestur.
Eru vandamál á toppnum?
Ofnæmi, flasa, exem, psoriasis, feitur eða þurr hársvörður?
ÚTSÖLUSTAÐIR: HEILSUVÖRUVERSLANIR OG APÓTEK UM ALLT LAND.
HÁRVÖRUR LEYSA VANDANN
OG ÞÚ BLÓMSTRAR.
Yfirhafnir
Neðst á Skólavörðustíg