Morgunblaðið - 19.05.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
 GUÐBJÖRN Freyr Jónsson varði
doktorsritgerð sína í hagnýtri stærð-
fræði við Cornell
University í New
York ríki í Banda-
ríkjunum 28.
september sl.
Ritgerðin nefn-
ist „Eigenvalue
Methods for Acc-
urate Solution of
Polynomial Equa-
tions“. Þar er
fjallað um út-
reikninga á lausn-
um margliðujafna þar sem vanda-
málið er þýtt yfir í
eigingildisvandamál sem síðan er
leyst með þekktum aðferðum. Í fleiri
en einni breytistærð byggist þetta á
útkomandafylkjum (e. resultant
matrices) sem er um 100 ára gömul
aðferð til að fækka breytistærðum í
margliðujöfnum. Lausnaraðferðin er
endurbætt til að draga úr áhrifum af
þeim villum sem óhjákvæmilega
verða við rauntöluútreikninga í tölv-
um. Ritgerðin sýnir fram á að með
þessum endurbótum, og að gefnum
ákveðnum skilyrðum, skilar aðferðin
nákvæmum lausnum.
Leiðbeinandi Guðbjörns var
Stephen Vavasis, prófessor í tölv-
unarfræði við Cornell University, og
andmælendur voru Lars Wahlbin,
prófessor í stærðfræði, og Thomas
Coleman, prófessor í tölvunarfræði
við sama skóla.
Guðbjörn fæddist 18. september
1969. Hann varð stúdent frá Mennta-
skólanum á Akureyri vorið 1989 og
lauk B.S.-prófi í stærðfræði frá Há-
skóla Íslands 1992. Veturinn eftir
kenndi hann við Tækniskólann í
Reykjavík. Guðbjörn lauk M.Sc.-prófi
í stærðfræði frá University of Illinois
í Urbana-Champaign 1995 og síðan
doktorspófi frá Cornell University
2000. Hann starfar nú hjá Íslenskri
erfðagreiningu. Guðbjörn Freyr er
frá Lindarhvoli í Borgarfirði. For-
eldrar hans eru Guðrún Ása Þor-
steinsdóttir og Jón G. Guðbjörnsson.
Doktors-
ritgerð í
hagnýtri
stærðfræði
FÓLK
Guðbjörn
Freyr Jónsson
SAMTÖK atvinnulífsins, SA, kynntu
helstu áherslur sínar á aðalfundi í vik-
unni og í kaflanum um efnahagsmál
er að finna harða gagnrýni á Sam-
keppnisstofnun. Hvetja samtökin
stjórnvöld til þess að endurskoða
samkeppnislögin og vilja þau að
heimild Samkeppnisstofnunar til að
ógilda samruna fyrirtækja verði af-
numin. Georg Ólafsson, forstjóri
Samkeppnisstofnunar, segir þetta
sjónarmið SA ekki koma sér verulega
á óvart. Það hafi legið fyrir þegar Al-
þingi breytti samkeppnislögunum á
síðasta ári.
Samtök atvinnulífsins segja það
mikilvæga forsendu fyrir kröftugum
hagvexti og bættum lífskjörum
landsmanna að íslenskt efnahagslíf
búi við virka samkeppni á öllum svið-
um. Vönduð löggjöf um samkeppnis-
mál sé þýðingarmikil til að stuðla að
samkeppni sem tryggi góða þjónustu
og lágt vöruverð. Samtök atvinnulífs-
ins telja hins vegar að það sé ekki í
verkahring samkeppnisyfirvalda að
stjórna því með boði og bönnum á
hvern hátt atvinnulíf í landinu þróist.
„Samkeppnislög þarf að endur-
skoða, einkum heimildir Samkeppn-
isstofnunar til að ógilda samruna fyr-
irtækja ef hann telst leiða til
markaðsráðandi stöðu. Samkeppnis-
stofnun á fyrst og fremst að beita sér
gegn misnotkun á markaðsráðandi
stöðu. Á mörgum mörkuðum hér á
landi starfa fá fyrirtæki á hverju sviði
og því getur ógilding samruna á
grundvelli markaðsráðandi stöðu, án
þess að um misbeitingu sé að ræða,
hamlað gegn hagræðingu, aukinni
framleiðni og bættum lífskjörum.
Íslensk samkeppnisyfirvöld hafa
sýnt tilhneigingu til að skilgreina
markaði mun þrengra en eðlilegt get-
ur talist. Þau hafa vanmetið síbreyti-
leika þess umhverfis sem er undir-
orpið markaðslögmálum og taka ekki
nægjanlegt tillit til mögulegrar er-
lendrar samkeppni í úrskurðum sín-
um. Íslenskir markaðir og fyrirtæki
eru örsmá í alþjóðlegum samanburði
og sameining fyrirtækja er til þess
fallin að styrkja íslenskt atvinnulíf í
síharðnandi alþjóðlegri samkeppni
við margfalt stærri fyrirtæki,“ segir
m.a. í áliti samtakanna um sam-
keppnismál.
Að mati SA er afar mikilvægt að
fullkomið traust ríki á störfum sam-
keppnisyfirvalda. Það verði æ mikil-
vægara eftir því sem þeim séu fengin
meiri völd til þess að hafa afskipti af
fyrirtækjum og hegðun þeirra á
markaði. Gera verði mjög ríkar kröf-
ur um að jafnræðissjónarmiða og
andmælaréttar sé gætt við meðferð
mála hjá samkeppnisyfirvöldum. Að
mati Samtaka atvinnulífsins gerir nú-
verandi skipan mála það ekki. Þau
hvetja því stjórnvöld til að taka sam-
keppnislögin til heildarendurskoðun-
ar.
Staða stofnunarinnar hefur
batnað með nýjum lögum
Georg Ólafsson sagði við Morgun-
blaðið að það hefði sýnt sig hér á landi
og víðar að ýmsum erfiðleikum væri
bundið að beita samkeppnisreglum á
markaðsráðandi fyrirtæki. Með
breytingum á samkeppnislögum í
desember sl. hefði Samkeppnisstofn-
un fengið ríkari heimild til þess.
Staða stofnunarinnar hvað það varð-
aði hefði því batnað en breytingin
kæmi ekki í staðinn fyrir þörfina á því
að samkeppnisreglur væru áfram
fyrir hendi.
„Eftirlit með samruna felst í því að
koma í veg fyrir að upp komi mark-
aðsráðandi staða sem hægt er að mis-
nota en erfitt að sannreyna og taka á.
Þegar samruni er einu sinni um garð
genginn, og markaðsráðandi staða
komin upp, verður ekki aftur snúið til
fyrri stöðu,“ sagði Georg.
Forstjóri Samkeppnisstofnunar
sagði að í fæstum tilvikum hefði
ástæða þótt til íhlutunar í samruna
fyrirtækja hér á landi, en það drægi
ekki úr þörfinni á því að fylgjast með
samrunum til að hindra að þeir fáu
sem bæru með sér alvarlega hættu
fyrir samkeppnina yrðu að veruleika.
Þó að samkeppnisyfirvöld hefðu
hagsmuni neytenda að leiðarljósi
gæti hver slíkur samruni einnig
reynst atvinnulífinu dýrkeyptur.
„Það er að sjálfsögðu ekki hlutverk
samkeppnisyfirvalda að hindra fyrir-
tæki í að taka upp nýbreytni og hag-
ræða og þar með talið að renna sam-
an,“ sagði Georg.
Varðandi alþjóðavæðinguna, sem
Samtök atvinnulífsins koma inn á,
sagði hann að ekki mætti líta framhjá
þeirri staðreynd að við værum fá-
menn þjóð og byggjum enn við vissa
fjarlægðarvernd frá öðrum mörkuð-
um.
„Erlend fyrirtæki hafa ekki sýnt
mikinn áhuga á að hasla sér völl hér,
reynslan segir okkur það, hvað sem
gerist í framtíðinni.
Þessu til viðbótar er fákeppni al-
gengari hér en víða annars staðar og
stjórnunartengsl, eignatengsl og
önnur tengsl manna á milli eru það
einnig. Þetta hefur þau áhrif að eft-
irlit með samkeppnishömlum ætti að
mínu mati, ef eitthvað væri, að vera
virkara hér á landi en hjá nágranna-
þjóðunum,“ sagði Georg.
Samtök atvinnulífsins hvetja til endurskoðunar á samkeppnislögunum
Vilja afnema
heimild til að
ógilda samruna
MAÐUR á fertugsaldri hefur í
Hæstarétti verið dæmdur í sex mán-
aða fangelsi fyrir að hafa í tvígang
brotist inn í húsnæði og stolið þaðan
verðmætum. Hluti þýfisins fannst í
fórum mannsins sem eigi að síður
neitaði sök en frásögn hans af atvik-
um þótti ótrúverðug. Með dómnum
var dómur héraðsdóms staðfestur.
Með tilliti til langs sakaferils var mað-
urinn dæmdur í sex mánaða fangelsi.
Fyrra innbrotið sem sannað þykir
að maðurinn hafi átt þátt í var í Antik-
búðina í Reykjavík í september 1999.
Maðurinn bar því við að hafa verið
staddur í samkvæmi um nóttina sem
hann var handtekinn og hafa tekið
munina þar. Hitt innbrotið var framið
á Hótel Sögu í júní 2000. Kvaðst mað-
urinn fyrir rétti hafa verið búinn að
drekka í tæpa tvo daga og ekki vitað
af sér fyrr en hann vaknaði í stein-
inum.
Dæmdur í
sex mánaða
fangelsi
fyrir innbrot
SAMKVÆMT viðhorfskönnun, sem
Gallup hefur gert fyrir Samtök
hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra
gegn tóbaki, eru um 70% svarenda
hlynnt því að heilbrigðisyfirvöld
greiði að hluta lyf sem hjálpa fólki
við að hætta að reykja. Um fjórð-
ungur svarenda er því andvígur.
Þá telja um 47% reykingamanna
að niðurgreiðsla heilbrigðisyfirvalda
á meðferð gegn reykingum myndi
hvetja þá til að hætta að reykja, en
52% að slíkar niðurgreiðslur hefðu
engin áhrif.
Könnunin fór fram 19. apríl til 2.
maí sl. og var hringt í fólk á öllu land-
inu á aldrinum 16–75 ára. Endanlegt
úrtak var 1.132 manns og var svar-
hlutfall 70,5%.
Samkvæmt greiningu niðurstaðna
eru þeir, sem hafa skemmri skóla-
göngu og þeir sem reykja, að jafnaði
hlynntari kostnaðarhlutdeild heil-
brigðisyfirvalda í lyfjum gegn reyk-
ingum.
72% hugsa sér að hætta að
reykja innan árs
Fram kemur í niðurstöðum könn-
unarinnar, að um 72% þeirra sem
reykja hafa hugsað sér að hætta inn-
an árs, en um fjórðungur svarenda
taldi sig til reykingafólks. Þá taldi
ríflega þriðjungur að dagsskammtur
af lyfjum gegn reykingum sé dýrari
en einn pakki af sígarettum og um
40% töldu að slíkur dagsskammtur
væri á svipuðu verði og sígarettu-
pakkinn. Fjórðungur taldi dags-
skammt af reykingalyfjum vera
ódýrari sígarettupakkanum.
Í tilkynningu frá Samtökum
hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra
gegn tóbaki, kemur fram að athygli
vekur, hversu hátt hlutfall svarenda
er hlynnt því að heilbrigðisyfirvöld
greiði að hluta kostnað lyfja gegn
reykingum. Þá vekur jafnframt at-
hygli að mati samtakanna, að um
helmingur reykingafólks telur að
niðurgreiðsla á meðferð við reyking-
um muni hvetja það til að hætta að
reykja. Benda samtökin á, að sam-
kvæmt niðurstöðum Gallup-könnun-
ar frá því í ágúst á síðasta ári, hafa
um 40% reykingamanna reynt að
hætta að reykja 3 til 5 sinnum og tæp
9% hafa reynt það 6 til 10 sinnum.
Tæplega helmingur reykingafólks
telur sig því eiga í verulegum erf-
iðleikum með að hætta.
Telja tóbaksfíkla ekki fá stuðn-
ing til jafns á við aðra fíkla
Samtök hjúkrunarfræðinga og
ljósmæðra gegn tóbaki taka enn
fremur undir þá gagnrýni sem komið
hefur fram, bæði meðal heilbrigðis-
starfsfólks og hjá erlendum sérfræð-
ingum sem kynnt hafa sér tóbaks-
varnir hér á landi, að þeir sem
haldnir eru tóbaksfíkn hljóta ekki
stuðning stjórnvalda í sama mæli og
t.a.m. þeir sem haldnir eru áfengis-
eða annarri vímuefnafíkn.
Þá vekja samtökin athygli á að í
frumvarpi til breytinga á lögum um
tóbaksvarnir, sem heilbrigðis- og
trygginganefnd Alþingis hefur til
meðferðar, er ekki gert ráð fyrir sér-
stökum stuðningi við það reykinga-
fólk sem vill hætta að reykja, þrátt
fyrir aukin framlög til tóbaksvarna.
„Sjúkdómar af völdum reykinga
hafa vaxandi kostnað í för með sér
fyrir heilbrigðiskerfið og ljóst er að
sá kostnaður mun margfaldast á
næstu tveimur áratugum verði ekk-
ert að gert, samfara hækkandi aldri
stórra reykingaárganga, sem fæddir
eru á sjöunda áratugnum,“ segir í til-
kynningu samtakanna.
70% svarenda hlynnt niður-
greiðslu á reykingalyfjum
HJÓNIN Marit og Örn Einarsson sem eiga og reka
garðyrkjustöðina Silfurtún á Flúðum hafa síðastliðin sjö
ár ræktað jarðarber í 1.500 fermetra gróðurhúsi. Upp-
skerutíminn stendur í um átta vikur í senn, vor og haust.
Jarðarberin eru send á markað undir nafninu Silfurber.
Norska stúlkan Lin Larsson tínir jarðarberin gómsætu.
Morgunblaðið/Sigurður Sigmunds
Jarðarber á 1.500 fermetrum
SJÚKRAFLUGVÉL frá
Flugfélagi Íslands sótti í
fyrrinótt tvö börn til Scor-
esbysunds á Grænlandi.
Börnin sem eru 7 og 9 ára
höfðu verið bitin illa af sleða-
hundum og var óttast um líf
annars þeirra vegna áverka á
hálsi. Vélin lenti með þau á
Akureyri og voru börnin flutt
á Fjórðungssjúkrahúsið á Ak-
ureyri þar sem þau gengust
undir aðgerð í gær.
Samkvæmt upplýsingum
frá sjúkrahúsinu er hvorugt
barnanna í lífshættu en líðan
þeirra var sögð eftir atvikum.
Samkvæmt upplýsingum frá
Slökkviliði Akureyrar fór
Metro-flugvél FÍ frá Akur-
eyri um kl. 1 í fyrrinótt og
með fóru svæfingalæknir og
svæfingahjúkrunarfræðingur
frá FSA auk neyðarflutninga-
manns frá Slökkviliði Akur-
eyrar. Vélin lenti á Akureyr-
arflugvelli um kl. 5:30.
Tvö slösuð börn
sótt til Grænlands
Höfðu
verið bitin
af sleða-
hundum