Morgunblaðið - 16.05.2002, Side 34

Morgunblaðið - 16.05.2002, Side 34
LISTIR 34 FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ LEIKRITIÐ Der totale Kick (Al- gjört kikk), hefur í vetur vakið mikla athygli frá því það var frumsýnt af Stadtschauspiel Dresden (Þjóðleik- húsið í Dresden) í nóvember sl. haust. Þetta teldist tæplega til tíð- inda hér uppi á Íslandi ef ekki væri vegna þess að höfundurinn, Kristof Magnússon, er íslenskur í aðra ætt- ina, sonur Magnúsar Magnússonar sem var sonur Magnúsar Þorsteins- sonar stofnanda Sælgætisgerð- arinnar Freyju. Móðir Magnúsar, amma leikskáldsins, var Charlotte Weitemeier, sem kom hingað frá Þýskalandi ung stúlka og settist hér að. Góðar viðtökur fyrsta leikritsins Kristof Magnússon er fæddur og uppalinn í Hamborg þar sem faðir hans hefur verið búsettur frá því á 6. áratugnum en hann giftist þýskri konu og starfaði sem kennari við unglingaskóla þar í borg, þar til hann lét af störfum fyrir nokkru. Kristof fæddist 1976 og stundar nám í leik- ritun og öðrum skapandi skrifum við Háskólann í Leipzig en hefur verið við íslenskunám við Háskóla Íslands frá því um síðustu áramót. Hann segist munu verða hér við nám framundir næstu jól en stefnir að því að ljúka námi sínu í Leipzig á fyrrihluta næsta árs en er þó jafn- framt önnum kafinn við leikritaskrif þar sem hann vinnur nú að þriðja leikriti sínu. „Ég lauk við að skrifa Der totale Kick haustið 2000. Þetta er nánast farsi, sem mörgu þýsku leikhúsfólki þykir fyrir neðan sína virðingu að skrifa eða taka þátt í. Leikritið hefur þó fengið mjög góðar viðtökur og stórblöðin þýsku eins og Frankfurter Allgemeine Zeitung og Süddeutshe Zeitung sáu ástæðu til að fjalla um það. Það fékk sérstaklega góða um- sögn gagnrýnanda Frankfurter Allgemeine Zeitung og það hafði þau áhrif að önnur leikhús hafa sýnt því áhuga og framundan er uppsetning á því hjá Horizont-leikhúsinu í Köln í október í haust.“ Brjótast inn til gamallar konu Leikritið var gefið út af Verlag der Autoren í september árið 2000 og það varð til þess að hjólin fóru að snúast. „Þetta er einskonar umboðs- og útgáfufyrirtæki höfunda og hand- ritið fer ekki í almenna sölu heldur er því dreift til leikhúsa og umboðs- manna til kynningar,“ segir Kristof. Í Algjöru kikki segir frá Anneke 21 árs og kærasta hennar Donald, 33 ára gömlum lækni. Þau eru mjög ólík, hún þráir að hætta öllu til að fá sem mest útúr lífinu á sem skemmst- um tíma, fá algjört kikk; Donald er afturámóti varfærinn smáborgari í eðli sínu. Hún fær hann samt til að taka þátt í innbroti á heimili Doroth- eu, aldraðrar konu sem á einmitt af- mæli á innbrotsdaginn. Svo óheppi- lega vill til að í stað þess að vera að heiman hefur Dorothea boðið vin- konum sínum til afmælisveislu þann- ig að innbrotið fer gjörsamlega úr böndunum því Anneke og Donald þurfa sífellt að binda og kefla fleiri boðsgesti og áður en lýkur hafa gömlu konurnar tekið stjórnina og gert sér dælt við lækninn með ýmsa kvilla sem eru að hrjá þær. Það er greinilegt að Kristof Magn- ússon hefur auga fyrir því skoplega í umhverfinu því hann segist nú vera að skrifa leikrit um samskipti nokk- urra útkeyrðra eiginmanna sem hafa leitað skjóls í sérstaklega útbúnu hvíldarherbergi í stórmarkaði á með- an eiginkonurnar sinna innkaupum. „Ég get nú ekki sagt nánar frá þessu leikriti þar sem ég er ekki bú- inn með nema fyrsta þáttinn, en ég er með ýmsar hugmyndir um hvern- ig atburðarásin getur mögulega þróast.“ Hann kveðst hafa séð litla frétt í blaði um að í Bretlandi hefði verið útbúið svona hvíldarherbergi í stórmarkaði fyrir eiginmenn og hug- myndin að leikritinu hefði kviknað í kjölfarið. „Ég veit ekki hvort boðið er uppá svona hvíld í stórmörkuðum í Þýskalandi eða hér á Íslandi,“ segir hann. Aðalleikarinn var handtekinn Þriðja leikritið sem Kristof hefur skrifað nefnist Þröng í húsi og lík- kistu og var sýnt fyrir ári af Volks- bühne am Rosa Luxemburg Platz þar sem leikhússtjórinn er Frank Castorf, einn af þekktustu leik- stjórum í Þýskalandi. „Leikhúsið réð mig til að skrifa þetta leikrit og að- stæður voru mjög sérstakar. Leik- endur voru útigangsfólk í Berlín sem var boðið að koma í leikhúsið og taka þátt í leiksýningu. Æfingar voru með mjög óhefðbundnu sniði þar sem leikendur drukku ótæpilega og höfðu hunda sína með sér. Eitt kvöldið slapp einn af hundunum inn í annan sal þar sem stóð yfir sýning á einu af verkum Castorfs. Það olli miklu upp- námi. Sumir leikendanna sváfu í leikhús- inu allan æfingatímann og viku fyrir frumsýningu varð ég að umskrifa allt verkið þar sem einn af aðalleikend- unum lenti í fangelsi. En þetta var skemmtileg reynsla.“ Kristof kveðst hafa notað tímann hér á Íslandi vel til leikhúsferða og kveðst hrifinn af ýmsu sem hann hafi séð. Íslenskunámið á þó hug hans all- an þessa dagana og er ekki að heyra annað en hann hafi talað íslenskuna frá blautu barnsbeini. „Ég byrjaði ekki að tala íslensku fyrr en ég var orðinn stálpaður þó ég skildi hana alltaf svolítið. En ég hef alltaf komið hingað reglulega, annað hvert ár og stundum oftar og á marga vini og ættingja hér sem mér finnst nauð- synlegt að geta talað við á íslensku.“ Binda og kefla aldraðar konur Kristof Magnússon er þýskt leikskáld af íslensku faðerni sem vakið hefur athygli í Þýskalandi í vetur. Hávar Sigurjónsson ræddi við hann en Kristof stundar nám í íslensku við Háskóla Íslands í vetur. havar@mbl.is Morgunblaðið/Sverrir Kristof Magnússon Úr sýningu Borgarleikhússins í Dresden á Der totale Kick eftir Kristof Magnússon. HÁVAR Sigurjónsson þarf varla að kynna fyrir leikhúsáhugafólki meðal lesenda Morgunblaðsins. Hér skal einungis minnt á að fyrsta leik- rit hans sem skrifað er fyrir leiksvið, Englabörn, var frumsýnt hjá Hafn- arfjarðarleikhúsinu í fyrrahaust. Ída Kristjánsdóttir er ungur og efnileg- ur myndlistarmaður. Hún tók m.a. þátt í samsýningunni „Fyrsta“ í Ás- mundarsal Listasafns ASÍ í ágúst 2001. Hér tekst enn betur til að virkja hugarflug myndlistarmannsins við að skapa eina heild úr hinu sjónræna og hljóðræna en í hinum tveimur ör- verkunum sem flutt hafa verið í þessari viku. Texti Hávars býður upp á skýrt afmarkaða möguleika sem Ída notar sem stökkpall til að gefa ímyndunarafli sínu lausan tauminn. Hún vinnur skipulega úr efniviðnum og útkoman verður ein- stök. Það sem útvarpshlustendur sáu ekki en áhorfendur fengu að dást að í grænmetisdeild Hagkaupa í Skeifunni voru samansaumaðir ávextir, samtengdir, úttroðnir af andstæðum fæðutegundum – skipu- legt „kaos“, afurð frjós hugar og hagra handa. Að sjálfsögðu telst bananahýði úttroðið af blóðmör vart lystilegur matur, né þverskorin app- elsína með skinkusneið saumaða yfir sárið, en þetta var bein tilvísun í textann þar sem ferskleika ávaxt- anna er att gegn algerri andstæðu sinni – unnum kjötvörum. Verkið er súrrealísk fantasía fyrir ávaxtasölukonu og tvo samkyn- hneigða viðskiptavini. Textinn var jafn ferskur og safaríkur og ávext- irnir sem falboðnir voru. Það er freistandi að leika sér að þeim mögu- leika að leikurinn hefði orðið áhrifa- ríkari ef leikstíllinn hefði verið meira blátt áfram eins og oft á svo vel við í fáránlegum aðstæðum. Einnig bar á óöryggi í texta sem varla er fyrirgef- anlegt í jafn örstuttu verki. Steinunn Ólafsdóttir stóð sig firnavel eins og fyrri daginn enda hefur hún til að bera alveg stórkostlega rödd sem nýtur sín vel í útvarpi. Kjartani Bjargmundssyni og Valgeiri Skag- fjörð tókst vel upp þó að ekki sé hægt að segja að nokkur neisti hafi kviknað milli þeirra í flausturslegum faðmlögum og aðdraganda þeirra. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem ávaxtadeild Hagkaupa í Skeifunni hefur verið vettvangur framfara- skrefa í íslenskri leiklist, fáum sem sáu gleymist leikur Þóru Friðriks- dóttur þar sem hún grét yfir appels- ínustaflanum í mynd Kristínar Jó- hannesdóttur Á hjara veraldar 1983. Það er ánægjulegt að íslenskir lista- menn halda huganum opnum um möguleg tengsl á milli ferskleika ávaxtanna sem fást þar og framsæk- innar leiklistar. „Ferskar und- antekningar“ LEIKLIST Útvarpsleikhúsið og Listahátíð í Reykjavík Höfundar: Hávar Sigurjónsson og Ída Kristjánsdóttir. Leikstjóri: Ásdís Thorodd- sen. Hljóðstjórn: Hjörtur Svavarsson. Tæknimaður: Georg Magnússon. Leik- arar: Kjartan Bjargmundsson, Steinunn Ólafsdóttir og Valgeir Skagfjörð. Mið- vikudagur 15. maí. AF ÁVÖXTUNUM SKULUÐ ÞÉR ÞEKKJA ÞÁ ... Sveinn Haraldsson HÖFUNDAR þessa verks eru bæði ungir og upprennandi lista- menn. Guðlaugur Valgarðsson mynd- listarmaður fékk t.a.m. önnur verð- laun í hugmyndasamkeppni sem efnt var til í tilefni af Vetrarhátíð Reykja- víkurborgar fyrir verkið Via Dolo- rosa. Ragnheiður Gestsdóttir er einn af þekktari barna- og unglingabóka- höfundum íslenskum og hefur hlotið verðlaun og viðurkenningar fyrir skrif sín. Hún hlaut íslensku barna- bókaverðlaunin árið 2000 fyrir bókina Leikur á borði og nú síðast barna- bókaverðlaun fræðsluráðs fyrir bók- ina 40 vikur. Hún hefur líka fengist við að myndskreyta bækur og var þátttakandi í fjöllistahópnum Tema Teater. Aldur og ævi er einfalt í sniðum, meitlað og sniðugt. Tvær manneskjur eiga tal saman í strætisvagnaskýli. Ólafur Darri Ólafsson leikur mann í yngri kantinum sem hefur gaman af því að kynnast lítillega unglegri og frískri konu, sem hann telur eitthvað yngri en sjálfan sig. Saga hennar kemur honum verulega á óvart. Hún segir af og frá að hún sé á hans reki, hún sé á áttræðisaldri. Hún hafi fyrir mistök og hugsunarleysi selt sál sína djöflinum á göngu vestur í bæ vet- urinn 1944 á leið af þrettándadansleik á Borginni. Hann trúir henni að sjálfsögðu ekki en vill ekki minnka möguleika á frek- ar kynnum með því að draga frásögn hennar í efa. Endalokin, þegar ungur maður birtist og fer með hana á brott eftir að hún hafði tekið loforð af við- mælanda sínum í strætisvagnabið- skýlinu að hugsa um köttinn sinn fyr- ir sig koma honum því verulega á óvart. Til að koma í veg fyrir að vorvind- arnir feyktu tilsvörum leikaranna út í veður og vind voru útvarpsmenn með töluverðan viðbúnað, mögnuðu upp raddir þeirra sem hljómuðu úr hátöl- urum sem staðsettir voru á bak við limgerði. Það var töluvert sérstakt að fylgjast með Ólafi Darra og Kolbrúnu Önnu tala saman inni í skýlinu, hand- an glerveggjar og heyra svo raddir þeirra óma að baki sér. Það var eins og að horfa á fólk á sjónvarpsskjá en hljóðið kæmi úr annarri átt. Að sjálf- sögðu var samtal þeirra tekið upp í þessu lokaða rými til að forða því að drukkna í umferðarhávaðanum. Leik- ur þeirra beggja var vel út færður og trúverðugur. Ólafur Darri var í ess- inu sínu, dansaði í kringum Kolbrúnu Önnu eins og köttur kringum heitan graut. Það má nefna það að hann er eini leikarinn hérlendur sem bæði hefur fengið að áreita fólk í biðskýli og strætisvagni í leikverki, en vorið 1998 lék hann í einleiknum Nóttin skömmu fyrir skógana eftir Bernard- Marie Koltés sem var leikið í stræt- isvagni á ferð. Kolbrún Anna er mjög efnileg leikkona, geðug og skýrmælt. Hún var einn af stofnendum Dans- leikhúss með ekka og hefur aðallega starfað innan þess. Gunnari Hanssyni brá fyrir í lokin í hlutverki unga mannsins/kölska, en hans hlutur í verkinu fór fyrir ofan garð og neðan þar sem Hafnarfjarðarvagn nr. 140 skyggði töluvert á hans hlut og enda verksins. Það var samt auðvelt að geta sér þess til hvert ferð þeirra skötuhjúa var heitið. Þetta sýnir og sannar að það er ekki á vísan að róa að leika í Lækjar- götunni, hvert smáatriði þarf að ganga upp svo að verkið nái tilætl- uðum áhrifum. En það var gaman að verkinu, það var aðgengilegt, sniðugt og vel útfært, textinn liðugur og vel úthugsaður. Ung að eilífu? LEIKLIST Útvarpsleikhúsið og Listahátíð í Reykjavík Höfundar: Guðlaugur Valgarðsson og Ragnheiður Gestsdóttir. Leikstjóri: Harpa Arnardóttir. Hljóðstjórn: Hjörtur Svavarsson. Tæknimaður: Georg Magnússon. Leik- arar: Gunnar Hansson, Kolbrún Anna Björnsdóttir og Ólafur Darri Ólafsson. Þriðjudagur 14. maí. ALDUR OG ÆVI Sveinn Haraldsson OSMO Vänskä hreppti á dögunum hljómsveitarstjóraverðlaun Royal Philharmonic Society í London. Þetta eru mikils metin verðlaun, og virt langt út fyrir breska land- steina. Frá því Osmo Vänskä hætti störfum með Sinfóníu- hljómsveit Ís- lands hefur hann verið aðalstjórn- andi sinfóníu- hljómsveitar BBC í Skotlandi, sem einnig fékk verðlaun sem besta sin- fóníuhljómsveitin. Það sem vakti mesta athygli við verðlaunaveit- inguna var, að aldrei áður í sögu Royal Philharmonic Society hefur stjórnandi og hljómsveit hans hreppt verðlaun samtímis. Osmo Vänskä hefur þótt ná undraverðum árangri með hljómsveitina á þeim sex árum sem hann hefur stjórnað henni, og rifið hana upp í það að verða ein af bestu sinfóníuhljómsveitum Evrópu. Osmo Vänskä kveður BBC sinfón- íuhljómsveitina í Skotlandi í haust, því hann hefur gert samning við Sin- fóníuhljómsveitina í Minneapolis í Minnesota í Bandaríkjunum, og verður aðalstjórnandi þeirrar hljóm- sveitar næstu árin. Eftir sem áður er hann líka aðalstjórnandi Sinfóníu- hljómsveitarinnar í Lahti í Finn- landi. Tónlistin á að opna eyru okkar Í viðtali við dagblaðið Financial Times á föstudag segir Osmo, spurð- ur hvernig hann hafi farið að því að ná þeim árangri sem honum hefur auðnast, að það sé mikilvægt að muna að í tónlist sé aldrei hægt að ganga að hlutunum vísum. „Það sem gerir tónlistina svo stór- kostlega er það hve erfið hún er. Ég er þeirrar skoðunar að maður geti ekki náð góðum árangri nema með því að leggja hart að sér og vinna vel. Það eru alltaf einhverjir í hljómsveit- inni sem halda að þeir þekki verkin nógu vel strax, og spyrja sig að því hvers vegna ég sé að segja þeim hvernig þeir eigi að spila þau. En er maður alltaf viss um að næsti maður sé alveg sammála manni um túlkun? Er maður viss um það að maður sé að spila nákvæmlega það sem tón- skáldið ætlaðist til? Verst er þegar við teljum okkur vita fyrirfram hvernig hlutirnir eiga að ganga fyrir sig. Við höfum öll komið okkur upp alls konar venjum og kækjum, en við verðum að vera auðmjúk gagnvart tónlistinni og ganga að henni þannig að hún opni eyru okkar. Ég hef heldur ekkert verið of upp- tekinn af því að fá bestu spilarana í hljómsveitirnar mínar; það sem skiptir meira máli fyrir mig er að ná hundrað prósent árangri hjá því fólki sem í þeim spilar.“ Osmo Vänskä heiðraður Osmo Vänskä

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.