Réttur - 01.10.1949, Side 28

220
RÉTTUR
fyrstu árin, og lífið og sálin í félagsskapnum. Á fund-
um félags þessa mun eigi allsjaldan hafa verið rætt um
ísland og íslenzk málefni. Krohn hafði að sjálfsögðu
snemma komið auga á hinn mikla þátt íslands í varð-
veizlu norrænnar tungu og menningarerfða. Hann var
enginn Danavinur, einbeittur andstæðingur Grundtvigs-
hreyfingarinnar og hins gamla Skandinavisma. Var hann
þeirrar skoðunar, að dýrkun sú á dönskum háttum og
danskri menningu, sem mjög gætti þá enn í Norgegi, tefði
fyrir menningarlegri og pólitískri upprisu þjóðarinn-
ar. Afstaða hans til íslands var þveröfug. íslenzk tunga og
fornmenning átti að verða Norðmönnum styrkur og
hvatning, og orka til eflingar þjóðerniskenndinni. Ef til
vill hefir að einhverju leyti legið að baki íslandsvin-
áttu þessa ágæta manns og skoðanabræðra hans, óljós
hugsun um ný stjórnmálatengsl milli hinna gömlu frænd-
þjóða. En hafi svo verið, kunni Krohn að láta lítið á því
bera. Af bréfum hans og öðrum gögnum verður það helzt
séð, að afskipti hans af íslandsmálum séu fyrst og fremst
hugsjónaeðlis. Hann gat eigi setið hlutlaus hjá er kosti ís-
lands var þröngvað af öðru ríki, einmitt því ríki, sem hin
norska þjóðernisbarátta og málstreita beindist gegn að
verulegu leyti.
Þessi hugsjónamaður í kaupsýslustétt stóð í bréfasam-
bandi við Jón Sigurðsson, og er ekki að efa, að Jón
hefur skrifað honum ýmislegt Um verzlunarástandið á
íslandi og framvindu þeirra mála. Til er merkilegt bréf
frá Henrik Krohn til Jóns Sigurðssonar, dagsett í Björg-
vin 31. marz 1870. Þar skýrir bréfritari frá því, að hann
hafi nú um skeið brotið mjög heilann um möguleika á
verzlunarsambandi milli íslands og Noregs. Segir hann
það hafa hvatt sig til frekari athafna, er hann fékk á
liðnu ári bréf frá Þorsteini verzlunarmanni Egilssyni í
Reykjavík, þar sem Þorsteinn stingur upp á því, að Björg-
vinjarmenn stofni með sér félag til fiskveiða og verzlun-