Réttur - 01.01.1959, Page 51

R É T T U B
51
Var frábær ræðuskörungur, en varla eru margir menn meðal
þess, sem kunna skil á því sem þessi meistari orðsins hafði fram
að færa. Ef það væri spurt, myndi það svara: „Jaurés var vinur
fólksins... á móti styrjöldum... þess vegna var hann drepinn".
^etta alþýðufólk hefur á réttu að standa: auk styrkrar raddar
atti Jaurés göfugt hjarta. Þegar hjartað hættir að slá, þá deyr
tttaðurinn, en hjartað getur lifað manninn; og um Jean-Jaurés
göturnar í verkamannahverfum frakkneskra borga fer svipur
tttanns, raddlaus svipur, en hjarta hans er ekki þagnað.
Okkur, sem nú lifum, geta virst barnalegir ýmsir dómar
Jaurés; allir geta verið vitrir eftir á, og ekkert er auðveldara en
að undirstrika með rauðu villurnar í annálum fortíðarinnar.
Jaurés lifði ekki að sjá sigur sósíalismans, hann var ekki heim-
spekingur og ekki hagfræðingur, en hjarta hans sá sósíalismann
Jyrir. Já og leið hans til sósíalistískra hugsjóna var löng; þegar
andstæðingar hans báru honum á brýn, að hann skifti alltof auð-
Veldlega um skoðanir, þá svaraði hann því ósköp rólega til, að
t borginni Castres hefði á sínum tíma fæðst sveinbarn en ekki
fullgerður sósíalisti. Jaurés hugsaði öðruvísi 1905 heldur en
1885, en samt sem áður var eitthvað innra samhengi í lífi
hans; hann gat breytzt en hann sveik aldrei.
Sá sorgarleikur, sem Jean Jaurés lék eitt aðalhlutverkið í, er
ekki enn leikinn á enda. Það hefur verið skift um leiktjöld, bún-
inga 0g mælskustíl, afstaða stríðandi afla hefur einnig breytzt,
en baráttan fyrir réttlæti, mannúð og friði heldur áfram. Þegar
við blöðum í ræðum Jaurés, þá verðum við okkur til undrunar
þess vör, að þær eiga enn brýnt erindi til okkar, sem nú lifum, •—1
mjög brýnt erindi.
„Þúsundir innfæddra liafa verið teknir höndum. Við ætlum
að dæma þá. Já, einmitt að dæma þá, því þetta eru ekki stríðs-
fangar, ekki hermenn, þetta eru uppreisnarmenn... Við ætlum
að spyrja þá: Með hvaða rétti dirfðust þið að rísa upp gegn
erlendum húsbændum ykkar?" ...
„Bandalag Krupps og Schneiders, kærleiksrík samskothríð úr
frönskum og þýzkum fallbyssum leggur múhameðskan grafreit
1 rúst" ...