Réttur - 01.05.1933, Blaðsíða 60

einnig ætlast til að samvinnubyggðirnar greiði 3%
af landverðinu í leigu til ríkisins. Allar afurðir bús-
ins færu því í vextina eina saman jafnvel þó um arð-
bærari búskap væri að ræða heldur en sauðfjárrækt-
ina, og ef um kúabú væri að ræða yrði lán eigna-
lauss manns að vera enn hærra en hér var ráð fyrir
gert. Hér er því um enga hagsbót fyrir eignalausa
menn að ræða, heldur er þeirra samvinnubú fyrir-
fram dauðadæmt. Bankarnir myndu hrekja þá í
burtu eftir að hafa pressað út úr þeim það af vaxta-
greiðslum, sem hægt væri, og þeir yrðu að flæmast
burtu á mölina og bætast þar við í atvinnuleysishóp-
inn. Útkoman yrði sú, að þeir ynnu kauplaust hjá
bankavaldinu um nokkurt skeið, öll vinna þeirra færi
til þess að ávaxta fé bankans, sjálfir bæru þeir ekk-
ert úr býtum, en hefðu aðeins ræktað jörðina og
byggt bæ handa þeim efnamanni, sem fé á á reiðum
höndum til þess að leysa býlið út, að einhverju eða
öllu leyti. Fyrsta skilyrðið fyrir stofnun slíkra sam-
vinnubyggða er, að félagarnir væru það vel fjáðir,
að þeir gætu byrjað svo að segja skuldlaust og kom-
ið sér upp húsum og bústofni af eigin rammleik og
ávaxtað sitt eigið fé á þennan hátt. Þetta er líka
skilyrði fyrir öllum samvinnufélagsskap. Smáeigna-
menn eru aðeins til uppfyllingar og hjálpar stór-
eignamönnunum í því samvinnufélagi þar sem arð-
inum er skift í hlutfalli við fjármagn félaganna en
ekki eftir vinnunni, sem þeir leggja í framleiðslu
sína.
Flutningsmenn frumvarpsins gátu þess þegar í
öndverðu, að þeir bæru það ekki fram í þeirri von,
að það yrði afgreitt á því þingi, enda fékk það ró-
legan svefn undir þinglokin. En líklega rumskar það
eitthvað í þeirri kosningabaráttu, sem nú fer í hönd,
þegar á að fara að styrkja bændurna í trúnni á fram-
tíðarmöguleika landbúnaðarins í höndum ,,Fram-
sóknar“. Hitt er vafamál, hversu vel tekst í þetta'.
124