Réttur - 01.06.1939, Blaðsíða 14

valdamenn Framsóknar og „samvinnuhreyfingarinn-
arinnar” í Reykjavík.
ASalgildi SIS í valdakerfi Jónasar lá í valdi kaup-
félagsbáknsins yfir meSlimunum og persónulegum á-
hrifurn kaupfélagsstjóranna á bændur. MeS því aS
ráSa þessu bákni var hægt aS nota jöfnum höndum:
annarsvegar tryggS samvinnumanna viS góSan málslaS
sinn og ást á kaupfélögum sínum, — hinsvegar skulda-
verzlunina og viSskiftalegt kúgunarvald, sem af henni
leiSir. PaS sést bezt aS þaS er kaupfélagsvaldiS en ekki
pólitískt íylgi Framsóknar, sem mynda grundvöllinn
aS valdakerfinu, — aS þegar kaupfélagsvaldiS og
FramsóknarvaldiS eigast viS i rótgrónu Framsókn-
arkjördæmi — þá er þaS kaupfélagsvaldiS sem sigrar.
sbr. kosningu Jóns ívarssonar í Austur-Skaftafells-
sýslu 1939.
MeS kaupfélagsvaldinu eru samvinnubændur lands-
ins gerSir aS neSsta laginu í þeitti valda-„pýramida”
sem Jónas byggir meS Reykjavíkurvald Framsóknar í
toppinum. Og í krafti þessa valds megnaSi hann aS
gersigra svo sem raun varfi á andstöSuhreyfingu
Tryggva i’órhallssonar 1934.
PaS yrSi oí langt mál aS rekja hér, hvernig helzlu
stjórnarráSstafanir, sem m. a. voru gerSar „fyrir”
bændur, urSu til aS auka alveg sérslaklega vald SfS,
svo sem KreppulánasjóSurmn og síSar innflutnings-
höftin og fleiri ráSstafanír.
En allt miSaSi þetla starf valdamannanna aS því aS
drepa andann, hugsjónina í samvinnuhreyfingunni,
um leiS og hiS ytra form, kaupfélögin, yrSu gerS verzl-
unarlega voldug og sterk og — íhaldssöm. MeS starfi
Jónasar frá Hriflu, Jóns Árnasonar og annarra slíkra
var aS koma fram þaS, sem einn bezti brautrySjandi
samvinnusteínunnar, Hallgrímur Kristinsson, óttaSisf:
aS er fram l:vu stundir mundu hugsjónir frumherj-
anna falla í fölskva hjá gröfum þeirra, meSan félögin
sjálf hinsvegar yrSu voldug og rík. („Hann kveiS því
94