Réttur - 01.01.1968, Blaðsíða 12

af utanríkisstefnu Stalíns — sem var íhalds-
söm og miðaðist næsta einhliða við öryggis-
hagsmuni Sovétríkjanna — né herveldi Rússa
— sem höfðu ekki enn yfir kjarnorkuvopn-
um að ráða. Háskinn var fyrst og fremst fólg-
inn í fordæmi bolsjevíkabyltingarinnar: að
alþýðan í nýlendum og hálfnýlendum auð-
veldanna fetaði svipaða braut og Lenín hafði
vísað öreigum Rússaveldis og vinstri öflin í
V-.Evrópu neyttu þeirrar stöðu sem þau
höfðu áunnið sér á styrjaldarárunum, til þess
að breyta þjóðfélagsgerðinni í sósíalíska átt.
Það var þessi háski sem Bandaríkin ásettu sér
að afstýra. Til þess var Trumankenningin
sett fram, til þess lagði Marshall fram áætlun
sína um efnahagsaðstoð við Evrópu 1947 og
í sama skyni voru hernaðarbandalögin, Nato
og Seato, mynduð skömmu síðar. Með þess-
um varnaðaraðgerðum tókst að koma á aftur
jafnvægi í stjórnmála- og efnahagslífi hins
tækniþróaða hluta auðvaldsheimsins.
„STATUS QUO“
En í hinum tæknivanþróaða hluta heims,
nýlendum og áhrifasvæðum imperíalismans,
var árangurinn ekki jafn ótvíræður. I kjölfar
heimsstyrjaldarinnar blossuðu þar upp þjóð-
frelsishreyfingar, misjafnlega byltingarsinn-
aðar, sem notfærðu sér bæði hrun japanska
kapítalismans og hitt að evrópsku nýlendu-
veldin voru hálflömuð í efnahagslegu og
hernaðarlegu tilliti: Sjálfstæðisbarátta þeirra
er — ásamt sigri kínversku bændabyltingar-
innar — það sem öðru fremur hefur einkennt
atburðasögu eftirstríðsáranna.
D. Horowitz farast svo orð um afstöðu
Bandaríkjanna til þessara heimssögulegu við-
burða: „Afstaða Bandaríkjastjórnar til beinn-
ar nýlendustjórnar var í hæsta máta tvíræð.
En bandarískir leiðtogar voru ekki í neinum
vafa um, hve mikið reið á, að takast mætti að
tryggja kapítalismanum status quo, eftir upp-
lausn nýlenduveldanna. Bandaríkin tóku
snemma að sér það hlutverk að vernda gróna
hagsmuni hins alþjóðlega auðvaldskerfis í
vanþróuðum löndum."
Evrópsku nýlenduveldin voru algjörlega
háð efnahags- og hernaðarmætti Bandaríkj-
anna í baráttu sinni gegn þjóðfrelsis- og bylt-
ingaröflum „þriðja heimsins". Það var ekki
sízt af þeim sökum sem afturhaldsöflin í Ev-
rópu voru áfram um að stofna með þeim
Atlantshafsbandalagið. Hvað sem kann að
vera hæft í því að þessi öfl hafi í raun og
veru haft beig af útþenslustefnu Stalíns, er
hitt víst að í reynd varð Atlantshafsbandalag-
ið ekki vörn gegn „útþenslu kommúnismans
í Evrópu", heldur fyrst og fremst skjaldborg
um heimsveldishagsmuni kapítalismans utan
Evrópu. „Meira en helming af þeirri hern-
aðar- og efnahagsaðstoð sem Frakkland fékk
skv. Marshalláætlun og Natosamningnum,
var alls ekki varið til að verja landið gegn
uppdiktaðri hættu af Sovétríkjunum, heldur
til þess að halda eða ná aftur yfirráðum yfir
Vietnam og Alsír. Eins höfðu Belgía og
Portúgal aðeins þörf fyrir Natovopn til þess
að verja nýlendusvæði sín í Afríku, og Eng-
land gat ekki notað „varnar"-vopn sín til ann-
ars en berja niður þjóðfrelsisuppreisnir í ný-
Iendum sínum og á fyrri nýlendusvæðum."
(D. Horowitz).
En með því að beygja sig undir verndar-
hendi hins bandaríska risa, urðu afturhalds-
öflin í Evrópu að greiða honum hærra lausn-
argjald en þau hefur e.t.v. órað fyrir. Svo aft-
ur sé vitnað til D. Horowitz: „A styrjaldar-
árunum sölsuðu Bandaríkin undir sig efna-
hagsítök Italíu og Þýzkalands í Rómönsku
Ameríku. Þau sáu jafnframt til þess að mjög
var gengið á efnahagsmuni Bretlands í Vest-
12