Réttur - 01.01.1968, Blaðsíða 14

inu í dag ekki ósvipuð — að breyttu breyt-
anda — þe.'rri sem Lenín dró upp fyrir hálfri
öld:
„Hálfri öld eftir rússnesku byltinguna og
ríflega 20 árum eftir að kalda stríðið hófst
samræmist söguþróun samtímans augsýnilega
æ betur hinni sígildu mynd sem frumherjar
bolsjevismans drógu upp. Við lifum nú ein-
mitt á tímum byltingarsinnaðra uppreisna og
gagnbyltingaríhlutana, þegar borgarastyrjald-
ir geisa innan einstakra ríkja og alþjóðlegt
stéttastríS milli ríkja, samfara því sem alls-
herjarátök eiga sér stað milli gamalla auð-
velda og nýrra, byltingarsinnaðra þjóðfélaga.
Að vísu gerðu frumherjar bolsjevismans sér
ekki í hugarlund að auðveldin — og því síð-
ur hin nýju ríki — mundu hegða sér ná-
kvæmlega eins og raun ber vitni á vorum
dögum. Þeir bjuggust ekki við, að barátt-
an yrði jafn langvinn, að auðvaldskerfið
fengi staðið af sér tvær heimsstyrjaldir og
haldið lífi jafn lengi og raun hefur orðið á
frá 1917. Eigi að síður eru hin almennu ein-
kenni og stefna þróunarinnar — sú staðreynd
að byltingaröflin skuli vega jafn þungt á
metaskálunum — í miklu betra samræmi við
pólitíska hugsýn þeirra en gagnrýnendur
þeirra og samtíðarmenn hefðu getað ímyndað
sér.
Þróunin eftir stríðið hefur ekki alltaf verið
svo greinilega „bolsjevískt" lituð. Allt til
skamms tíma kann mönnum að hafa sýnzt
sem alþjóðleg stjórnmál réðust eingöngu af
markmiðum stórveldabandalaganna og ráð-
andi hópa innan þeirra. Andstæður og á-
rekstrar milli þeirra hafa á ytra borðinu yfir-
skyggt stéttir og stéttahagsmuni. En æ örð-
ugra hefur reynzt að halda í þessa yfirborðs-
sýn eftir því sem kalda stríðið hefur fjarað
út í Evrópu og kommúnistaríkin hafa snúið
baki við ósveigjanlegri einangrunarstefnu.
Ekki er hægt að skoða átök seinni tíma til
að mynda á Kúbu og Santo-Domingo, eöa
skæruliðabardaga í Guatemala, Venezuela,
Kongó og S.-Víetnam eingöngu sem anga af
valdastreitu milli hinna stóru þjóðasamsteypa.
Þjóðar- og ríkishagsmunir slíkra ofurvelda
hafa óefað átt mikinn þátt í þessum átökum,
og stundum ráðið úrslitum í þeim, og senni-
lega mun svo verða áfram. En jafnaugljóst er
að þessi átök hafa sinn eigin aflvaka (dyna-
mikk) og spretta af stríðandi þjóðfélagsöflum
sem standa djúpum rótum í samfélagsgerð
hlutaðeigandi landa. Það kemur æ bemr í ljós
að byltingarandstæðurnar endurspegla bein-
línis aðstæður á hverjum stað. Með byltingar-
stríðum þeim sem geisa um þessar mundir í
vanþróuðum löndum, hefur kalda stríðið loks
færzt inn á það sem kalla mætti hina upp-
runalegu braut þess. Drættirnir í hinni sí-
gildu forskrift (Leníns. Þýð.) eru nú að skýr-
ast og koma fram ....
Þó að segja megi að bolsjevisminn hafi
strandað á sigri sínum 1917, er kenning hans
eigi að síður lykill til skilnings á sterkusm
(dynamískusm) öflunum í hinum félagslegu
byltingarbreytingum samtímans . . (D.
Horowitz).
Loftur Guttormsson.
14