Réttur - 01.01.1968, Blaðsíða 46

Bandaríkjanna og fjárfesting þeirra erlendis
séu minni háttar, þegar litið er á efnahagslífið
í heild. Núverandi utanríkisstefna sé í mörg-
um tilvikum andstæð hagsmunum stórkapít-
alista; fyrir þá hefði það varanlegra gildi að
Bandaríkin stuðluðu að efnahags- og félags-
þróun í hinum tæknivanþróaða heimshluta,
jafnvel þótt það kostaði þjóðnýtingu banda-
rískra fyrirtækja í löndum hans. Ef Bandarík-
in miðuðu utanríkisstefnu sína við slíkt mark-
mið, þyrftu vanþróuðu ríkin fljótlega að auka
innflutning sinn á erlendu (bandarísku) auð-
magni, og það hefði miklu varanlegri vel-
gengni í för með sér fyrir efnahagslíf Banda-
ríkjanna en sú utanríkisverzlun og auðmagns-
útflutningur sem þau ástunda, eins og sakir
standa.
Kenningar sem vilja skýra utanríkisstefnu
Bandaríkjanna út frá siðferðilegum (pólitísk-
um) eða öryggissjónarmiðum eru ekki nýjar
af nálinni. Það liggur í eðli þeirrar baráttu
sem stjórnmálamenn heyja, að þeir leitast við
að göfga raunveruleg markmið barátmnnar,
færa þau í gervi siðferðis og háleitrar trúar.
Hugmyndafræðin miðar einmitt að slíkum
dulbúningi (mystification).
Skv. þeirri skoðun sem ríkjandi er á Vest-
urlöndum er pólitískt frelsi og lýðræði eitt og
h!ð sama. Og efnahagsgrundvöllur þessa lýð-
ræðis er athafnafrelsi — frelsi til að verzla,
frelsi til að arðræna, frelsi til að auðgast á
annarra kostnað.
Þessi vestræna hugmyndafræði er í fullri
samsvörun við þær kröfur sem lögmál hinnar
kapítalísku framleiðslu gera til handhafa
sinna, auðmagnseigenda. Sé hinum duldu öfl-
um hennar gefið mál, segja þau: magnið auð-
inn, færið út kvíarnar: ella verðið þið troðnir
undir í samkeppninni! Hver einstakur auð-
magnseigandi eða auðhringur er þannig
neyddur til þess að vinna stöðugt nýja mark-
aði og bæta stöðugt framleiðsluaðferðir sín-
ar með tækniframförum. Auðmagnseigand-
inn á engra kosta völ: annað hvort hlítir
hann kröfum hinnar kapítalísku auðmögnun-
ar (akkumulation) eða hann bíður lægri hlut
í samkeppninni. Til þess að losna undan
þessu ómannlega lögmáli, er ekki annað ráð
en breyta framleiðsluháttunum, færa auð-
mögnunarferlið undir stjórn þjóðfélagsins og
skipuleggja það eftir félagslegri áætlun.
Eftir því sem samkeppnin skerpist milli
auðmagnseigenda og framleiðsluöflin verða
risavaxnari, færist einokun (samþjöppun
efnahagsvaldsins innan hvers lands á færri
hendur) og imperíalismi (þensla auðmagns-
ins út fyrir landamæri hvers ríkis og yfir-
drottnunartæki þess) í aukana. Þessi þróun er
óhjákvæmileg, hún sprettur af lögmálum
sjálfs kapítalismans; þau fela í sér að fram-
leiðsluöflunum verður að umbylta æ ofan í
æ, verzlunin færist sífellt út og verður alþjóð-
legri og hinar einstöku framleiðslueiningar
heyja umfram allt með sér miskunnarlausa
baráttu um yfirráð yfir hinum sívaxandi
mörkuðum auðvaldsheimsins.
Með imperíalismanum færast þannig lög-
mál kapítalismans yfir á yfirþjóðlegt (super-
national) svið. Baráttan milli efnahagsstétt-
anna heldur áfram í formi baráttunnar um
yfirráð yfir öðrum þjóðum, „ósiðuð eða hálf-
siðuð lönd verða háð siðmenningarlöndum,
bændaþjóðir verða háðar borgaraþjóðum,
Austurlöndum verða háð Vesturlöndum".
(Lenín).
Séu þessi efnahagslögmál kapítalismans
höfð í huga, er ekki að undra þótt sambandið
milli utanríkisstefnu Bandaríkjanna og efna-
hagsmuna þeirra birtist kaupsýslumönnunum
í skýrara ljósi en hugmyndafræðingum frels-
isins.
Oþarft er að leita umsagna þeirra til
hinna „góðu gömlu daga", er forseti Banda-
ríkjanna taldi sér ekki ósamboðið að ógna
46