Réttur - 01.10.1974, Side 17

Það er vart efa bundið að stéttaandstæð-
urnar á Vesturlöndum munu harðna svo á
næstunni, að verkalýður þar á ekki annars
kostar en berjast til sigurs yfir auðmanna-
stéttinni, ef hann vill ekki sætta sig við
stórskert iífskjör. Sú auðstétt Vesturlanda,
er í upphafi aldar drottnaði yfir hálfum
heiminum og hugði sig herra veraldar, er nú
að missa gróðalindirnar utan Evrópu úr greip-
um sér. Hún mun reyna að vinna upp með
auknu arðráni á alþýðunni heima það, sem
hún glatar út á við.
Vestur-Evrópa er ekki sérstaklega auðug
að hráefnum. Bandaríkin og Sovétríkin
standa þar miklu betur að vígi. Tapi auð-
mannastétt Vesturlanda í stéttastríði sínu við
alþýðu, mun hún vafalaust reyna að koma
ringulreið á efnahagslíf þar, svo sem sú
stétt alltaf hefur reynt til að fella róttækar
stjórnir allt frá því norska verkamanna-
stjórnin var felld með fjárflótta 1928 og til
skemmdarverkanna gegn Allendestjórninni í
Chile 1973 að undirlagi Bandaríkjanna. En
verksmiðjurnar og verkkunnáttu evrópsks
verkalýðs getur auðvaldið ekki flutt burt.
Því mun einbeittri verklýðsforustu takast að
sigrast á öllum slíkum skemmdarvörgum.
En stóra spurningin í öllu þessu verður
eftirfarandi: Hver verður afstaða sósíalistísku
ríkisstjórnanna, er smátt og smátt næðu völd-
um í flestum núverandi auðvaldsríkjum í
Vestur-, Suður- og Norður-Evrópu, og kæmu
á yfirstjórn alþýðu á atvinnulífinu, þjóðnýt-
ingu helstu auðhringa og stórbanka, en
tryggðu fullt málfrelsi, félagafrelsi og áfram-
haldandi eðlilegar kosningar í löndunum, —
hver verður afstaða slíkra stjórna til Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna — og öfugt?
IV.
„Vestrænn” sósíalismi, —
Bandaríkin og Sovétríkin
Hvað Bandaríkin snertir, þá ættu þau erfitt
um vik að grípa inn í rás viðburðanna í Vest-
ur-Evrópu, ef þau viðbrögð auðvalds þar,
er um var rætt í II. kaíla, hefðu mistekist.
Þar að auki er ekki víst að átylla til þess
yrði svo auðveld, því ekki er víst að þau
Evrópuríki, sem í Nato eru, segðu sig strax
úr því, þó sósíalistískar stjórnir kæmust þar
til valda, þó þær að líkindum hættu smá-
saman hernaðarsamvinnu, — eins og borg-
aralegar stjórnir Frakklands og Grikklands
nú hafa gert, — og létm þær byrðar, sem
hernaðarútgjöldin nú eru almenningi. Það
er vel hugsanlegt að fyrst vildu slíkar
stjórnir á Vesturlöndum sjá viðbrögð Sovét-
ríkjanna áður en nokkur endanleg slit yrðu
á samstarfi við Bandaríkin.
Afstaða vestrænna sósíalista (sósíaldemó-
krata og kommúnista) til Sovétríkjanna og
afstaða Sovétríkjanna til slíks „vestræns"
sósíalisma verður því það, sem allt veltur á.
Orlög „Dubcek-sósíalismans," endalok „vors-
ins í Prag" munu í huga margra vestrænna
sósíalista hanga sem sverð yfir höfuðsvörð-
um Vesturlanda, ef þeir fara þessa leið.
Athugum fyrst þá mynd, sem vestrænir
sósíalistar þurfa að gera sér af Sovétríkjun-
um, ef þeir líta þau raunsætt, án haturs og
ástar:
Sovétríkin eru sterkasta valcl sósíalismans
209