Réttur - 01.01.1979, Blaðsíða 4

Sá áróður, sem hér var beitt til þess að
ía íslendinga með í Atlanshafsbandalag-
ið, var að ný stríðshætta væri í uppsigl-
ingu frá Sovétríkjunum. Þau mundu
beinlínis stefna hið fyrsta í árásarstríð
gegn Vestur-Evrópu.
Þessa kenningu reisti Winston Cliur-
chill í sinni frægu ræðu í Fulton í Banda-
ríkjunum hinn 5. mars 1946. Þar með
opnaði hann kalda stríðið.
Á þeim tíma vissi hver einasti maður,
að Sovétríkin voru flakandi í sárum eftir
styrjöldina, og síður en svo fær um að
leggja út í slíkt ævintýri. Hins vegar
voru Bandaríkin allt öðru vísi í stakk
búin. Allt þeirra framleiðslukerfi var í
fullum gangi, hergagnaframleiðsla þeirra
með kjarnorkusprengjuna á toppinum
gat ógnað allri veröldinni.
Svo voru líka aðrir hlutir að gerast,
sem lágu ljóst fyrir allra augum, og voru
hin raunverulega ástæða til þess að kalda
stríðinu var komið af stað.
Því til skilnings þarf að líta á heims-
ástandið fyrir styrjöldina.
Þá hafði mest öllum heiminum verið
skipt í nýlendur, hálfnýlendur og áhrifa-
svæði milli fárra auðugra iðnríkja, sem
óspart nýttu auðlindir þeirra og vinnu-
afl, sem gróðalindir fyrir sig. Auðhringar
þessara iðnríkja höfðu rakað saman ó-
hemju gróða á nýlenduskipulaginu.
Þau miklu þáttaskil, sem styrjöldin
olli, sýndu greinilega að heimurinn yrði
aldrei framar eins og hann var áður. Nú
logaði allur hinn vanþróaði heimur í
uppreisnum og frelsishreyfingum. -
Gömlu iðnaðarstórveldin og þeirra fjöl-
þjóðahringar sáu sínum hagsmunum
ógnað. Það var lítill vandi að sjá, að
Nato var stofnað til varnar þessum gam-
algrónu hagsmunum, í þeim heimshluta,
sem Jrað gat þjónað. Það var stofnað til
þess að bjarga jrví, sem bjargað varð al
gömlum nýlenduhagsmunum.
Enginn þarf að efa að hin íslenska
borgarastétt, sem liér hafði verið að
myndast, og réði stærsta stjórnmála-
flokknum skildi Jullvel livað hér var um
að ræða. Hún var að vísu vanmáttug
miðað við sambærilegar stéttir þróaðra
iðnaðarlanda. Á stríðsárunum hafði hún
þó eflst mjög mikið, bæði að eignum
og áhrifum, ekki síst vegna stríðsgróðans
margnefnda og allra umsvila hinna er-
lendu herja. Bandaríkjalaer var orðinn
stór aðili í íslensku atvinnulífi. Allir þeir
verktakar og verslunarfyrirtæki, er við
hann skiptu, óttuðust mjög að tapa álit-
legum gróðamöguleikum ef hann færi.
í þessu var áreiðanlega fólgin höfuð-
ástæðan fyrir því, að íslenska peninga-
valdið tók fegins hendi tilboðum um inn-
göngu í Nato. Það eygði tryggingu sinna
Ijárhagslegu hagsmuna með því að ger-
ast sporgönguaðili erlends lierveldis á ís-
landi til frambúðar. Hins vegar var ljóst
að allur almenningur var málinu andvíg-
ur.
Bandaríkin vilja hafa kjarnorkuvopn á
Keflavíkurflugvelli
Til að sýna fram á að Bandaríkin
liöfðu aldrei ætlað að sleppa hernaðar-
tökum á íslandi, er rétt að rifja upp her-
stöðvarbeiðni þeirra frá haustinu 1945.
Þá vildu þeir fá lierstöðvar á þrem stöð-
um á landinu til niutíu og níu ára. I al-
þjóðaviðskiptum er slíkt ákvæði skilið
sama og um alla framtíð.
Þá var Sósíalistaflokkurinn í ríkis-
stjórn og gat komið í veg fyrir að sú
beiðni yrði samþykkt. Enda voru kosn-
ingar í vændum að hálfu ári liðnu. í
4