Réttur - 01.01.1979, Blaðsíða 29

fram Hðu stundir að reyna að hagnýta
kristna trú gegn þeirri voldugu hreyf-
mgu verkalýðsins, sem magnaðist því
nieir er á 19. og 20. öldina leið. Það var
ekki þægilegt að eiga að þjóna guði og
mammon í senn og síst af öllu að tengja
Jesú við þá athöfn gegn skráðum mót-
mælum lians.
Fjöldi hinna ágætustu rithöfunda 19.
og 20. aldar hefur valið sér einmitt þetta
yrkisefni: Jesús og fordæming hans á
auðvaldsskipulaginu. Yrði of langt að
ræða það efni nánar hér, en aðeins minnt
á það, sem ætla mætti að lesendanum
yrði auðveldast að kynna sér.
Þegar síra Matthías Jochumsson kom
til Bandaríkjanna 1893, á heimssýning-
una í Chicago er 400 ár voru liðin síðan
Columbus fann Ameríku, leist honum
ekki á blikuna og lýsti ástandinu í nokkr-
um tölublöðum Stef7iis á Akureyri, er
heim kom.° M. a. segir hann þar frá bók-
uni William Stead, m. a. bókinni „Ef
Kristur kœmi til Chicago“. Niðurstöður
hans, er hann ber Bandaríkin saman við
Lundúnaborg, - sem var þó ekki allt í
sómanum hvað félagsumbætur snerti -
er þessi:
„Allt slíkt er ógert enn d „frelsisms
fimbulstorð“, Ameríku, heldur situr auð-
valdið með offrekju sinni og inngrónu
singirni yfir hlut allra, lamandi allt
frelsi, tefjandi framgang allra allsherjar-
umbóta, og sniðandi kristindóm, almenn-
ingsálit, lögskil og stjórnarhætti eftir
mynd og likingu hins gamla Mammons.“
Það var eftir þessa ferð að þjóðskáldið
gaf Bandaríkjunum nafnið „Mammons-
riki Ameriku“ í „Kvœðinu til Vestur-ís-
lendinga“ og Pdll Jónsson (Árdal) orti
kvæðið „Auðvaldið", en hann var þá rit-
stjóri „Stefnis“.
Halldór Laxness.
Upto7i Sinclair reit skáldsöguna
„Smiður er ég nefndur“, sem Ragnar E.
Kvara^i þýddi og birtist í „Alþýðublað-
inu“ og svo sérprentuð 1926. Þar lætur
skáldið Jesú stíga niður úr viðhafnar-
mynd af honum í St. Bartelómeus-kirkju
í New York og kynnast lífi New York-
borgar af eigin raun. Allt sem hann sjálf-
ur segir, við auðmenn sem öreiga, er tek-
ið beint úr biblíunni - og listi fyrir aftan
um hvar orð hans er að finna. Menn
geta rétt gert sér í hugarlund hvernig
sú ferð endar.
En ef til vill er það djúpvitrasta og
sterkasta, sem skáldað hefur verið um
mótsetningu Jesús og yfirstéttarþjóðfé-
lagsins alls ekki að finna í þeim skáldrit-
29