Réttur - 01.01.1979, Blaðsíða 27

eins og framkvæmdavald tekur við af
löggjafarvaIdi, böðull af dómara. Drotl-
inn sendir Andskotanum til eilífðar-
pyndingar hvern þann þræl sinn sem
ekki kyssir svipuna i auðmýkt, hvern sem
tilraun gerir að rísa gegn vilja lians, svo
þannig vœri án Andskota ekkert réttlæti
framlivœmanlegt."
Síðan kemur Halldór eftir hinar
skörpu lýsingar sínar á ástandi alþýðu á
17. öld og kúgun þeirri, er yfirstéttin
beitti (sjá einkum bls. 33-37) að „Jesú-
gervinginum. Þar kemur þessi eftir-
tektarverða skilgreining á „Guðnum
Jesú" (bls. 41—42):
„Hann er eklii aðeins vopnabróðir
manna og fulltrúi, heldur imynd allrar
baráttu. þeirra gegn ofsa Droltins. Þar
sern hinn reiði Drottinn dómsins, ásamt
framkvæmdarvaldi sinu, Djöflinum, er
spegill og tákn stjórnarfarsins, þá er jes-
úsinn tákn manneðlisins. í tárum hans
grætur almúginn hlutskipti sitt, blóð
hans táknar livöl fólksins, i krossfesting
hans er falin uppgjöf þess gagnvart hinu
fjandsamlega þjóðskipulagi einveldis og
aðals, i dauða hans, dauða þess sjálfs,
eygir það lausn sina. í hinu ömurlega
gervi Jesú birtist hlutskipti mannanna og
takmark. í dýrkun hans fær virðingin
útrás fyrir hinum djúpsettustu og ódauð-
legustu eigindum mannsins.
Þannig táknar Jesús á nokkurnveginn
raunhæfu máli alþýðumann 17. aldar-
innar frammi fyrir valdi og réttvisi aldar
sinnar, niðurlæging hans og stegling er
niðurlæging og stegling þjóðarinnar á
þessari öld, sérhvers einstaklings. Jesús er
spegilmyndin af hinum kaghýdda Suður-
nesjamanni íslands."
Það væri freistandi að vitna enn frekar
í þessa stórmerkilegu ritgerð Halldórs —
DAVÍÐ STEFÁNSSON
FRÁ FAGRASKÓGI:
Úr „Skriftamál gamla
prestsinsw
„Hann á að lýsa - en myrkrið magnar.
Hann er mestur í því: að skyggja á.
Hans vald — er að fylla hið vígða sæti,
hans von - að blinda þá gömlu fyrst,
iðjuleysið - hans eftirlæti,
atvinna hans - að svíkja Krist."
í „Ný kvæði" í „Kvæðasafn" II. 1930, bls. 328.
hún er 72 síður - um mesta snilldarverk
íslenskra bókmennta á 17. öld - og mörg-
um íslending löngum hið kærasta, en
það getur enginn notið þessarar ritgerðar
Halldórs til fulls nema lesa hana alla
sjálfur. En ég get ekki stillt mig um að
bæta nokkrum tilvitnunum við að lok-
um:
„í samliðan alþýðunnar með þessari
austurlensku sögupersónu, skynjaðri á
dulfræðilegan hátt, má lxeyra stunur
hennar undir stjórnarfarslegri grimmd
valdastéttanna á þessum mannhaturstim-
um." (Bls. 43).
Og Halldór vísar veginn áfram:
„Goðsögnin um Jesú iklædd ótal gerv-
um og dulargcrvum, er einhver allra al-
gengasta uppistaða i skáldskap Vestur-
landa. Það er þess vegna að Jesúgerving-
urinn hlýtur ævinlega að standa mönn-
um fyrir hugskotssjónum sem tákn hins
27