Réttur - 01.10.1980, Qupperneq 42

Strax haustið 1980 hefst ofsóknarher-
ferðin: I>eir Ásgeir Blöndal Magnússon
og Eggerl. Þorbjarnarson, nemendur í
Menntaskólanum á Akureyri, eru reknir
úr skóla fyrir að láta í ljósi í orði og verki
samúð sína með baráttu verkfallsmanna
og kommúnismanum. Þeir Isleifur
Hiignason og Einar Olgeirsson fengu á
annan rnáta að fin;na fyrir j)ví að hafa
ekki reynst þægir Jónasi. - Og verkalýð-
urinn í heild fékk að heyra að honum
væri best að hafa sig rólegan — ekki að
hugsa til kauphækkana eins og knúðar
höfðu verið fram í Krossanesi og á Siglu-
lirði undir forustu kommúnista sumarið
1930: Þegar jónas írá Hriflu vígði fyrstu
síldarverksmiðju ríkisins á Siglufirði 5.
sept. 1930, lýsti hann því um leið yfir að
hún yrði ekki rekin, ef verkamenn væru
með kauphækkunarkröfur.
Það var alls staðar greinilegt að stétta-
baráttan var að harðna, svo sem komm-
únistarnir höfðu varað við á Alþýðusam-
bandsþingi 1930, sagt fyrir komu heims-
kreppunnar til íslands og boðið fram
samstarf í baráttunni, en hlotið háð og
,,hnefahögg“ fyrir, („Kreppan er hvergi
nema í kollinum á Brynjólfi Bjarnasyni."
Ol. Fr. - og brottvísun kommúnista af
þingi verklýðsfélaganna.)
Atvinnuleysið hafði sagt hastarlega til
sín í Reykjavík undireins um áramótin
1930/31 og verkalýðurinn farið í kriifu-
giingn undir forustu kommúnista 3. jan.
1931 og fjórir kröfugöngumenn verið
teknir fastir og settir í fangahúsið. Voru
það þeir Haukur Bjömsson, Guðjón
Benediktsson, Þorsteinn Pétursson og
Magnús Þorvarðarson. Óx nú kraftur í
kröfugöngum verkamanna undir forustu
kommúnista um allan helming — og fór
svo að yfirstéttin sleppti þeim 6. janúar.
En þetta var aðeins forsmekkurinn að
jrvi, sem í vændum var og verður ei rakið
hér, aðeins minnt á:
Árin 1931—34 verða einhver hörðustu
baráttuár íslenzkrar verklýðssögu. Jón
Rafnsson hefur rakið þá baráttusögu í
Eyjum og víðar. Á Akureyri og Siglufirði
verða Novuslagurinn 1933 og Dettifoss-
slagurinn 1934 táknrænir fyrir hve hart
skerst nú í odda: vígreifur verkalýður,
undir forustu kommúnista annars vegar,
en klofningsfélög, hvítliðar atvinnurek-
enda og lögregla hins vegar — og verka-
lýðurinn sigrar. Og í Reykjavík eru ekki
aðeins verkfallsátökin hörð, heldur nær
og lífsbarátta atvinnuleysingja sínu há-
marki 9. nóv. 1932, þegar burgeisastétt-
in verður svo hrædd um völd sín eftir að
lögregla hennar og hvítliðar hafa beðið
lægri hlut í götubardaga, að hún gefst
upp við hungurárásir á verkalýðinn, er
hefja átti almenna kauplækkun með 25%
lækkun í atvinnubótavinnunni.27 Og í
þeim bardaga skapaðist sjálfkrafa sam-
fylking milli kommúnista og sósíaldemó-
krata.
Það var eftir J)essi hörðu átök að bur-
geisastéttin reyndi að skapa sér raunveru-
legan vopnaðan yfirstéttarher gegn
verkalýðnum, en mistókst sem l'yrr (1923
—24) að setja hámarkið á ríkisvald sitt
sem kúgunarvald gegn alþýðu manna.
Það hefur verið sagt - en ekki veit ég
sönnur á ])ví - að einn vitrasti maður
borgarastéttarinnar, Jón Þorláksson, hafi
sagt eltir sigra KFÍ í öllum þessum átök-
um og kosningum 1933, að nú væri þessi
flokkur orðinn jafnsterkur og rússneski
bolsevikkaflokkurinn ihefði verið fyrir
byltinguna - og ])að mætti ])ví vara sig á
honum.
234