Réttur - 01.10.1980, Síða 45

forustu kommúnista til þess að skapa sem
sterkasta samfylkingu gegn kreppunni og
fasismanum. Lágkúra valdhafanna var
óskapleg. Þeir sögðu alþýðu ýmist ao
sætta sig við eymdina, láta sér nægja að
hafa í sig og á og „greiða vexti og afborg-
anir af skuldum“,30 eða beygðu sig í auð-
mýkt fyrir þýzka nasismanum og kváðu
þá menn vera að spilla viðskiptum Is-
lands, er sögðu sannleikann um pynting-
ar og morð þau, er nasistar frömdu í
f a ngabú ðunu m.
Hlutverk konnnúnista var að reyna að
skapa reisn gegn lágkúrunni, baráttu-
þrótt gegn eymdinni og kúguninni, er
beitt var. Sérstaklega reyndi KFÍ að ná
samstarfi við Alþýðuflokkinn og félög
hans, jafnvel við Framsóknarfélögin,
uppræta þá einangrunarafstöðu, sem hin
illvígu átök höfðu skaj^að, þegar kratarn-
ir jafnvel börðust við hlið hvítliða — og
l'engu þá óvönduð skammaryrði eins og
„sósíallasisti“ að heyra.
Á árinu 1935 tókst slík skipulögð sam-
fylking allvíða: 1. maí í Reykjavík við
ýmsa forustumenn úr Aljrýðuflokknum,
í Vestmannaeyjum í október 1935 milli
Alþýðuflokksins og Verkamannafélagsins
Drífanda, sem kommúnistar stjórnuðu, á
Húsavík milli Kommúnistafélagsins,
Jafnaðarmannafélagsins og Framsóknar-
félagsins 15. nóvember, og á Eskifirði
milli Jafnaðarmannafélagsins og Komm-
únistadeildarinnar 20. des. 1935.
Jafnframt vann samfylkingin stórsigra
á öðrum sviðum: Félag róttœkra stúdenta
við háskólann, Jrar sem saman unnu
komnrúnistar og aðrir róttækir andstæð-
ingar íhalds og nasista, náði meirihluta í
Stúdentaráði og formaður félagsins varð
formaður Stúdentaráðs, Björn Sigurðs-
son, síðar hinn mikli og ágæti vísinda-
Halldór Laxness.
maður, forstjóri að Keldum. Sá sigur
varð til þess að Halldór Laxness flutti 1.
des. 1935 fullveldisræðuna, er útvarpað
var, og hvatti vininandi stéttir íslands til
samfylkingar.
Og í lok ársins sýndi KFÍ með sam-
fylkingu sinni við bílstjórafélagið gegn
4-aura tollinum, er ríkistjórn Framsókn-
ar og Alþýðuflokks hafði lagt á bensínið
og hringamir velt yfir á almenning, að
hægt var að láta olíuhringana erlendu
borga brúsann, taka á sig alla hækkunina,
ef nógu vel og viturlega var barist.
Bestu skáld og rithöfundar íslands
höfðu þegar á áratugnum fyrir 1935 ver-
ið hver á fætur öðrum að kveðja sér
hljóðs til baráttu fyrir sósíalisma: Þór-
bergur með „Bréfum til Ldru“ 1924,