Morgunblaðið - 06.05.2007, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 6. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
„Þá eign er erfitt að verðleggja en
ætli hún hlaupi ekki á einhverjum
hundruðum milljóna.“
Erlendir ferðamenn leggja, að
sögn Ásmundar, líka sitt af mörk-
um. „Þeir hafa verið mikilvæg við-
bót við plötusölu á síðustu árum og
þá er ég einkum að tala um ís-
lenska tónlist. Þeir hafa margir
hverjir áhuga á þjóðlögum og nýrri
íslenskri tónlist en mest er sjálf-
sagt ennþá spurt um Björk og Syk-
urmolana og eldra efni með með-
limum þeirrar hljómsveitar, auk
þess sem Sigur Rós nýtur mikillar
hylli.“
Sextán aðrir útgefendur eiga að-
al- eða aukaaðild að Félagi hljóm-
plötuframleiðenda. Þeir eru: 12
tónar, Geimsteinn, Sögur, Sonet,
Frost, Músík ehf., Dimma, Blánótt,
R&R Músík, Reykjavík Records,
Bang, Íslensk tónverkamiðstöð,
Papar, Believer Music, Mugiboogie
og Hljóðsmiðjan.
Þá kom ný útgáfa fram á sjón-
arsviðið á liðnu ári, Cod Music,
sem gaf út plötur Lay Low og Dr.
Mister & Mr. Handsome.
Myndu hafna metsöluplötu
Af þessum aðilum hafa 12 tónar
verið hvað mest áberandi und-
anfarin misseri. Útgáfan var sett á
laggirnar árið 2003 og slagar fjöldi
útgefinna titla í fimmtíu. 12 tónar
eiga rætur í plötubúð með sama
nafni sem starfað hefur frá árinu
1998.
Meðal listamanna sem gefið hafa
út undir merkjum 12 tóna má
nefna Mugison, Trabant, KK og
Ellen, Eivøru Pálsdóttur, Jakobín-
urínu, Pétur Ben og Ragnheiði
Gröndal.
Lárus Jóhannesson, sem á 12
tóna ásamt Jóhannesi Ágústssyni,
segir þá félaga fyrst og fremst hafa
ráðist í útgáfustarfsemi vegna
áhuga síns á tónlist. „Okkur lang-
aði að taka þátt í að gera hluti sem
skipta máli. Segja má að útgáfan
hafi fengið tónlistarsmekkinn í arf
frá búðinni og við gefum því eink-
um og sérílagi út tónlist sem við
höfum trú á sjálfir. Ef okkur byðist
að gefa út plötu sem við vissum að
við gætum selt í 50.000 eintökum
myndum við ekki gera það ef efnið
snerti ekki við okkur.“
Lárus segir 12 tóna sníða sér
stakk eftir vexti. „Við höfum reynt
að leggja lítið í útgáfuna í upphafi
en bætt jafnt og þétt í ef aðstæður
leyfa. Grundvöllur starfseminnar er
búðin, sem gengur mjög vel, og
hún hefur gert okkur kleift að vera
með ýmis langtímaverkefni í gangi.
Jakobínarína er dæmi um það.“
Vegna smæðar markaðarins hér
heima segir Lárus nauðsynlegt að
horfa út fyrir landsteinana. „Útgáf-
an er bara þriggja ára en við erum
eigi að síður með verkefni í Banda-
ríkjunum, Asíu og Evrópu og það
fer ekki á milli mála að áhugi á ís-
lenskri tónlist er mikill. Við erum
heldur ekki í vafa um að margir ís-
lenskir tónlistarmenn eiga góða
möguleika á því að ná langt erlend-
is. Þeir þurfa bara að lenda í hönd-
unum á rétta fólkinu. Það er von
okkar og stefna að við getum staðið
í stykkinu.“
Stór bransi í hagkerfinu
En Róm var ekki byggð á einum
degi og Lárus viðurkennir fúslega
að það taki tíma að hasla sér völl
erlendis. „Það þarf að eyða mörg-
um krónum áður en eitthvað kemur
á móti. Það er stærsti þröskuld-
urinn. Í okkar tilviki er eitthvað
farið að skila sér til baka en við er-
um rétt að byrja. Það er eftir
miklu að slægjast.“
Lárus segir hið opinbera löngum
hafa haft mestan áhuga á að styðja
við bakið á „mainstream“-tónlist en
það horfi nú til betri vegar, m.a.
var sett á laggirnar Útflutnings-
skrifstofa íslenskrar tónlistar fyrr á
þessu ári. Að henni standa Sam-
tónn og Landsbanki Íslands ásamt
menntamála-, utanríkis- og við-
skiptaráðuneyti. „Menn eru að
vakna til lífsins og farnir að horfa
meira yfir sviðið. Auðvitað mætti
stuðningur stjórnvalda vera meiri
en ég er sannfærður um að hann
mun aukast jafnt og þétt á kom-
andi misserum. Tónlist er og verð-
ur stór bransi í hagkerfinu.“
Útrás 12 tóna tekur einnig til
smásölunnar en fyrir réttu ári var
opnuð verslun í Danmörku. Lárus
segir henni hafa verið mjög vel
tekið. Aðspurður segir hann menn
farna að skoða möguleika á því að
opna einnig verslun í Berlín en það
mál sé á algjöru frumstigi.
Plötubúðir flæktar í Netinu?
Verð á nýjum geislaplötum hefur
lengi staðið í stað, verið í kringum
2.000 kr. svo árum skiptir. Eftir að
virðisaukaskattur á plötum var
lækkaður fyrr á þessu ári úr 24,5%
í 7%, eftir langa baráttu, segir Eið-
ur að viðmiðunarverðið sé komið
niður í 1.700 til 1.800 kr. „Verð á
plötum hefur ekki hækkað í takt
við annað á umliðnum árum og nú
hefur það beinlínis lækkað. Það
ætti að auka söluna enn frekar,“
segir hann.
Netið hefur komið með auknum
þunga inn á smásölumarkað á und-
anförnum árum og veitir nú gömlu
góðu plötubúðinni harða sam-
keppni.
Jónatan kveðst aðallega kaupa
tónlist á Netinu. Bæði vegna þess
að úrvalið sé meira og síðan hafi
þjónustan þar snarbatnað. Hann
segir það t.a.m. einungis taka HMV
í Bretlandi sólarhring að afgreiða
pöntun. Hann skiptir líka mikið við
Amazon en þar líður heldur lengri
tími þangað til platan er komin í
hendur kaupanda.
Jónatan segir framtíð plötuversl-
ana í höndum eigenda þeirra. „Það
er þægilegt að versla á Netinu og
umfang netverslunar mun aukast í
framtíðinni. Allir spádómar um yf-
irburði Netsins hafa á hinn bóginn
reynst rangir. Bókin hvarf ekki og
dagblöðin ekki heldur. Sama máli
gegnir um plötubúðina, hún á tví-
mælalaust framtíð fyrir sér. En til
þess að svo verði þurfa menn að
leggja metnað sinn í að sinna við-
skiptavininum og bjóða upp á
a.m.k. lágmarksúrval titla í búðum
sínum. Geri þeir það ekki missa
þeir fastakúnnana, sem halda búð-
unum gangandi, og þá er fokið í
flest skjól. Ég þekki marga góða
kaupendur sem eru hættir að
reyna að fara í plötubúðir.“
Fermetrunum fækkar
Ásmundur segir áberandi að
helstu smásöluaðilar tónlistar í
heiminum hafi jafnt og þétt verið
að þrengja úrvalið á umliðnum ár-
um, titlum hafi fækkað. „Þetta er
ekkert óeðlilegt enda á geislaplatan
í harðri samkeppni við aðra afþrey-
ingarmiðla eins og DVD-diska og
tölvuleiki. Búðir sem áður seldu
bara plötur hafa ekkert stækkað að
flatarmáli og þar sem nú þarf að
búa til rými fyrir hina miðlana er
viðbúið að minna fari fyrir tónlist-
inni en áður. Þetta blasir við þegar
komið er inn í stærri plötuversl-
anir. Menn gera þetta með hagnað
í huga.“
Ásmundur segir þetta ekki síst
bitna á klassíkinni enda víki það
efni sem selst minnst yfirleitt fyrst
þegar rekkunum fækkar. Nefnir
hann kórtónlist sérstaklega í þessu
samhengi. Hún eigi erfitt upp-
dráttar nú um stundir.
Skífan hefur lengi verið um-
svifamesti aðilinn á smásölumark-
aði en úrvalið hefur farið þar
minnkandi á undanförnum mán-
uðum, einkum þegar kemur að er-
lendri tónlist. Jónatan vonar að
Skífan taki sig á í þessum efnum
en lýkur lofsorði á bæði 12 tóna og
Smekkleysu-búðina fyrir að leggja
rækt við viðskiptavini sína. „Svo
eru nýir og öflugir aðilar að koma
inn á þennan markað, nægir þar að
nefna Hagkaup og Eymundsson,
þannig að landslagið er að breyt-
ast. Það er í þessu eins og öðru,
þeir hæfustu munu lifa af,“ segir
Jónatan.
Eiður tekur undir þetta og segir
ljóst að smásalan sé að færast á
fleiri hendur. „Hagkaup er orðinn
öflugur söluaðili allt árið um kring
og Bónus fyrir jólin, einkum í ís-
lensku efni.“
Plötubúðin mun lifa
Lárus segir 12 tóna gæta þess
vandlega að ávallt sé nóg úrval í
búðinni. „Við höfum líka lagað okk-
ur að umhverfinu og reynum að
bjóða upp á gott úrval á Netinu.
Það skiptir svo sem ekki máli
hvernig varan er seld svo fram-
arlega sem það er gert með lögleg-
um hætti. Líklega mun hlutur
Netsins í plötusölu fara vaxandi á
næstu árum en mín tilfinning er
eigi að síður sú að gamla góða
plötubúðin lifi áfram. Maður er
manns gaman.“
Það bendir til þess að formið,
geislaplatan, muni halda velli. Þó
eru blikur á lofti. Að dómi Eiðs er
Netið stærsta ógnunin við geisla-
plötuna. „Tónlist hefur um árabil
verið auðfáanleg eftir ókeypis leið-
um og það er útilokað að girða fyr-
ir niðurhal á Netinu. Auðvitað bitn-
ar þetta á plötusölu en á móti
kemur að í þessu er fólgin gríð-
arleg kynning. Umframneysla á
tónlist hefur heldur aldrei verið
meiri í heiminum. Hún er mun
meiri nú en þegar salan var mest.
Það helgast af því að margir eru
tilbúnir að hlusta á tónlist vegna
þess að þeir þurfa ekki að borga
fyrir hana, tónlist sem þeir myndu
ekki hlusta á annars. Sú forvitni
getur undið upp á sig og jafnvel
skilað sér í sölu.“
Ísland hefur sérstöðu hvað þetta
varðar, að áliti Eiðs. Hann er sann-
færður um að smæð markaðarins
geri það að verkum að menn séu
síður tilbúnir að taka innlenda en
erlenda tónlist „ófrjálsri hendi“ á
Netinu. „Það gerir nálægðin við
listamanninn. Hann er skammt
undan í þessu litla landi og menn
hafa jafnvel tekið í höndina á hon-
um.“
Eiður segir það þó vissulega
áhyggjuefni að úr grasi sé að vaxa
kynslóð sem sæki sína tónlist meira
og minna á Netið og myndi fyrir
vikið ekki tengsl við geislaplötuna
sem hlut. „Mín tilfinning er samt
sú að geislaplatan sé ekki víkjandi
form. Hún á eftir að halda velli.“
Morgunblaðið/ÞÖK





 

 
 



!

"

#

$

%

&

'

(

!

"

#

$

%

&

'

(

!

"

#



 
 
  
! "#$
% 
& %&' (( (
)*"
+,-
.
" 




)"/01

  

! &  
23 (
.
 4%5

6
$


 

 (


&
7 

)"/01
%"
)"/01
8  0


! '

9
$
"

&:&
;

<
"  "
 ("
="
 >
"9
?%
&"!"

7
)@&/@
& 
5 $ 

) *+,
-  ).
/0

) 
112
3
451

-  -  -  -  678
-  -  -  )


-  /./
46 
9 
:
; <
- 

9 = -  /./
46 










="&- 

















<-B




9
" 




=-=







%
#"
%
"
'
'!
'
%($
%
#("
%
'
%
'
$
("
#
&
#
"%(
#
(((
"
&$%
"
#%(
"
%
!
&('
!
"$&
!
!#
!
"
!
%&

'"(

%&(

%#'

%#

%(

$(#
2
 C   97
&
 
 D
&
» 95% allrar tónlistar íheiminum eru gefin
út með tapi. Gróðinn af
hinum 5% er aftur á
móti svo mikill að grein-
in ber sig og vel það
STAÐA PLÖTUÚTGÁFU Á ÍSLANDI