Morgunblaðið - 06.05.2007, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 6. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Erlent | Stjarna Ehuds Olmerts, forsætisráðherra Ísraels, hrapar hratt og pólitísk framtíð hans hangir á bláþræði.
Svipmynd | Söngkonan Beth Ditto fer fyrir sveitinni The Gossip og stjarna hennar er á uppleið. Knattspyrna | Í
hugum áhangenda knattspyrnuliðsins Liverpool skín stjarna þjálfarans Rafaels Benítez skært, hann er hinn útvaldi.
VIKUSPEGILL»
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
STAÐAN er erfið, svo mjög raunar, að hún
hlýtur að teljast nánast vonlaus. Forsætisráð-
herrann hefur að sönnu einskis stuðnings notið
um nokkra hríð en við spillingarmál og ásak-
anir um valdníðslu hafa nú bæst rökstuddar
fullyrðingar þess efnis að hann sé fljótfær og í
besta falli dómgreindarlaus. Ehud Olmert, for-
sætisráðherra Ísraels, berst nú fyrir pólitísku
lífi sínu og þar ræðir án vafa um síðustu orr-
ustuna; stáltaugarnar sýnast enn halda en
óvíst er hversu lengi stuðningur flokksmanna
mun duga.
Sýnt þótti að skýrslan yrði svört en gagn-
rýni Winograd-nefndarinnar svokölluðu
reyndist harkalegri en flestir höfðu ætlað. Í
skýrslu nefndarinnar, sem birt var á mánudag,
segir berum orðum að Olmert og aðrir helstu
ráðamenn Ísraelshers hafi gerst sekir um „al-
varleg mistök“ í fyrrasumar er blásið var til
herfarar gegn skæruliðum Hizbollah-hreyf-
ingarinnar í Líbanon. Framganga forsætisráð-
herrans hafi mótast af dómgreindarbresti,
skorti á ábyrgðartilfinningu og fljótfærni.
Hernum hafi verið skipað að ráðast gegn and-
stæðingunum án þess að fyrir lægi tilhlýði-
legur undirbúningur og áætlun um fram-
kvæmd herfararinnar. Greinargerð
nefndarinnar tekur aðeins til fyrstu sex daga
átakanna, hún mun skila lokaskýrslu sinni í
sumar, trúlega í júlímánuði. Víst er að for-
sætisráðherrann horfir ekki til birtingar henn-
ar með tilhlökkun.
Herförin mislukkaða gegn skæruliðum Hiz-
bollah reyndist Olmert og hinum virta herafla
Ísraela mikill álitshnekkir. Hernum var fyr-
irskipað að ráðast gegn skæruliðum Hizbollah
í Líbanon eftir að þeir höfðu fellt þrjá hermenn
og rænt tveimur í skyndiárás yfir landamæri
ríkjanna 12. júlí í fyrra. Átökin stóðu í 34 daga
og tókst Ísraelum hvorki að frelsa hermennina
né að uppræta hreyfingu skæruliða. Síðasta
dag átakanna skutu skæruliðar fleiri flug-
skeytum yfir landamærin á íbúðahverfi í Ísrael
en á fyrsta degi þeirra.
Dýrkeypt reynsluleysi
Forseti ísraelska herráðsins, Dan Halutz,
sagði af sér í janúarmánuði og hafði til þess
ærna ástæðu ef marka má þá umsögn sem
hann fær í skýrslu Winograd-hópsins. Ákvörð-
un Halutz líktu sumir fjölmiðlar í Ísrael við
„landskjálfta“ og urðu margir til þess að spá
því að þeir Olmert og Amir Peretz, varnar-
málaráðherra og leiðtogi Verkamannaflokks-
ins, myndu einnig neyðast til að láta af störf-
um. Peretz er hvergi hlíft í skýrslunni og er
sérstaklega tekið fram að reynsluleysi hans á
sviði varnar- og öryggismála hafi reynst dýr-
keypt í hernaðinum í Líbanon.
Þeir Olmert og Peretz eru fyrstu leiðtogar
Ísraelsríkis sem búa ekki yfir umtalsverðri
reynslu á sviði hermennsku. Í Ísrael eru nú
mjög margir þeirrar hyggju að ráðamenn hafi
með röngum ákvörðunum grafið undan þeirri
fælingarstefnu sem Ísraelar hafa fylgt á und-
anliðnum áratugum með ágætum árangri. Mis-
tök þeirra snerti því öryggi þjóðarinnar og
raunar sjálfan tilverugrundvöll ríkisins. Ein-
hverjir ættu erfitt með svefn eftir að hafa hlot-
ið slíka umsögn. Og skoðanakannanir hafa
lengi verið forsætisráðherranum lítið gleði-
efni; í þeirri nýjustu kveðast tvö prósent þátt-
takenda bera traust til Olmerts, tveir af hverj-
um þremur telja að hann eigi að segja af sér.
Í skýrslu Winograd-hópsins er forsætisráð-
herrann ekki beinlínis hvattur til að hverfa úr
embætti. En slíkra ákalla þurftu menn ekki
lengi að bíða. Stjórnarandstaðan með Binyam-
in Netanyahu, fyrrum forsætisráðherra og
leiðtoga Likud-flokksins, í broddi fylkingar,
krafðist þess að vonum að Olmert bæðist
lausnar en erfiðust voru honum þó áköll eigin
flokksmanna þessa efnis. Þar fór fremst í
flokki Tzipi Livni utanríkisráðherra. Livni sem
er 47 ára gömul reynir lítt að dylja metnað sinn
til frekari frama á stjórnmálasviðinu í Ísrael.
Krafa hennar um afsögn þótti þó heldur van-
hugsuð og sögðu innvígðir að betur hefði farið
á því að hún hefði sjálf sagt af sér og hvatt um
leið Olmert til að gera slíkt hið sama. Ekki er
útilokað að sú geti síðar orðið rás atburða.
Fall Ehuds Olmerts er að sönnu með nokkr-
um ólíkindum. Olmert, sem er 61 árs gamall og
þrautreyndur atvinnustjórnmálamaður, tók
við sem leiðtogi Kadima-flokksins í janúar í
fyrra er lærifaðir hans og stofnandi flokksins,
Ariel Sharon forsætiráðherra, veiktist og féll í
dá. Kadima-flokkurinn fór með sigur af hólmi í
þingkosningunum í marsmánuði og í maí tók
Olmert formlega við embætti forsætisráð-
herra. Sigurinn mátti rekja til þeirrar stefnu
Sharons að kalla bæri einhliða heim herlið Ísr-
aela á Gaza-svæðinu og (síðar) hluta Vestur-
bakkans og leggja af byggðir landtökumanna
þar. Svigrúmið, sem myndaðist við brottflutn-
ing þennan frá Gaza árið 2005, nýttu palest-
ínskir vígahópar þar til árása yfir landamærin
á byggðir Ísraela. Stefna þessi telst nú gjald-
þrota og stuðningur við hana enginn.
„Ég er afar óvinsæll forsætisráðherra“
Ehud Olmert naut stuðnings og velvildar er
hann hófst til valda fyrir aðeins rúmu ári þótt
að vísu hafi ásakanir um spillingu löngum fylgt
honum. Nákvæmlega ekkert hefur gengið
Ehud Olmert í hag og skýrslan um dapurlega
framgöngu hans í herförinni gegn Hizbollah-
hreyfingunni í fyrra sýnist ætla að reynast rot-
höggið þótt einhver bið kunni að verða á því að
hann sætti sig við hið óumflýjanlega.
Og þó. Olmert hefur þráfaldlega lýst yfir því
á undanliðnum dögum að hann hafi engin
áform um að hverfa úr embætti. Hann hefur að
vísu viðurkennt að „mistök“ hafi verið gerð í
„sumarstríðinu“ í Líbanon en kveður mikil-
vægt að hann taki að sér það verkefni að
bregðast við þeirri niðurstöðu og bæta fyrir
þau. Ýmsum þykir þessi málflutningur með
miklum ólíkindum en Olmert verður ekki sak-
aður um að hafa glatað öllu sambandi við
mannheima. „Ég er afar óvinsæll forsætisráð-
herra,“ sagði hann á dögunum. Tæpast teljast
þær upplýsingar byltingarkenndar.
Stjórn Olmerts styðst að vísu við traustan
meirihluta á Knesset, þingi Ísraels. Stjórnar-
flokkarnir hafa samtals 78 menn en á þingi
sitja 120 fulltrúar. Stjórnmál í Ísrael eru að
sönnu list hins mögulega; flokkar ganga þar til
liðs við stjórnir og úr þeim án teljandi vand-
kvæða og stjórnmálastéttin sýnist fær um
verulegan „sveigjanleika“ þegar að samning-
um kemur. Mat Olmerts og leiðtoga Verka-
mannaflokksins er sýnilega það, að óhugsandi
sé að ganga til kosninga nú þar sem algjört
fylgishrun blasi við, sem skila myndi Binyamin
Netanyahu á ný í stól forsætisráðherra.
Hætt er við almenningur sætti sig ekki við
að óvinsælasti forsætisráðherra í sögu Ísraels
hundsi kröfur um að hverfa úr embætti. Fjöl-
menn mótmæli gegn stjórn Ehuds Olmerts
fóru fram á miðvikudag og virtist sem fram-
hald yrði á þeim. Sérfróðir líktu 150.000 manna
útifundi í Tel Aviv við „uppreisn fólksins“ gegn
alræði „valdastéttarinnar“ og athygli vakti
hversu fjölbreytilegir samfélagshópar voru
þar saman komnir. Slíkur þrýstingur kann að
verða óbærilegur. Hræðsla undirsáta forsætis-
ráðherrans innan Kadima-flokksins við ósigur
og tilheyrandi missi áhrifa og valda kann að
lengja enn í þeirri pólitísku hengingaról, sem
Ehud Olmert hefur brugðið um háls sér.
Síðasta orrusta Olmerts
Forsætisráðherra Ísraels er rúinn trausti og nú hefur sérstök rannsóknarnefnd vænt hann um dóm-
greindarbrest og fum á sviði varnar- og öryggismála  Hversu lengi fær Ehud Olmert haldið velli?
REUTERS
Gagnrýni Ehud Olmert og Tzipi Livni utanríkisráðherra á þingfundi er skýrsla Winograd-
nefnarinnar var rædd á þriðjudag. Livni hefur hug á að taka við sem leiðtogi Kadima.
ERLENT»
Í HNOTSKURN
»Ehud Olmert fæddist 30. september1945 í þorpinu Shoni í Palestínu.
Hann lagði stund á sálfræði, heimspeki
og lögfræði við Hebreska háskólann í
Jerúsalem.
»Árið 1973 var hann kjörinn til setu áþingi og var hann þá yngstur full-
trúa þar, 28 ára gamall. Olmert sem var
þá félagi í Likud-flokknum lýsti sig and-
vígan friðarsamningnum við Egypta
1978 og Oslóar-samkomulaginu við Pal-
estínumenn 1993.
»Hann sat í ríkisstjórn frá 1988 til1993 er hann var kjörinn borg-
arstjóri Jerúsalem. Því embætti gegndi
hann í tíu ár. Árið 2003 var hann skip-
aður ráðherra viðskipta, iðnaðar og at-
vinnumála. Í ágústmánuði 2005 tók
hann við starfi fjármálaráðherra af Bin-
yamin Netanyahu. Olmert var aðstoð-
arforsætisráðherra og fylgdi síðan læri-
meistara sínum Ariel Sharon er hann
klauf Likud og stofnaði Kadima-
flokkinn haustið 2005.
»Ég vann einu sinni í kola-námu heima, á sex klst. vökt-
um, en vaktin í göngunum er 13
klst. án þess að fá nokkurt
hreint loft. Það er viðbjóður.
Andrzej-Andreas Szepytiak , starfsmaður
við Kárahnjúkavirkjun, í samtali við
Morgunblaðið. Andreas er einn þeirra sem
gengust undir læknisskoðun vegna eitr-
unaráhrifa sem þeir urðu fyrir við vinnu í
aðrennslisgöngum virkjunarinnar.
»Ég fékk veikindaleyfi og núætla ég heim til Póllands á
sjúkrahús.
Feknev Jaroslaw , sem einnig veiktist við
vinnu í göngunum.
» Þetta er ekki endanlegt aðneinu leyti en það vekur at-
hygli að þarna var fallist á mjög
alvarlegt brot sem var hluti af
upprunalegri kæru frá Jóni Ger-
ald.
Sigurður Tómas Magnússon , settur rík-
issaksóknari, um dóm Héraðsdóms
Reykjavíkur í Baugsmálinu svonefnda.
»En ef menn eru að tala umþað sem hefur verið kallað
stærsta efnahagsbrotamál Ís-
landssögunnar þá blasir það við
að eftirtekjan hjá ákæruvaldinu
er mjög rýr.
Gestur Jónsson , verjandi Jóns Ásgeirs Jó-
hannessonar, forstjóra Baugs, um nið-
urstöðu Hérðaðsdóms Reykjavíkur.
»Á meðan við forystumenn-irnir berjumst niður Lauga-
veginn með fánana og höldum
þrumuræður hver yfir öðrum
eru fjölskyldurnar annars stað-
ar.
Guðmundur Gunnarsson , formaður Raf-
iðnaðarsambandsins, um hátíðarhöld á 1.
maí, baráttudegi verkalýðsins. Guð-
mundur hefur lagt til að formi hátíð-
arhalda verði breytt en litlar undirtektir
hlotið.
»Ef við viljum ekki ganga aðþessum kröfum þá verðum
við að gjöra svo vel að taka húsið
á bakið, brenna það eða flytja
burt.
Sigurður Guðmundsson landlæknir um
leigusamning sinn á frístundalóð í landi
Dagverðarness í Skorradal. Nýr eigandi
jarðarinnar hefur boðið kaup á lóðum á
verði sem þykir langt yfir markaðsvirði.
Ummæli vikunnar
Dómur Fréttamenn taka Sigurð Tómas Magnússon, settan ríkissaksóknara
í Baugsmálinu, tali eftir að úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur lá fyrir.
Morgunblaðið/ÞÖK