Morgunblaðið - 06.05.2007, Side 36

ferðalög
36 SUNNUDAGUR 6. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Fjölmenni Hitinn í hvítri eyðimörkinni gat verið steikjandi.
S
teikjandi hitinn vandist fljótt og
húðin virtist verða grófari. Sturtur
voru gagnslausar þar sem sand-
stormar gengu reglulega yfir og
nekt fólks varð fljótt eitt helsta
tákn þess frelsis sem við töldum okkur búa
við. Ávallt mátti finna manneskjur sem gengu
um svæðið og gáfu þurrkaða ávexti, veittu
ráðgjöf eða úðuðu yfir mann köldu vatni auk
þess sem mismunandi ókeypis afþreying var í
boði víðs vegar um svæðið. Ég kunni því vel
að hjóla út á breiða eyðimerkursléttuna innan
um listaverkin sem virtust spretta eins og of-
vaxnar plöntur upp úr eyðimerkurgólfinu.
Þegar stormur gekk yfir og allt var orðið
hvítt, vissi ég að skömmu síðar myndi borgin
okkar birtast mér allt í kring með sína fjöru-
tíu þúsund íbúa og svipaðan fjölda reiðhjóla.
Framundan voru átta dagar þar sem lög og
reglur voru ekki aðeins færri en í hversdags-
leikanum heldur virtust yfirhöfuð ekki gilda.
Burning Man hátíðin býður vissulega upp á
annars konar raunveruleika.
Nágrannabærinn
Austan við Reno í Nevadafylki er hvít eyði-
merkurslétta milli aflíðandi fjalla sem virðast
halda utan um hið uppþornaða, forna stöðu-
vatn. Áður fyrr var hér líf, bæði fiskar og
gróður. Þessa dagana minna aðeins sand-
stormar og ólánsfuglar, sem villast inn yfir
sléttuna, á líf. Þar til um fjörutíu þúsund
manns streyma þangað í lok ágúst og njóta
þess frelsis sem hófst með samkomu fámenns
hóps fólks fyrir tíu árum á strönd í San
Francisco.
Smábærinn Gerlach, sem stendur næst há-
tíðarstaðnum, er mjög fátækur á amerískan
mælikvarða. Þetta hundrað og áttatíu manna
bæjarfélag hefur yfirbragð amerísks vestra í
nútímalegum búningi enda eru ekki neinar
náttúruauðlindir sýnilegar í brennandi heitri
eyðimörkinni. En þegar þúsundir hátíðar-
gesta renna í gegn, fylla bíla sína með bensíni
og kaupa notuð reiðhjól, tekur bærinn efna-
hagslegan kipp. Þó að íbúarnir hafi haft tíu ár
til að venjast furðufarartækjum gestanna
stara þeir enn þegar þeir eru beðnir um að
fylla geimskip af bensíni. Þar sem ég hafði ek-
ið Cadillac-líkbíl, sem breytt hafi verið í
skemmtistað, í 600 mílur taldi ég að fátt gæti
komið mér á óvart. Þar skjátlaðist mér.
Borgin reist
Á fyrsta degi voru aðeins nokkur þúsund
manns mættir og flestir voru uppteknir við að
koma upp tjaldbúðum síns hóps. Reglulegur
bílastraumur inn á svæðið þyrlaði upp fín-
gerðu ryki sem varð að heitum, blindandi
stormi. Allt að 200 manns voru í hverri tjald-
búð og kúlulaga risatjöld gáfu staðnum það
yfirbragð að hér væri að rísa framtíðarsam-
félag fremur en stutt hátíð. Auk þess unnu
margir við að koma vistum fyrir og þar af er
vatnið mikilvægast. Eyðimerkurloftslagið er
svo heitt og þurrt að líkaminn þarf um sex
lítra af vatni daglega til að geta starfað eðli-
lega. Samborgarar sem og starfsfólk hátíð-
arinnar leggja mesta áherslu á reglulega
vatnsneyslu enda finnur maður ekki fyrir of-
þornun þar til það er um seinan og hætta er á
yfirliði.
Ekið í svefni
Við sólsetur hrópaði fólk af öllum kröftum
og fagnaði þannig kælingunni sem því fylgdi
en hitinn getur oft verið allt að því kvalafullur
yfir miðjan daginn. Við tekur svalt og svo kalt
næturloftið. Stjörnur himinsins sindra og ljós-
in á svæðinu lýsa í myrkrinu. Tónlist hljómaði
hvert sem maður fór. Ég hjólaði um og fylgd-
ist með fólki við að setja upp skemmtistaði,
listaverk og ljósaskreytingar. Þau fáu far-
artæki sem tilbúin voru og fengið höfðu skoð-
un bifreiðaeftirlits hátíðarinnar, keyrðu löt-
urhægt um sléttuna. Þar á meðal var risarúm
sem fólk tók sér far með, alls óvisst um hvert
ferðinni væri heitið. Létt stemning var yfir
öllu og flestir virtust vera að kynnast borginni
og þeim möguleikum sem hún byði brátt upp
á.
Listsköpun
Borgin er skipulögð eins og klukka og bera
göturnar nöfn eins og Minnisleysi og Geðklofi
ásamt þeim tíma sem gatan stendur við. Inni í
miðju klukkunnar er gríðarstórt svæði sem
kallast Playa og er eingöngu ætlað listsköpun
og uppákomum. Fimm metra háar brotajárns-
styttur af karli og konu ganga hönd í hönd.
Blátt mannshöfuð, sem rúmar um 40 manns,
gægist til hálfs upp úr jörðinni og starir
stórum augum á borgina. Mörg verkanna
höfðu verið í undirbúningi mestallt árið og lá
mikil vinna að baki þeirra. Ég gekk út á ein-
manalega sléttuna þar sem enn einn sand-
storminn hafði lægt um stund. Þar hitti ég
konu sem var að setja upp verk sitt. Hún
sagði mér að verkið fjallaði um og sýndi
tengsl tungumáls og orða. Fyrir mér var þetta
frekar valtur stigi og fjögurra metra háar
járnstangir sem ég barði niður með þungu
járnröri.
Á boðstólum
Á fjórða degi var borgin að mestu risin. Fá
tjaldstæði voru eftir og fólk virtist að mestu
hafa áttað sig á umhverfinu og sjálfu sér.
Vatnsbíllinn vökvaði göturnar og þegar hann
flautaði kom nakið fólk hlaupandi að til að
skella sér í kalda sturtu. Listaverkin voru
flest fullmótuð og þykkur bæklingur um það
sem í boði var á svæðinu var tilbúinn. Að und-
anskildu skipulagi svæðisins eru allar uppá-
komur og listaverk í höndum hátíðargesta og
kom almenn þátttaka og framlag einstaklinga
mér á óvart. Boðið var upp á nudd, beikon og
klám í morgunmat og allan sólarhringinn var
hægt að fara í jóga, búðir og á hjólaskautavöll
svo fátt eitt sé talið. Það eina sem selt er á há-
tíðinni er kaffi og klaki og þar af leiðandi urðu
peningar fljótlega aðeins fjarlæg minning.
Ævintýrasafn
Á sjötta degi líktist eyðimörkin ævin-
týraheimi þar sem eldur, dans og tónlist ríktu
ásamt öllu hinu sem erfiðara var að skilgreina.
Fólk hóf að dansa eins og ekkert væri eðli-
legra þegar tveggja hæða rútur, fullar af fólki
óku hjá, og lítill hluti af eyðimörkinni breyttist
skyndilega í fjörugan dansstað. Fatnaður
fólks naut sín í bjarma elds og blikkandi ljósa
og voru loðfeldir sérstaklega áberandi enda
lækkar hitinn gríðarlega á nóttunni. Far-
artækin keyrðu um á 10 km hraða en hraðar
mátti ekki aka. Eldspúandi ryðdrekar siluðust
áfram og undir stýri voru bílstjórar klæddir í
svört leðurföt, í senn alvarlegir og ógnvekj-
andi í framan. Það var eins og þeir væru að
koma beint úr tökum á bíómynd. Á eftir
fylgdu fjórar smátíkur og sást aðeins í háls og
höfuð þeirra sem þar sátu.
Inni í tveimur stórum kúlutjöldum var spil-
uð tónlist sem var bræðingur af orðum forseta
Bandaríkjanna. Þetta var jafnvel hneyksl-
anlegra en raunverulegar ræður hans. Fagn-
aðarlæti viðstaddra yfirgnæfðu á tíðum tón-
listina. Áfengisnotkun var ekki áberandi og
neysla kannabisefna var aðeins innan tjald-
búða. Mér var sagt að þrátt fyrir ströng fíkni-
efnalög fylkisins væri löggæsla svæðisins um-
burðarlynd gagnvart þeim þætti hátíðarinnar.
Ég fékk að heyra ólíkari sjónarmið en ég hafi
vanist er fjöldi fullorðins fólks sagðist telja of-
skynjunarefni eins og sveppi áhugaverðari og
ennfremur afslappaðri reynslu en áfengi.
Svæðið líktist helst óskipulegu safni lista og
menningar þar sem ómögulegt var að sjá allt
sem í boði var. En flestir sáu drenginn hann
Dickie.
Drengurinn býr í kassa
Árið áður hafði tvítugur drengur að nafni
Dickie mætt á sína fyrstu Burning Man hátíð.
Honum hafði liðið eins og hann væri nánast
ósýnilegur og átti erfitt með að kynnast fólki.
Hann ákvað því að mæta árið eftir og loka sig
inni í tíu fermetra glerkassa í átta daga. Hann
hafði hjá sér rúm, borð og stól og nokkrar
bækur auk alls þess sem fólk rétti honum
gegnum lítið op. Það var alltaf fjölmennt í
kringum litla, upplýsta kassann hans. Hvort
sem hann sat á rúminu eða stóð fast upp við
glerið spjallandi við aðra, virtist alltaf vera
stelpa til staðar sem taldi að á þeirri stundu
þyrfti hann að sjá brjóstin hennar. Dickie
hafði greinilega séð næg brjóst og lét slíkt
sjaldan trufla sig. Hvort sem fólk skildi þessa
aðferð eða taldi hann klikkaðan var hann fyrir
vikið stærri hluti af hátíðinni en nokkur ann-
ar.
Gengið burt
Á áttunda degi hafði hin gríðarstóra viðar-
stytta af Manninum verið brennd og frægð-
arsól listaverka og furðufugla var sest að
þessu sinni. Skrúðgöngu þúsunda, berbrjósta
kvenna á öllum aldri á reiðhjólum var sömu-
leiðis lokið. Gjöfum á götum úti fór fækkandi
er birgjarnir hurfu og sígarettuleysi var orðið
áberandi. Þreyttar hendur hófust handa við
að taka niður tjöld. Raunverulegt líf fyrir utan
beið okkar allra. Þessi einangraði heimur
hafði verndað okkur svo vel að tilhugsunin um
að snúa aftur til vinnu og daglegs lífs virtist
mörgum framandi. Meðan á hátíðinni stóð
hafði fellibylurinn Katrín nánast þurrkað New
Orleans af yfirborði jarðar. Óljósar sögusagn-
ir um mannfallið voru til marks um nánast al-
gjöra einangrun okkar í miðri eyðimörkinni.
Við lok hátíðarinnar höfðu ýmsar hömlur
horfið og fannst mér ég loks geta gengið nak-
inn um eyðimörkina ásamt vini mínum og not-
ið þess frelsis sem brátt yrði lögbrot hvert
sem við færum. Bílaröðin á leið frá svæðinu
hreyfðist löturhægt og ég kaus fremur að
ganga í átt að malbikinu og virða fyrir mér
óraunverulega borgina sem hvarf nú jafn-
skjótt að baki mér eins og hún hafði birst mér.
Ung stelpa gekk einnig meðfram bílaröðinni
og virtist sorgmædd. Ég gaf henni ávöxt og
hún kinkaði kolli, líkt og hún játti því, að nú
væri hátíðinni lokið ásamt öllu sem henni
hafði fylgt. Framundan biði heilt ár með
margvíslegum verkefnum þar til hægt væri að
halda aftur til borgarinnar sem rísa myndi á
ný eins og hilling upp úr eyðimerkurgólfinu.
Furðufarartæki Maður á hjólabretti fær óvænta aðstoð.
Hjólað í óraunveruleikanum
Stórstígur Flestir hjóluðu, en þessi maður fór um á stultum.
Ein stærsta og frjálslyndasta
hátíð Norður-Ameríku er haldin
á hverju sumri í Nevada-eyði-
mörkinni. Frá Seattle ók
Svavar Jónatansson 600 mílur
í líkbíl til hátíðar sem hefur með
árunum sannað gildi frjálslyndis
og óhefðbundinnar hugsunar
svo um munar.
Höfundur er ljósmyndari og rithöfundur í hjá-
verkum. Greinaflokkur þessi nær yfir 3 heims-
álfur og skýrir frá ólíkum aðstæðum og fólki sem
hann kynnist á ferðum sínum.
Hátíð Í Nevada-eyðimörkinni voru um 40 þúsund manns saman komnir til að njóta hátíðarinnar og mátti þar telja litlu færri reiðhjól.