Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Síða 25

vöxtur í hvalveiðar Norðmanna. Allir byggðu
á reynslu þeirri, sem Foyn hafði aflað, og settu
upp hvalveiðistöðvar í Norður-Noregi. Voru
stöðvar þessar orðnar 7 árið 1882, og hvalveiði-
bátarnir samtals 15.
Norskir hvalveiðimenn á fslandi.
Þegar Foyn þótti farið að þrengjast um á mið-
unum úti fyrir Norður-Noregi, hóf hann að
svipast um eftir nýjum veiðisvæðum. Minntist
hann þá fslands og hvalveiða þeirra, sem þaðan
höfðu verið reknar. Að vísu var honum vel
kunnugt um það, hvílíkt tap hafði orðið á þeim
rekstri, en hann treysti því, að hinar nýju og
hentugu byssur sínar og hraðskreiðir gufubát-
arnir, gætu yfirunnið þá erfiðleika, sem orðið
höfðu hinum fyrri hvalveiðamönnum við fsland
að falli.
Um líkt leyti og Foyn fékk augastað á íslandi,
höfðu þrír menn aðrir rætt mjög um það sín á
milli, að koma þar á fót hvalveiðum. Það voru
Mons Larsen, útgerðarmaður í Haugasundi, og
bræður tveir, P. Amlie í Haugasundi og Thomas
Amlie í Kristianiu.
Svend Foyn stofnaði nú nýtt hvalveiðifélag
með þessum mönnum. Lagði hann sjálfur fram
8/5 hlutafjárins. Skyldi Thomas Amlie vera
framkvæmdastjóri félagsins á íslandi, en P.
Amlie annazt útvegi alla í Noregi. Svend Foyn
fór sjálfur til íslands sumarið 1882. t.il að velja
aðsetursstað fyrir útgerðina. Kaus liann til þess
Álftafjörð við fsafjarðardjúp.
Vorið 1883 hófust Norðmennirnir lianda á
Langeyri við Álftafjörð. Svend Foyn lét flytja
ýmsar vélar og tæki frá stöð sinni í Norður-
Noregi, og koma þeim upp á Langeyri. Thomas
Amlie stóð fyrir framkvæmdum. Ekki var not-
aður nema einn hvalveiðabátur þetta sumar.
Nefndist hann ísafold. Aflinn var fremur rýr.
Segja sumir að hann hafi verið 8 hvalir, en blað-
ið fsafold nefnir töluna 18.
Þeir félagar mættu þegar ýmsum erfiðleikum
af hálfu íslenzkra og danskra yfirvalda, sem
litu það nokkru hornauga, ef aðkomumenn þess-
ir tækju að raka saman fé hér við land. Urðu
.VTnsar rekistefnur út af þessum málum. Þess
var krafizt að Amlie gerðist danskur ríkisborg-
ari. Jafnframt hófst á Alþingi allhörð sókn á
hendur hinum nýju gestum. Tveir alþingismenn,
Einar Ásmundsson, þingmaður Eyfirðinga og
Ásgeir Einarsson, þingmaður Strandamanna,
báru fram sumarið 1883 frumvarp um friðun
hvala. Höfuðástæðuna töldu þeir þá, að „hvalir
séu nauðsynlegir til að reka síld upp á grunn,
þar sem hægt er að veiða hana með síldarnót-
um“.
Svend Foyn var skapstærri maður og ákaf-
lyndari en svo, að hann vildi eiga í langvarandi
stappi og argaþrasi við seinfær og silaleg yfir-
völd. Leiddist honum þvarg þetta, og tók þá á-
kvörðun þegar eftir fyrsta starfsár hvalveiði-
stöðvarinnar á íslandi, að hætta þeim rekstri.
Var hann jafnframt óánægður með staðinn Jæg-
ar til kom, vildi flytja útgerðina til Austfjarða,
en Amlie var mótfallinn því. Bauð Foyn honum
þá að kaupa sinn hluta í fyrirtækinu. Mon;s Lar-
sen vildi nú einnig losna, þar eð hann hafði sett
allt sitt traust á Foyn og fjármálavit hans.
Thomas Amlie var hér með komirn í slæma
klípu. Hann var kennari að menntun og stundaði
þann starfa framan af æfi.Nokkurundanfarin ár
hafði hann fengizt við verzlun og útgerð, en var
með öllu óvanur hvalveiðum. Hann hai ði bó slíka
trú á fyrirtæki þessu, að honum datt exki eitt
Thomas Amlie.
andartak í hug að hætta við nýhafið verk Varði
hann fjármunum sínum öllum til kaupa á hval-
veiðistöðinni á Langeyri og gerðist nú aðaleig-
andi hennar. Fluttist hann búferlum til íslands
og stjórnaði hvalveiðistöð sinni af mikilli elju.
Hafði hann einn gufubát til veiðanna, ísafold
sem fyrr var nefnd.
Þegar að loknu fyrsta starfsárinu tók hval-
veiðin við ísland að ganga betur. Mikill hvalur
var í nágrenni stöðvarinnar, jafnvel inni á
sjálfu ísafjarðardjúpi. Veiddi Amlie 20—25
hvali á ári sumurin 1884—1886. Var það nægi-
legt til að standa undir rekstrinum, og gaf jafn-
vel nokkurn arð.
Árið 1886 lét Amlie smíða nýjan hvalabát, er
hann skírði „Reykjavík“. Hafði hann því tvo
báta við veiðarnar árið 1887 og næstu árin. Afl-
inn var sem hér segir:
1887 38 hvalir
1888 82 —
1889 65 —
1890 57 —
1891 49 —
V I K I N □ U R
313