Náttúrufræðingurinn - 2002, Blaðsíða 13

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
jurtaæta, en hann virðist samt ekki
vera fæða sortulóarinnar. Gögnin frá
Möðruvöllum benda til þess að
sortulóin lifi aðallega á kengmori í
túnum og blámori í úthaga.
SUMMARY
Erigone atra, the most common
spider species in Icelandic hay-
fields.
This report is based on foreign and
Icelandic literature on the linyphiid spi-
der Erigone atra, along with collections of
invertebrates in pitfall traps in hayfields
and pastures at the Agricultural Rese-
arch Institute, Möðmvellir, Eyjafjörður,
northem Iceland, in 1996- 1997. E. atra is
the dominating spider species in mana-
ged hayfields in northern Iceland,
constituting about 80% of the spider
population, whereas other spider species
dominate in pastures, E. atra being only
about 10% of the spider population
there. In the hayfields almost 4 speci-
mens of E. atra were collected per day
during the activity peak in spring, but in
pastures only 0,8 specimens were collect-
ed per day at the peak of activity (Fig. 3).
Two clear peaks in activity are visible in
spring, the first at the end of May, the
second at the end of June, and the third
and smaller one at the end of July. These
activity peaks may be related to
temperature peaks (Fig. 4). A small
autumn generation peaks in end of Sept-
ember and is much clearer in hayfields
than pastures. The number of E. atra is
linked to the number of Prostigmata
mites where Winter grain mite (Pent-
haleus major) is dominating. Feeding ex-
periments proved that P. major is not a
food source for E. atra, and the results
from the trapping experiment indicate
that E. atra might mainly feed on
Collembola, Entomobryidae in hayfields
and possibly Poduridae in pastures.
Þakkarorð
Höfundar þakka Inga Agnarssyni fyrir aðstoð við greiningu á köngu-
lóm og yfirlestur handrits. Soren Toft við Árósaháskóla eru þakkaðar
ábendingar varðandi tilraunir með fæðuval sortulóar. Rannís er þakk-
aður stuðningur við forverkefnið „Lifir sortulóin (Erigone atrci) á
túnamítli (Penthaleus major) í íslenskum túnum?"
Heimildir
1. Adis, J. 1979. Problems in interpreting arthropod sampling with
pitfall traps. Zool. Anz. Jena 202. 177-184.
2. Alderweireldt, M. 1994. Prey selection and prey capture strategies
of linyphiid spiders in high-input agricultural fields. Bull. Br.
Arachnol. Soc. 9. 300-308.
3. Baarlen, P v, Topping, C.J. & Sunderland, K.D. 1996. Host location
by Gelis festinatis, an eggsac parasitoid of the linyphiid spider
Erigotte atra. Entomologia Experimentalis et Applicata 81. 155-163.
4. Bengtson, S.A., Nilsson, A., Nordström, S., Rundgren, S. & Hauge,
E. 1976. Species composition and distribution of spiders (Areneae)
in Iceland. Norw. J. Ent. 23, 35-39.
5. Bjarni E. Guðleifsson 1996. Mítlar í túnum. Ráðunautafundur 1996,
105-112.
6. Bjarni E. Guðleifsson 1998a. Áhrif túnræktunar á smádýrafánuna.
Ráðunautafundur 1998. 190-198.
7. Bjarni E. Guðleifsson 1998b. Lífverur í mold og túnsverði. Ráðu-
nautafundur 1998. 181-189.
8. Brynhildur Bjarnadóttir 1997. Köngulær í túnum og úthaga. Há-
skóli íslands, líffræðiskor (5 eininga rannsóknarverkefni). 40 bls.
9. Curry, J.P. 1994. Grassland Invertebrates. Ecology, influence on soil
fertility and effect on plant growth. Chapman & Hall. 437 bls.
10. De Keer, R. & Maelfait, J-P. 1988a. Laboratory observations on the
development and reproduction of Erigotte atra Blackwall, 1833
(Araneae, Linyphiidae). Bull. Br. Arathnol. Soc. 7. 237-242.
11. De Keer, R. & Maelfait, J-P. 1988b. Observations on the life cyclus
of Erigotie atra and Erigotte dentipalps (Areneae, Erigoninae) in hea-
vily grazed pasture. Pedobiologia 32. 201-212.
12. Dinter, A. & Phoeling. H-M. 1995. Side-effects of insectisides on
two erigonoid spider species. Entomologia Experimentalis et App-
licata 74. 151-163.
13. Downie, I.S., Ribera, I., McCracken, D.I., Wilson, W.L., Forster,
G.N., Waterhouse, A., Abernethy, V.J. & Murphy, K.J. 2000. Modell-
ing populations of Erigotte atra and E. dentipalps (Areneae: Linyphi-
idae) across agricultural gradient in Scotland. Agriculture, Ecosy-
stems and Environments 80. 15-28.
14. Duffey, E. 1978. Ecological strategies in spiders including some
characteristics of species in pioneer and mature habitats. Symposi-
um of the Zoological Society of London 42. 109-123.
15. Edwards, C.A., Butler, C.G. & Lofty, J.R. 1975. The invertebrate
fauna of the park grass plots. II. Surface fauna. Report of the Rot-
hamsted Experimental Station 1975 (2). 63-89.
16. Erlendur Jónsson & Erling Ólafsson 1989. Söfnun og varðveisla
skordýra. Pöddur. Rit Landverndar 9. 29-46.
17. Foelix, R.F. 1996. Biology of Spiders. Oxford University Press. 330
bls.
18. Gist, C.S. & Crossley, D.A. Jr. 1973. A method for quantifying pit-
fall trapping. Environmental Entomology 2. 951-952.
19. Gudleifsson, B.E., Hallas, T., Olafsson, S. & Sveinsson, T. 2002.
Chemical control of Penthaleus tttajor (Acari: Prostigmata) in hayfi-
elds in Iceland. Journal of Economic Entomology 95. 307-312.
20. Hoffmann, J. 1996. Die Epigáische Spinnenfauna eines
Niedermoor gebiets in Nordost-Island. Arbeitsgruppe fúr
Evolutionsbiologie, Universitát Bremen. 95 bls.
21. Ingi Agnarsson 1996. íslenskar köngulær. Fjölrit Náttúrufræði-
stofnunar 31. 175 bls.
22. Luff, M.L. 1975. Some features influencing the efficiency of pitfall
traps. Oecologia 19. 345-357.
23. Marcussen, B.M., Axelsen, J.A. & Toft, S. 1999. The value of two
Collembola species as food for a linyphiid spider. Ecologia Ex-
perimentalis et Applicata 92. 29-36.
24. Toft, S. 1995. Value of the aphid Rhopalosiputn padi as food for cer-
eal spiders. Journal of Applied Ecology 32. 552-560.
25. Weyman, G.S., Jepson, P.C. & Sunderland, K.D. 1995. Do seasonal
changes in numbers of aerally dispersing spiders reflect
population density on the ground or variation in ballooning moti-
vation? Oecologia 101. 487-493.
26. Wise, D.H. 1993. Spiders in ecological webs. Cambridge University
Press. 328 bls.
PÓSTFANG HÖFUNPA/AUTHORS' ADDRESSES
Bjarni E. Guðleifsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Möðruvöllum
IS-601 Akureyri
beg@rala.is
Sigurður I. Friðleifsson
íslensk erfðagreining
Sturlugötu 8
IS-101 Reykjavík
siggif@decode.is
Um höfundana
Bjarni E. Guðleifsson (f. 1942) lauk búfræðiprófi frá
bændaskólanum á Öxnavaði í Noregi 1963 og bú-
fræðikandidatsprófi frá landbúnaðarháskólanum á
Ási í Noregi 1966 og doktorsprófi í jurtalífeðlis-
fræði frá sama skóla 1971. Hann hefur starfað sem
tilraunastjóri og sérfræðingur hjá Rannsóknastofn-
un landbúnaðarins á Möðruvöllum í Hörgárdal og
einkum unnið að rannsóknum á kalskemmdum.
Hann hefur unnið tímabundið við plönturann-
sóknir í Noregi og Kanada.
Sigurður Ingi Friðleifsson (f. 1974) lauk B.S.-prófi í
líffræði frá Háskóla íslands 1997 og prófi í uppeld-
is- og kennslufræði frá sama skóla 1999. Hann var
kennari við grunnskólann í Vopnafirði 1998-1999
og við Menntaskólann við Hamrahlíð 1999-2000
en hefur starfað hjá íslenskri erfðagreiningu frá
2000 og einnig við gerð tölvutækra kennsluforrita í
raungreinum hjá íslenskum kennsluforritum.
13