Náttúrufræðingurinn - 2002, Blaðsíða 28

Náttúrufræðingurinn
Fréttir
SAHARA
SKREPPUR
SAMAN
Eyðimerkurnar í Afríku eru á und-
anhaldi. Nyrst í Burkina Faso, einu
þurrasta landinu í Vestur-Afríku,
rak þurrkurinn og ásókn eyði-
merkurinnar bændur af jörðum
sínum fyrir 20 árum. Þeir flúðu
með fjölskyldur sínar til rakari
svæða nær ströndinni en eru nú
margir að snúa aftur heim.
Greining á gervitunglamyndum
hefur leitt í ljós að sandhólarnir á
suðurjaðri Sahara þoka nú fyrir
grónu landi, allt frá Máritaníu við
strönd Atlantshafs til Erítreu við
Rauðahaf, 6000 kílómetrum austar.
Og þetta virðist vera annað og
meira en skammtímasveifla. Kring-
um 1985 fór landið smám saman
að grænka, þótt menn hafi ekki
veitt því athygli fyrr en nú.
Síðastliðið sumar fóru landfræð-
ingar frá Bretlandi, Svíþjóð og
Danmörku yfir gervitunglamyndir
af þessu svæði og greina frá því í
óbirtri skýrslu að „gróður þar virð-
ist hafa aukist marktækt" á undan-
förnum 15 árum.
Auk þess hefur könnun á vegum
háskóla í Amsterdam, kostuð af
hollenskum, þýskum og bandarísk-
um hjálparstofnunum, leitt í ljós að
rneira er þarna nú en var fyrir
skömmu af runnum og trjám til
eldiviðar, betri gresjur handa bú-
peningi, og uppskera af kornteg-
undum eins og dúrru og hirsi hefur
í einu héraði aukist um 70% á und-
angengnum árum.
Ekki eru fræðimenn sammála
um skýringu á þessu fyrirbæri.
Sumir leita hennar í aukinni úr-
komu eftir þurrkaskeið á áttunda
áratug 20. aldar og fram á þann ní-
unda. Aðrir þakka breytinguna
frekar nýjum aðferðum bænda við
að binda jarðveg og vatn, þar sem
hlaðnar eru stíflur úr steinum sem
hefta rennsli vatns eftir fátíðar
stórrigningar og koma með því í
veg fyrir að jarðvegur skolist burt.
Starfsmaður Oxfam-hjálparstofn-
unarinnar, Bill Hereford, kenndi
bændum í Burkina Faso þessa
tækni fyrir 20 árum, og hún hefur
þar og víðar gefist vel.
The Economist, 20. apríl 2002. Örnólfur Thorlacius tók saman.
Fréttir
„Annað tungl jarðar"
REYNDIST GEIMRUSL FRÁ
TUNGLFLAUG
Hinn þriðja september 2002 upp-
götvaði áhugastjarnfræðingur í
Kaliforníu fyrirbæri sem hann tók í
fyrstu fyrir smástirni, en starfs-
menn við Smáplánetustöðina
(Minor Planet Center) í Massachus-
etts greindu sem óþekktan hlut á
braut um jörðu, og hvöttu áhuga-
menn í öllum löndum til að fylgjast
með ferðum hans. Fréttamenn við
allmörg bandarísk blöð slógu upp
fréttum um „annað tungl" á braut
um jörðina, og frá því var greint í
íslenskum fjölmiðlum. Nú þykir
víst að þetta séu leifar af eldflaug
sem losuð var frá tunglflauginni
Apollo-12 síðla árs 1969 og hafi síð-
an farið á braut um sólina, þar til
jörðin náði henni, með hjálp
tunglsins, aftur inn í þyngdarsvið
sitt.
New Scientist, 21. september 2002. Örnólfur Thorlacius tók saman.
28