Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 81

3. tafla. Breytilegt innihald aðalkatjóna í silíkötuni í storkubergi.
storkuberg
silfkat útbasískt basískt ísúrt súrt
feldspat Ca, Al-ríkt plagíóklas —> fremur Na-ríkt -> alkalífeldspat
ólivín Mg-ríkt — - - - —> Fe-ríkt
pýroxen Mg-ríkt > Fe-rfkt > Na-ríkt
amfíból Mg-ríkt -> Fe-ríkt
glimmer engin afgerandi breyting
Hornblendi og glimmer innihalda
vatn en af glimmer eru aðallega til
tvær tegundir, múskóvít og bíótít.
Þessar steindir myndast því við krist-
öllun bergkviku ei' hún er vatnsrík.
Þannig myndast þær úr vatnsríkri súrri
og ísúrri kviku en ef kvikan er vatns-
snauð myndast pýroxen í staðinn.
Flokkim byggð á berggreiningu
Flokkun storkubergs eftir berg-
greiningu, þ.e. eftir útlitseinkennum, er
nauðsynleg við kortlagningu á út-
breiðslu jarðmyndana. Það er óhent-
ugt og oft nánast óframkvæmanlegt við
kortlagningu að styðjast við flokkun
sem krefst efnagreininga eða annarra
7. inynd. Flokkun algengs storkubergs sem er yfir markmettun fyrir kísil (critical silica
saturation). Efri hluli myndarinnar sýnir algengustu steindirnar í þessu storkubergi og
hlutfallslegt magn þeirra. Ennfremur er sýnd tegund plagíóklass. Hreinn Ca-plagíóklas
nefnist anortít og hefur formúluna CaAl2Si,Og, en hreinn Na-plagíóklas kallast albít og
hefur formúluna NaAlSi3Og. Labradorít inniheldur 50-70% anortít og þar með 30-50%
albít. Andesín inniheldur 30-50% anortít og ólígóklas 10-30%. Ef anortít-innihaldið er
undir 10% er um albít að ræða. Alkalífeldspöt eru Na- og K-feldspöt. Af þessu mætti
ráða að albít tilheyrði báðum aðalflokkum feldspata, plagíóklas og alkalífeldspati.
Venja er að hafa það með alkalífeldspötum. Tveir neðstu reitirnir lengst til vinstri á
myndinni eru auðir. Dulkornótt og smákornótt útbasískt berg sem svarar lil peridótíts og
dúníts fyrirfinnst ekki.
191