Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 117

Aðalsteinn Sigurðsson
Kóngakrabbi
Paralithodes camtschatica (Tilesius)
í Náttúrugripasafni Seltjarnarness
Rækju var landað úr rússneskum
togara á Vestfjörðum um mitt árið 1991.
Rússarnir buðu þar krabba til sölu, en
þá höfðu þeir veitt í Barentshafi. Einn
þeirra komst í hendurnar á Sigurði Kr.
Arnasyni og þar með í Náttúrugripasafn
Seitjarnarness, enda hefir Sigurður
unnið ötullega að vexti þess og viðgangi.
Safnið er eins og stendur í Val-
húsaskóla og aðeins opið á skólatíma.
Sigurður fékk mig til að líta á krabb-
ann í von um að ég gæti greint hann til
tegundar. Þegar ég sá hann kom mér í
hug kóngakrabbi, en hann hafði ég séð
vestur á Kyrrahafsströnd fyrir rúmlega
30 árum, svo öruggur gat ég ekki verið
um þetta. Þessi krabbi átti, eftir þvf sem
ég best vissi, ekki að finnast nær en í
Beringshafi, sem liggur á milli Síbiríu
og Alaska.
Við eftirgrennslan kom í ljós að
Rússar höfðu gert tilraun lil að i'lytja
þennan krabba í Barentshaf vegna þess
hve verðmætur hann er á heimaslóðum
sínum, þar sem tugþúsundum smálesta
(69.000 smál. 1976) hefir verið landað
af honum árlega. Þess ber þó að geta að
dregið hefir úr heildarafla síðan, vegna
mikillar sóknar.
Upp úr 1930 fluttu Sovétmenn kónga-
krabba frá Kyrrahafssvæðinu í Barents-
haf og kcnndu hann við Kamtsjatka-
skagann, þar sem hann var veiddur. Sá
skagi er ámilli Beringshafs og Okhotska-
hafs og norðaustur af Japan. Þessi
tilraun mistókst að mestu eða öllu leyti.
Á árunum 1961 til 1969 fluttu þeir
svo um það bil 10.000 kóngakrabba,
eins til þriggja ára gamla, og um 3.000
stóra krabba, sex til sextán ára gamla, í
Barentshafið, ýmist með járnbrautum
eða flugvélum. Einnig reyndu þeir að
flytja frjóvguð krabbaegg til Murmansk
1960 og 1961, þar sem þau voru látin
klekjast út. Mest af þeim drapst í
meðförum en þó var um einni og hálfri
milljón lirl'a slcppt í hafið 1961. Meira
hef ég ekki getað fundið um þessa
tilraun með flutning eggja eða árangur
af henni.
Rússneskar heimildir frá 1978 segja
að útlit sé fyrir, að krabbarnir séu búnir
að ná fótfeslu í Barentshafi og ný kyn-
slóð sé þegar búin að hasla sér þar völl.
Þetla stangast á við það að á ársfundi
Alþjóðahafrannsóknarráðsins 1981
sagði rússneskur sérfræðingur að engar
sannanir væru fyrir því að kóngakrabb-
ar hefðu aukið kyn sitt í Barentshafi, þó
þeir virtust lifa þar góðu lífi. Hins vegar
birti rússneska sendiráðið í Wellington
á Nýja Sjálandi frásögn um kónga-
krabba í Barentshafi 1989. Þar segir að
ekki þyki lengur tíðindum sæta þó
kóngakrabbar komi í botnvörpur í
Barentshafi. Einnig var tjáð að sumarið
Náttúrufræðingurinn 62 (3-4), bls. 227-230, 1993 2 27