Samvinnan - 01.06.1927, Blaðsíða 24

102
SAMVINNAN
Svo sem kunnugt er hefir myndast í Sví-
Eldspýtna- þjóð hringur um eldspýtnaframleiðsluna.
hringurinn og Mikið af því fé, sem hringurinn ræður
Danir. yfir er frá Englandi og Ameríku. Teygir
hann nú klær sínar út um allan heim.
Grikkland og Pólland hafa fengið með háum vöxtum lán
hjá hringnum, en um leið orðið að veita honum einkarétt
með vörur sínar í landinu. Um leið hefir verðið á eldspýt-
unum stígið til stórra muna í báðum löndunum. Lang-
helsti keppinautur hringsins er samvinnuheildsala Finna.
Hún rekur eldspýtnagerð. Verðmunurinn er svo mikill, að
Danir hafa reiknað út, að ef öll þjóðin hefði eingöngu
keypt finskar samvinnueldspýtur, þá hefði það sparað
neytendum eina miljón króna og auk þess gefið ríkissjóði
600 þús. kr. í toll. I ýmsum löndum, t. d. Englandi, kaupa
samvinnufélög'in eingöngu eldspýtur frá samvinnuheild-
sölunni finsku.
Það er óti'úlegt en samt satt, að jafn lítið
Smjörverslun land og Danmörk framleiðir þriðjunginn
Dana. af öllu því smjöri, sem kemur á heims-
markaðinn. Þar að auki hafa Danir verið
kennarar allra annara mentaþjóða í smjörgerð, eins og
hún tíðkast nú. Langsamlega mestur hluti af öllu smjöri,
sem selt er milli landa, flytst til Englands, eða nánar til-
tekið um 80% af öllu smjöri á heimsmarkaðinum. Tvent
er einkennilegt í þessu sambandi. Fyrst að Englending-
ar framleiða svo lítið af því smjöri, sem þeir eyða, af því
' þeir hafa lagt sveitina í auðn að kalla má um leið og véla-
iðjan hófst í stórbæjunum. Á hinn bóginn hafa Danir
fjölgað meir býlum og ræktað betur jörðina á síðastliðn-
um tveim mannsöldrum heldur en nokkur önnur þjóð. í
Englandi hefir skammsýn samkepnisstefna lagt bænda-
landið í auðn. í Danmörku hefir samvinnan verið líftaug-
in í öllum aðgerðum bændanna. Þetta mikla kraftaverk,
að hin litla danska þjóð skuli framleiða þriðjunginn af öllu
smjöri, er kemur á heimsmarkaðinn, er bein afleiðing af
samvinnustarfsemi bændanna í Danmörku.