Samvinnan - 01.06.1927, Blaðsíða 40

118
SAMVINNAN
keisaradæmi, með nálega einveldisstjórn, í eitt af frjáls-
ustu þingstjórnarríkjum álfunnar.
Enginn einn maður hefir þó unnið eins mikið að því,
að brjóta niður hin fornu virki konungs- og keisaravalds-
ins, og gera hið franska þjóðfélag- frjálst, og Georges
Clemenceau. Flestir minnast baráttu hans við konungs-
sinna, kaþólsku kirkjuna, herforingj aflokkinn og önnur öfl
íhaldsins út af Dreyfusmálinu, um aldamótin síðustu.
Allar hinar frönsku stjómarbyltingar hafa byrjað í
París, og höfuðborgin hefir meira að segja fyrir ríkið, en
höfuðborgir flestra annara landa. Alt það sem Frakkland
á til best, af gáfum, lærdómi og auði, safnast saman í
París, en af þessu leiðir aftur, að borgin hefir miklu
meiri áhrif á stjórnmál Frakka, heldur en til dæmis Lond-
on á bresk stjórnmál. Hinir fyrstu frönsku einvaldskon-
ungar brutu niður, það sem eftir var af hinni fornu, frjáls-
lyndu, gennönsku sveitastjóm. Konunglegir embættis-
menn komu 1 stað stórbænda og aðalsmanna. París varð
þungamiðja allrar stjórnarskipunar, og frá höfuðborginni
er enn öllu landinu stjórnað, fremur en tíðkast víðast
annarsstaðar. Það er mikill munur á sjálfsstjóm enskra
héraða eða sambandsríkjahugmyndinni amerísku og mið-
stjórnarhugmyndinni (Centralisation) frönsku.
Þetta kemur að nokkru leyti til af því, að einvalds-
konungarnir á 16. og 17. öldinni sviftu aðalinn pólitisk-
um áhrifum. Embættismenn af borgaraættum fóru með
völdin, en aðalsmennimir urðu valdalausar en skrautleg-
ar brúður, sem höfðu það hlutverk eitt, að auka Ijóma
einvaldskonungsins í hirðsölunum í Versailles.
Það er því borgarastéttin, og þá fyrst og fremst
borgarar höfuðstaðarins, sem skapað hafa þingstjórnar-
tilhögun Frakka. Áhrif jarðeigenda hafa verið langtum
minni heldur en á Englandi, þar sem aðallinn hefir öldum
saman gengið í broddi hinnar pólitisku þróunar. Þetta
meðal annars hefir stutt að því, að hið franska þing-
stjómarfvrirkomulag varð svo ólíkt fyrirmyndinni ensku.
Þýska lýðveldið hefir ákveðið það í sjálfri stjómar-