Samvinnan - 01.06.1927, Page 63

SAMVINNAN
141
og að því er virðist góð fjármálaskifti við Norðmenn frá
því landið bygðist, og þangað til þjóðveldið leið undir lok.
Alt öðru máli var að skifta síðar um fjármálasam-
vinnu Danmerkur við ísland eftir siðabót og fram á 19.
öld. Danska ríkið og danskir þegnar höfðu þá, í skjóli
stjórnmálasambandsins, aðstöðu til að gera ísland að fé-
þúfu. Og sú verslunarkúgun varð þyngsti hlekkurinn,
sem lagður var á Islendinga á allri niðurlægingaröld lands-
ins. Þau skifti hafa fyr og síðar eitrað og gert beiskju-
blandna sambúð Dana og íslendinga. Á hverju árí koma
íjölmörg- norsk síldveiðiskip til íslands og stunda þar
veiði yfir sumartímann, við hlið Islendinga. Hér er að
ræða um fjármunalegt samstarf tveggja þjóða á miðun-
um við ísland. Ekki hefir þetta samstarf orðið til að bæta
sambúð frændþjóðanna. Þvert á móti hefir það orðið efni
til úlfúðar á báðar hliðar. Fyrst er samkepni um mark-
aðinn. í öðru lag'i þykir íslendingum frændur sínir ger-
ast nærgöngulir við séreign Islendinga, landhelgina. Þá
hefir Íslendingur þótt norskir fiskimenn ómentaðir og
slarkgefnir, og viljað dæma norsku þjóðina eftir þessum
mönnum. En í hinn bóginn hafa Norðmenn talið sig
beitta gerræði og ójöfnuði af íslendingum og hafa kom-
ið fram um það harðorðar umkvartanir í norskum blöð-
um.
Svipaða árekstra um fjármálaefni hefir gætt milli
Dana og Norðmanna. Yfirráð og hagnýting Grænlands er
stöðugt deiluefni milli landanna. Og undirrót þeirrar deilu
er fyrst og fremst fjárhagslegs eðlis. I sömu átt benda
átökin um Gyldendalsverslun, eða norsku deild hennar.
Gyldendal er svo sem kunnugt er stærsta bókaútgáfufélag
í Danmörku. En sökum þess að danska hefir til skamms
tíma verið mál mikils meiri hluta af norskum rithöfund-
um, hefir Gyldendal haft útibú í Osló og gefið þar út
verk hinna heimsfrægu norsku skálda. En þetta særði
metnað norsku þjóðarinnar, og lokum kom þar að Norð-
menn mynduðu félag og keyptu hið danska bókmentaúti-
bú í Osló, svo að það yrði framvegis norskt fyrirtæki.