Samvinnan - 01.06.1927, Blaðsíða 65

SAMVINNAN
143
allra þeirra beinu og óbeinu áhrifa er þær urðu valdandi
fyrir mentun fslendinga á þjóðveldistímanum, hefðu hin
glæsilega bókmentaafrek söguritaranna á 12. og 13. öld
verið með öllu óhugsanleg. Þó að fslendingar virðist hafa
lagt drýgstan skerf til hinna fornu bókmenta, þá verður
því ekki neitað að á bak við þessar bókmentir stendur
andlegt menningarsamstarf norrænu þjóðanna.
Ef til vill sannar fátt betur hversu stjómmálasam-
vinnan hefir fjarlægt norrænar þjóðir, en hin frjálsa and-
lega vinna bygt brú á milli þeirra, heldur en minning-
ir, um afrek Hákonar gamla og Snorra Sturlusonar.
Mér er enn í minnum ræða sem hinn ágæti norski
fræðimaður Paasche hélt í Reykjavík fyrir nokkrum ár-
um. Hann lýsti þeim atburði, þegar Ncregur varð full-
komlega sjálfstætt land 1905. Hinn núverandi konungur
Noregs, fyrram danskur prins, kom út á svalir konungs-
hallarinnar í Osló. Alt hið mikla torg fyrir framan höll-
ir.a var fult af fólki. Það gladdist yfir að hafa fengið
sinn eigin konung aftur, en hann var þó útlendur maður,
alinn upp hjá þeirri frændþjóð, sem ekki hafði borið gæfu
til að stýra Noregi. Þá var dauðaþögn. Ennþá vantaði
lvkilinn að hug mannfjöldans. En alt í einu lyfti konung-
urinn smábarninu, Ólafi konungsefni, á arm sér. Þá dundu
við fagnaðarópin frá mannfjöldanum sem fylti hallar-
torgið. Ólafur konungsefni Norðmanna, alinn upp í Noregi,
til að verða norskur konungur. Það var fagnaðarefni sem
norska þjóðin hafði ekki þekt á öllum myrku hönnungar-
öidunum. Þetta eina orð, Ólaf urkonungsef ni, brú-
aði yfir hinar dimmu, hálftýndu aldir í sögu Noregs, aft-
ur til fornaldarinnar, þegar Noregur var frjáls og Norð-
menn sterk og glæsileg þjóð eins og nú.
Prófessor Paasche áleit að þjóðarvakning Norðmanna
á 19. öldinni hin merkilega og alhliða endurreisn hefði ver-
ið óhugsandi án minninganna um fomöld Noregs. Og þess-
ar minningar hafa aðallega geymst og í hinu glæsilegasta
formi fyrir tilverknað Snorra Sturlusonar.
Lítum þá nánar á málið. Snorri Sturluson og Hákon