Samvinnan - 01.06.1927, Blaðsíða 46

124
SAMVINNAN
in verður því að vera samsteypustjóm og styðjast við tvo
eða fleiri flokka.
Það er venjulegt þegar miklar og skyndilegar bylt-
ingar hafa faiið fram, að langur tími líður þangað til þjóð-
félagið er aftur komið í fastar skorður. Svo hefir það
einnig reynst á Þýskalandi. Hið mikla los, sem komst á
stjórnmálalíf landsins og hið fjárhagslega eymdarástand,
eftir heimsstyrjöldina, hafa valdið því, að hin nýja stjórn-
artilhögun hefir átt við mikla erfiðleika að stríða. Þó lítur
svo út sem þingstjómin sé að verða föst, og eigi traust
ítak í meðvitund þjóðarinnar. Á þessu ári hefir verið háð
hörð barátta milli keisaraættarinnar Hohenzollern og lýð-
veldissinna og ekki verður annað séð, en lýðveldið hafi bor-
ið fullan sigur úr býtum.
Stjómarskrá Norðmanna 1814 var sniðin eftir hinni
frönsku fyrirmynd frá 1791, og var um langt skeið frjáls-
asta stjórnarskrá Norðurálfunnar, enda grúfði þoka
„Helga Bandalagsins" þá yfir álfunni. Kosningarréttur-
inn var þó miklu þrengri en Frakkar höfðu ætlast til, og
efnaðri stéttunum voru trygð mikil áhrif. Þjóðin lét sér
þetta vel líka um hríð, því áhugi á stjórnmálum var
næsta lítill. Þess má geta að stjórnarskráin heimilaði
konunginum aðeins frestandi neitunarvald. Ef Stórþingið
samþykti eitthvert frumvai’p þrisvar í röð, þá varð það
að lögum án staðfestingar konungs. Þetta ákvæði kom til
leiðar sambandsslitunum 1905.
Um 1870 fór áhugi norskra bænda á stjórnmálum að
aukast, og barátta hófst fyrir fullu þingræði. Það er nú
fullkomlega viðurkent, og síðan 1913 hafa konur jafnan
kosningarrétt og karlmenn.
Einnig hafa verið lögleiddar heimakosningar, fyrir
þá, sem ekki geta sótt kjörfundi vegna veikinda, aldurs
eða annara lögmætra forfalla. Kosið er með hlutfallskosn-
ingum í stórum kjördæmum síðan 1920. Kosningarrétt
hafa allir borgarar, sem eru orðnir 23 ára. Til kjörgengis
þarf 30 ára aldur. 51% af þjóðinni hefir kosningan'étt.
Þingmenn eru 150 að tölu.