Andvari - 01.06.1966, Page 93

ANDVARI
BLÓÐ OG JÁRN FYRIR EINNI ÖLD
91
Evrópu. Sá stjómmálamaður meðal
Prússa, sem skildi þetta fyrstur, var Ottó
von Bismarck. Hann varð einnig fyrstur
til að vefengja rétt Austurríkis til for-
ræðis í Þýzka ríkjabandalaginu.
1 þessari furðulegu stofnun, Sambands-
þinginu, var öll afgreiðsla mála ótrúlega
svifaseiu, fulltrúsarnir urðu jafnan að
leita ráða og samþykkis ríkisstjórna sinna
um það hvernig þeir skyldu greiða at-
kvæði. Þingsköpin voru með þeim hætti,
að hægt var að teygja þau og túlka á
ýmsa lund. Með ríkjum bandalagsins
ríkti eilífur ótti og tortryggni við hvert
annað: meðalstóru ríkin, svo sem Hann
over, Bajern, Wiirttemberg og Baden
óttuðust stórveldin Prússland og Austur-
ríki, og reyndu því stundum að samfylkja
sér til mótvægis við þau. Smáríkin grun-
aði, að meðalstóru ríkin hefðu löngun
til að hremma þau svo sem farið hafði
þegar Hið heilaga rómverska ríki þýzkrar
þjóðar lá í andarslitrunum í upphafi ald-
arinnar, og leituðu þá lags við stórveldin.
Öll var þessi pólitíska iðja á Sambands-
þinginu svo andstutt, grátbrosleg og lág-
kúruleg, að þeir sem kynna sér þessa
sögu fá varla skilið, hvernig hin þýzka
menningarþjóð gat látið bjóða sér slíkt.
En junkarinn frá Pommern kunni vel
við sig í þessum félagsskap. Hér naut
hann meðfæddra pólitískra hæfileika, sem
þegar höfðu komið í ljós í starfi hans á
Landsþingi Prússlands og í hirðklíkunni
í Berlín: hann var gæddur æði ríku undir-
ferli og kunnugur öllum vinnubrögðum
baktjaldamakksins. Hann var ekki aðeins
leikinn í þeirri list hins gamla franska
refs, Talleyrands, að láta orðin hylja
hugsun sína. Hann átti það einnig til
að segja andstæðingum sínum hug sinn
allan og ætlun í trausti þess, aS viðmæl-
andinn skildi orð hans svo, að hann tal-
aði þvert um hug sér.
Frá upphafi veru sinnar í Frankfurt
einsetti Bismarck sér að keppa að jafn-
rétti Prússlands og Austurríkis á Sam-
bandsþinginu. Raunar var þetta aðeins
áfangi á lengri leiS. Því aS mjög
snemma skildist honum, að vinslit yrðu
fyrr eða síðar með hinum þýzku stór-
veldum. 1 skýrslum og bréfum til von
Manteuffels forsætisráðherra og Leo-
pold von Gerlachs vinar síns og trún-
aðarmanns, ber æ meir á kala hans til
Austurríkis. Hann vildi ekki binda hina
góðu prússnesku gnoð viS ormétinn or-
logsdall Austurríkis, svo sem hann kemst
að orði. ÞaS má þá þegar greina nokkrar
útlínur pólitískrar stefnu hans er
hann segir, aS hinar miklu pólitísku
kreppur muni gefa Prússlandi byr í segl-
in og efla vöxt þess, ef „vér hagnýtum
þær án ótta og ef til vill með fullu til-
litsleysi." ÞaS er einnig um þetta leyti,
að hann túlkar þá nauðsyn Prússlands
að efla vináttu við Rússland og jafnvel
leita bandalags viS þaS. ÞaS má einnig
glöggt skilja hvers vegna: bæði ríkin eiga
sameiginlegra hagmuna að gæta þar sem
eru hin pólsku héruð, er þau skiptu á
milli sín á 18. öld.
Þegar KrímstríðiS skall á og Austur-
ríki hervæddist án þess þó að taka bein-
an þátt í styrjöldinni beitti Bismarck
allri orku sinni til að afstýra því, að
Prússland gerði hernaðarbandalag við
Austurríki gegn Rússum. Hann vildi láta
veðrin mæða sem mest á Austurríki og
veikla stöðu þess í Þýzka ríkjabanda-
laginu. Þegar friSur var saminn 1856
skrifaði hann Gerlach skýrt og skorin-
ort: Þýzkaland er of þröngt til að hemja
Prússland og Austurríki innan marka
sinna. 1 þessum orðum lá falin stefnu-
skrá, sem Bismarck framkvæmdi tíu
árum síSar.
í átta ár var Bismarck fulltrúi Prúss-
lands á Sambandsþinginu í Frankfurt.
Öll þessi ár hafði hann háð þrotlaust